روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ شماره ۱۵۴۴
احداث سامانه‌های انبوه‌بر مسافربری تأثیر بسزایی در کاهش تردد خودروهای شخصی، کاهش آلودگی هوا و سهولت مردم در استفاده از وسایل نقلیه عمومی خواهد داشت
فاطمه چاپاری
در دهه‌های اخیر سامانه‌های انبوه‌بر مسافربری به عنوان یک راهکار برای حل چالش‌های ترافیکی مورد توجه متخصصان و برنامه‌ریزان ترافیکی و مدیران شهری شهرهای بزرگ جهان قرار گرفته است.
در عصر حاضر، حمل‌ونقل به عنوان یکی از مؤلفه‌های بسیار تأثیرگذار، تمام زوایای زندگی شهری را در برگرفته است به‌طوری که امروزه حمل‌ونقل، فارغ از ارزش‌ها و تأثیرات همیشگی خود، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ساکنان شهرها و پیچیده‌ترین مسائل مدیریت کلان آنها تبدیل شده و تصور زندگی در شهرها بدون آن تقریباً دور از ذهن است.
امروزه حمل‌ونقل به عنوان یکی از ابزارهای بسیار مهم توسعه یافتگی، نقش و جایگاه خاصی دارد و با کارایی مدیریت شهری و رشد اقتصاد شهرها عجین شده است و ناکارآمدی آن بسیاری از ارکان مدیریت و فعالیت‌های شهری را با مشکل مواجه می‌کند، لذا به جرئت می‌توان گفت که سیستم حمل‌ونقل امروزه همانند رگ‌های بدن انسان حیات و زندگی را به شهرها می‌بخشد.
اهمیت بالای حمل‌ونقل و تأثیرگذاری آن بر بسیاری از حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، توسعه راهبردی، سیاست‌گذاری و محیط زیست باعث شده است در تمام دنیا، مدیران شهرها تلاش کنند ساماندهی روند حمل‌ونقل را در قالب مدیریت جامع حمل‌ونقل، با استفاده از جدیدترین روش‌های طراحی و برنامه‌ریزی و با در اختیار گرفتن تمام ابزارهای ممکن و فراهم آوردن زمینه همکاری بین متخصصان انجام دهند تا راه را برای رسیدن به یک راه حل پایدار و متعادل در زمینه مسائل حمل‌ونقل شهری هموار کنند.
موضوع حمل‌ونقل شهری یکی از مهم‌ترین عوامل در مباحث شهرسازی و توسعه پایدار شهری است. رویکردهایی مانند حمل‌ونقل پایدار شهری و الگوی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در ارتباط مستقیم با موضوع حمل‌ونقل شهری قرار دارد. دستیابی به شرایط بهبود سیستم حمل‌ونقلی کشور مستلزم مطالعات پایه‌ای در خصوص منابع مالی، وضعیت زیرساخت‌ها، رشد جمعیت و مشکلات ساختاری بوده است که در این راستا استفاده از تجربیات سایر کشورها در دستیابی به وضعیت مطلوب، راهنمای مناسبی است و مقایسه کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه، چالش‌های موجود را بهتر نمایان می‌سازد.
در ایران، سیستم‌های حمل‌ونقلی با مشکلات زیادی مواجه است؛ لذا تغییر الگوها نیازمند توجه ویژه است و باید گام به گام اصلاح شود. خطوط مسافربری BRT و LRT یکی از انواع سامانه‌های انبوه‌بر است که بر اساس طرح جامع شهر اراک احداث آن در دست بررسی و مطالعه است، گویا شهرداری اراک اخیراً بسترسازی و ایجاد زیرساخت برای این منظور را در تقاطع غیرهمسطح مقاومت این شهر آغاز کرده است.
توجه به هزینه‌های سامانه‌های انبوه‌بر در بودجه ۱۴۰۱ اراک
حجت‌اله مرادی، معاون امور زیربنایی و حمل‌ونقل شهری شهرداری اراک می‌گوید: در مطالعات طرح جامع حمل‌ونقل اراک دو مسیر عمده انبوه‌بر پیش‌بینی شده است که یکی از این مسیرها از جنوب غرب شهر و بلوار کربلا آغاز شده است و تا سمت شمال شرق و انتهای خیابان هپکو امتداد می‌یابد و دیگری از شمال غرب شهر و محدوده میدان امام حسین (ع) تا جنوب شرق شهر و ترمینال مسافربری احداث خواهد شد.
وی می‌افزاید: بخشی از مسیر سامانه انبوه‌بر از میدان مقاومت می‌گذرد، از همین‌رو شهرداری اراک در اجرای این پروژه برای احداث مسیر BRT در لاین وسط سواره‌رو پیش‌بینی‌های لازم را در نظر گرفته است و در روند نصب پایه‌های روشنایی زیرساخت‌های لازم فراهم آمده است.
معاون امور زیربنایی و حمل‌ونقل شهری شهرداری اراک خاطرنشان می‌کند: احداث سامانه‌های انبوه‌بر مسافربری تأثیر بسزایی در کاهش تردد خودروهای شخصی و سهولت مردم در استفاده از وسایل نقلیه عمومی خواهد داشت که مجموع این موارد در کاهش آلودگی هوای شهر مؤثر خواهد بود.
وی ادامه می‌دهد: هزینه‌های مربوط به راه‌اندازی سامانه‌های انبوه‌بر در بودجه سال ۱۴۰۱ در نظر گرفته شده است و امیدواریم با تأیید نهایی مطالعات ترافیکی شهر و در مرحله تهیه جزئیات طرح تفصیلی حمل‌ونقل شهر اراک با توجه به جزئیات اجرایی بتوانیم به تدریج زیرساخت‌های لازم را در بخش‌های مختلف مسیر ایجاد کنیم.
تأسیس خطوط مسافربری BRT و LRT نیازمند مطالعه جدی است
مسعود آبائی، کارشناس ترافیک شهری می‌گوید: تأسیس خطوط LRT و BRT نیازمند ایجاد امکانات و زیرساخت‌های ویژه است که متأسفانه در شهر اراک موجود نیست، به‌طور مثال در خیابان‌های شهید بهشتی و قائم مقام فراهانی حتی نتوانستیم یک خط ویژه اتوبوس تعریف کنیم، زیرا عرض کم این خیابان‌ها اجازه انجام چنین کاری را نمی‌دهد و از طرفی ورودی‌های مختلفی به این خیابان‌ها راه پیدا کرده است که باعث تداخل حرکت عابر پیاده و خودرو شده است.
وی تاکید می‌کند: در خیابان مخابرات شهر اراک خط ویژه‌ای برای تاکسی و اتوبوس تعریف شده است، اما خودروهای شخصی وقتی جایی برای پارک یا حرکت ندارند، ناخودآگاه در این محل تردد می‌کنند یا متوقف می‌شوند؛ حال چگونه می‌توان در چنین خیابان‌هایی خطوط ویژه برای اتوبوس‌های BRT در نظر گرفت؟، اگر قرار باشد برای استفاده از خطوط BRT نیز مردم ساعت‌ها منتظر بمانند، استقبال از این اتوبوس‌ها کم می‌شود و فرقی با اتوبوس‌های معمولی نخواهد داشت.
این کارشناس ترافیک شهری می‌افزاید: راه‌اندازی سامانه‌های انبوه‌بر نیازمند هزینه‌های بالایی است که تنها زمانی در یک شهر توجیه‌پذیر خواهد بود که درآمدهای حاصل از استفاده از وسایل نقلیه عمومی هزینه اولیه را جبران کند، بنابراین تأسیس این خطوط در شهر نیازمند یک مطالعه جدی است و با توجه به شرایط فعلی اراک و محدودیت ظرفیت معابر آن، تأسیس خطوط LRT و BRT چندان توجیه‌پذیر نیست.
وی تاکید می‌کند: در ابتدا باید اقدامات زیرساختی در این شهر مانند ایجاد معابر دسترسی در نقاط حاشیه‌ای را انجام داد، زیرا با این اقدام می‌توان ترافیک هسته مرکزی شهر را به نقاط دیگری انتقال داد، اما کنترل ترافیک در همین معابر سخت و امکان‌ناپذیر است و باعث ایجاد مشکلاتی برای شهروندان نیز خواهد شد.
آبائی با بیان اینکه ترافیک در تمام شهرها وجود دارد و این معضل مختص اراک نیست، اظهار می‌کند: کانال‌های ترافیکی در محل‌هایی که جاذبه‌های خاصی برای ساکنان داشته باشد، ایجاد خواهد شد و تعریض خیابان‌ها نیز تنها باعث افزایش تعداد خودروها می‌شود، بنابراین برای رفع این مشکل باید با دیدی جامع اقداماتی فراتر از حیطه ترافیکی شهر صورت داد؛ به‌طور مثال می‌توان صدور مجوز برای برای مراکز تجاری در هسته مرکزی شهر را متوقف کرد یا در خیابان شهید شیرودی که به علت تجمع مراکز پزشکی بدون در نظر گرفتن پارکینگ مناسب مشکلات ترافیکی کاملاً محسوس است، باید مراکز پزشکی را به محلی مناسب منتقل کرد.
وی ادامه می‌دهد: اجرای طرح‌های ترافیکی و تعریض معابر راه حل‌های مناسبی برای کنترل ترافیک شهر نیست و در ابتدا باید به انتقال مراکز تجاری و درمانی از مرکز به حاشیه شهر اقدام کرد و پس از آن به دیگر برنامه‌های ترافیکی پرداخت، زیرا ترافیک در یک نقطه ناشی از نیاز شهروندان است پس باید شهر را به گونه‌ای ساختاربندی کرد که این نیاز در محل دیگری برطرف شود، بازنگری طرح جامع نیز باید در دستور کار قرار گیرد، زیرا مطالعات این طرح در سال‌های گذشته انجام شده است و دیگر جوابگوی نیازهای امروز شهر نیست.
BRT به سرعت وارد اراک خواهد شد
علی چگینی، رئیس کمیسیون فنی، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک نیز می‌گوید: در خصوص اجرایی کردن طرح جامع ترافیکی اراک تأسیس دو خط BRT در این شهر در نظر گرفته شده است که یکی از آنها از سمت میدان امام خمینی (ره) به سمت مرکز شهر و خط دیگر از سمت میدان مقاومت تا مرکز شهر است.
وی تصریح می‌کند: در اجرای پروژه تقاطع غیرهمسطح میدان مقاومت تمهیدات لازم را برای احداث ایستگاه خط BRT در قسمت فوقانی تقاطع در نظر داشته‌ایم، اما قطعاً در سال‌های آینده ایستگاه اول «تقاطع غیرهمسطح مقاومت» نخواهد بود، بلکه این خط از قبل از تقاطع آغاز خواهد شد، اما زیرساخت‌های لازم برای ایجاد این ایستگاه در زمان اجرای پروژه مقاومت در نظر گرفته شده است تا در زمان تأسیس خط، مشکلی از این بابت وجود نداشته باشد.
رئیس کمیسیون فنی،عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک می‌افزاید: در خصوص احداث خط LRT و سیستم انبوه‌بر نیز مطالعاتی در دست انجام است و با توجه به نتایج این بررسی‌ها وضعیت و شرایط احداث مشخص خواهد شد و بر اساس آن تصمیم گرفته می‌شود که چه تمهیداتی برای احداث این خط باید در نظر گرفت.
وی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه جمعیت شهر اراک کمتر از یک میلیون نفر است، نمی‌توانیم احداث مترو برای شهر را در نظر بگیریم، اما خط BRT به سرعت وارد شهر خواهد شد و احداث خط LRT نیز نیازمند ریل‌گذاری مناسب و تغییر ساختار در شبکه‌های معابر است، بنابراین به طول خواهد انجامید.
چگینی ادامه می‌دهد: مطالعاتی که در زمینه سیستم‌های انبوه‌بر انجام می‌شود از منابع آلودگی زیست محیطی تأمین می‌شود اگر وضعیت ناوگان عمومی درون‌شهری بهبود یابد هزینه و زمان سفر بهینه خواهد شد و همین مسئله باعث کاهش میزان تردد خودروهای شهری می‌شود. لازم به ذکر است که مسیرهای مشخص شده برای دوچرخه‌سواری نیز آن چنان که باید مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و به نوعی ما هنوز نتوانسته‌ایم از آنها به خوبی بهره‌برداری کنیم، می‌توانیم با ارائه دوچرخه امانی به شهروندان به سوی حمل‌ونقل پاک حرکت کنیم.
