به نام آموزش، به کام فرهنگ دیگران

چهارشنبه ۲۱ اردیبشهت ۱۴۰۱   شماره ۱۵۵۴

غلامرضا فدائی

آموزش بسیار مهم است اما اینکه چه آموزش می ­دهیم و با چه انگیزه و چه هدف و چه روش بسیار مهم تر است. به عنوان مثال، بعضی خانواده ها، حتی خانواده های متدین و مذهبی برای آموزش بچه های خود از سنین طفولیت به زبان خارجی (انگلیسی) روی میآورند که بد نیست ولی وقتی در نحوه آموزش دقت می کنی می بینی که خودآگاه یا ناخود آگاه دارند فرهنگ دیگری را جا می اندازند. البته گاهی در کنار فرهنگ خودی است ولی اغلب با نادیده گرفتن و غفلت از فرهنگ خودی است. من نمونه هایی که خود به چشم دیده ام را ذکر می کنم. به طفل سه ساله ای گفتم بگو آمبرلا (به انگلیسی یعنی چتر) سریع گفت، گفتم بگو بسم الله گفت نمی توانم. در جای دیگر دیدم که به اسم آموزش زبان به فرزندان از هلوین و والنتاین و امثال آن سخن میرود، اما از اینکه از فرهنگ و آئین خودی چیزی بیــاموزانند چه بسا مورد غفلت هست و یا آن را به زمان های بعد موکول می کنند. نام عروسکهای بچه ها اغلب نام های خارجی دارد، نوع پوشیدن لباس به سبک غربی و با نام خارجی از جمله آنهاست. این ها را بعضی پدر و مادرها برای خود نشان تشخص و باسوادی و آشنایی به مسایل روز تلقی می کنند. این مسئله در مــدارس غیر انتفاعی و حتی مهدکودک های ما به وفور دیده می شود و پدران و مادران بدون هیچ حساسیتی حتی برای این چنین آموزش هایی پول می پردازند. این مسایل ممکن است از نظر بعضی بد نباشد ولی سخن در این است تا وقتی فرهنگ صحیح خود را آموزش نداده ایم ترویج فرهنگ غیر چه معنا دارد؟(۱)
شما در خرید لباس و استفاده از مد تا برسد به شلوارهای پاره که متأسفانه با افتخار و نخوت خاصی توسط بعضی از دختران و پسران (از ما بهتران) ما پوشیده می شود و والدین مذهبی یا علاقمند به هویت ملی هم برای بچه های خود لباس پاره می خرند یا نوع آرایش مو و لباس و ناخن به اسم اینکه خوب بچه است و چه عیب دارد تجـــویز می کنند از این مقوله است که در آغاز امر و به صورت انتزاعی هر کس ممکن است بگوید خوب چه عیبی دارد و به قول بعضی ها خیلی گیر نباید داد، اما همین است که سر انجام آن تغییر فرهنگ و نوع مصرف می شود و آخرش می بینیم که آنچنان غرق شده ایم که خودمان هم متوجه نبوده ایم.
در فروشگاه ها، رستوران ها(۲)، مال ها و گفتگوهای فروشنده و خریدار که استفاده از نام های خارجی و تفاخر به آن که بی اندازه است. مگر فست فود جا نیفتاد، مگر نوشابه خوردن با آن همه مضاری که برای آن توسط متخصصان بیان می شود مورد پذیرش عموم قرار نگرفت و مگر…
در ورزش شما می بینید که بسیاری از جوانان حتی بچه های ما نام بسیاری از ورزشکاران خارجی را به تفصیل و نوع عملکردشان می دانند اما دریغ از آشنایی با شخصیت های ملی و دینی داخلی گذشته یا حتی حال که از بیان آن عاجزند و اصلاً احساس کمبود هم ندارند.
تولیدات فرهنگی و ترجمه های آنچنانی برای عموم و به ویژه کودکان ما قابل ذکر است. در این صورت است که دیگر بحث آموزش و استفاده از پوشش نامتعارف هم مطرح نیست، همه به اسم آموزش رسماً در حال انتقال فرهنگ غیر و استحاله خود هستیم و به اسم آموزش ما داریم فرهنگ غیر را جایگزین می کنیم، یا کرده ایم.
این مسئله در صنعت یا کشاورزی هم ممکن است اتفاق بیفتد و ضمن توجه به واردات، فرهنگ آن هم وارد می شود. اگر در سطح دانشگاهی تاریخ و ادبیات کشوری مورد بحث است خوب ناگزیر باید با ادبیات آن کشور آشنا شد ولی جذب آن شدن با نگاه انتقادی، خوب و بد را از هم جدا کردن فرق دارد.
اینجاست که حتی آموزش هم سیاسی میشود. خودمان به استقبال می رویم. دیگر نیازی نیست که خارجی برای جاانداختن فرهنگ خود تلاشی کند.
واقع آن است که آموزش در بسیاری از موارد در جهان یا به صنعت یا تجارت بدل شده و بیش از آنکه مسئله معنویت و فرهنگ در آن مطرح باشد سودآوری و تفنن در آن نقش دارد و بسیاری آن را برای برتری جویی و تفاخر می خواهند. البته این موضوع به عوامل متعدد سیاسی، اقتصادی و علمی هم ارتباط دارد که در جای خود باید مورد بحث قرار گیرد.
نقش معلم و معلمان در کنار پدران و مادران بسیار مهم است. روز معلم را باید گرامی داشت برای همه کسانی که دغدغه فرهنگ دارند و چنان رفتار میکنند تا هویت خویش را فدای فرهنگ غیر نمی کنند.
توضیحات:
۱- امام صادق علیه السلام: بادِروا أولادَکُم بِالحَدیثِ قَبلَ أن یَسبِقَکُم إلَیهِمُ المُرجِئهَ:: به فرزندانتان حدیث بیاموزید ، پیش از آن که مرجئه به سوی آنان بشتابند .
۲– در معرفی فرهنگ افغانی در سیما دیدم که آنها به رستــوران می گویند سفره خانه و به نظر من چه معادل قشنگی!