روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۹ آبان ۱۳۹۴ شماره: ۳۱۴
آرش زرنیخی
هر ورودی از دروازه شهر هنر به منزله اقامت نیست . شهردار این شهر، تاریخ است و شهروندانش را به دشواری انتخاب می کند . این قانون کلی شهر هنر است . اما اکنون به بهانه درگذشت استاد غلامعلی داوری ، ویلن نواز پیشکسوت و تاثیرگذار اراکی ، این یادداشت تلاش دارد تا از گذر موسیقی این شهر زیر گنبد الحان موسیقی اش برود و مختصری از موسیقیدانی خوش نام یعنی زنده یاد غلامعلی داوری بنویسد .
دو هفته پیش از هنگامه فوت ایشان در مراسم نکوداشت استاد پشت تریبون از خاطراتم با استاد و جرقه آشنایی با ایشان از اواسط دهه هفتاد گفتم و اینکه درک محضرشان چقدر بی آلایش و نکته آموز بود ، غافل از اینکه او به همین زودی ها خواهد رفت و مقدار زیادی از تاریخ موسیقی این شهر را که خود نیز جزء آن محسوب می شود با خودش خواهد برد . اکنون در این هنگامه فرصت خوبی است تا از گوشه و کنار روایت های بجا مانده از استاد را جمع آوری کنم . به کاوه نوه استاد و دوست سی ساله تلفن می کنم ، ایران نیست . خاطرم هست دو نفر از پیشکسوتان موسیقی اراک خاطرات مبسوطی با زنده یاد استاد داوری داشتند . استادان رضا ربیعی و حمید اشتری ؛ رییس و عضو هیئت مدیره انجمن موسیقی استان مرکزی در اولین گرد هم آیی انجمن موسیقی استان در سال۱۳۹۰ در بخش تقدیر از پیشکسوتان ، تقدیر در خور ارزشی از سالها تلاش موسیقیایی استاد داوری بعمل آوردند و آن تقدیر بهانه ای شد تا حمید اشتری بخشی از اطلاعات مهم استاد داوری را از زبان خود ایشان بصورت شخصی ثبت کند . آنچه در ادامه خواهد آمد امانت داری نگارنده از جناب اشتری و یادداشت های ایشان است .
غلامعلی داوری متولد ۱۳۱۱ در منطقه سربند و بزرگ شده اراک بودند . کارمند بازنشسته راه آهن که شعله نغمه های ایرانی هیچگاه در دلشان خاموش نشد . علاقه وافر وی به موسیقی در دوران کودکی، ایشان را به نواختن نی لبک و نی مشغول می کند ، ولی کشش او به ساز ویلن باعث می شود تا در ابتدا بدون داشتن استاد و بطور خود آموز نخستین نواها را از ویلن بیرون بکشد .
بنا به گفته زنده یاد داوری اولین استاد ایشان در ساز ویلن شخصی بنام آقای شبیری بوده که علی الظاهر بر تئوری موسیقی و شیوه صحیح ویلن نوازی آگاه بوده است.
همچنین زنده یاد داوری مدتی نیز نزد استاد بهارلو در طهران به تمرین آرشه کشی در ویلن می پردازد.
آقایان منصور و مسعود معارفی نیز در آموزش ویلن و احتمالاً ردیف نقش مهمی زندگی استاد داوری داشته اند که البته پیرو گپ و گفت هایمان با جناب اشتری ، به زعم ایشان منصور معارفی از برادرش چیره دست تر بوده و از شان موسیقیایی بالاتری برخوردار بوده است .
در پایان این قسمت جا دارد تا به زنده یاد جواد طبیب زاده و آقای رضا اتابکی نیز اشاره شود چرا که ایشان هم در پروسه فراگیری موسیقی استاد داوری بسیار تاثیرگذار بودند . در صحبت هایی که با کاوه داوری داشتم متوجه شدم که او نیز به سفارش پدر بزرگ نزد جناب اتابکی مشق ویلن می گیرد .
اکنون باید استاد داوری را از منظر مهم تری علاوه بر یک نوازنده و ردیف دان اراکی بررسی کرد و آن منظر تاثیرگذاری این مرد و جریان سازی های بی ادعا و عاشقانه اش در حوزه موسیقی پس از انقلاب در اراک است.
پیش از این مهم باید متذکر شد که یکی از اتفاقات مهم موسیقی غیر مطربی و اصولی دوران پیش از انقلاب اراک ، تشکیل ارکستر فرهنگ و هنر این شهر در سال ۱۳۵۳ بوده که سرپرستی آن را منصور معارفی به عهده داشته است . تشکیل این ارکستر برای استاد داوری فرصت خوبی بود تا دستاوردهای خود را در زمینه ردیف و موسیقی فاخر ایرانی به معرض نمایش بگذارد . برخی از اعضاء آن ارکستر هنوز هم از سرآمدان موسیقی اراک هستند و در اینجا جا دارد سپاسگزاری کنم از استاد رضا ربیعی نی نواز گروه که در این خصوص سند تصویری ارزشمندی در اختیار نگارنده قرار دادند . در این عکس اعضای گروه عبارتند از: بیات: ویلن نواز، زنده یاد غلامعلی داوری: ویلن نواز، زنده یاد ناصر شهرپسند: سنتور نواز، رضا ربیعی: نی نواز، علیمحمدی: کلارینت نواز، آقایی: تمبک نواز و واحدی: خواننده که در اسفند ماه (۲۵۳۵تاریخ نوشته شده روی عکس ) کنسرتی را در سالن ماشین سازی اراک برگزار کرده بودند .
ذکر این پیش درآمد می تواند بر شفاف تر شدن شخصیت هنری زنده یاد داوری بعنوان نوازنده ای جدی و به دور از فضاهای مطربی آن دوران صحه بگذارد . اما همانطور که پپیشتر اشاره شد اهمیت زنده یاد داوری در تاریخ موسیقی اراک صرفاً نوازندگی و ردیف دانی ایشان نیست بلکه آنچه در کلام اکثر دوستان قدیمی و اهالی موسیقی این شهر در باره وی ورد زبان است (نگارنده با برخی از ایشان مستقیماً در این خصوص گفتگو کرده است) شخصیت محفل ساز و اثر بخش ایشان در موسیقی اراک است . پیش ترها شنیده بودم که بزرگان زیادی از موسیقی ایران در خانه داوری رفت و آمد داشته اند که یکی از مهم ترین ایشان استاد شاپور نیاکان بوده است. آنچه جناب اشتری در خصوص پرسش من در این باب از گنجینه حافظه بیرون آوردند ، اشاره به زمانی دارد که ظاهرا استاد شاپور نیاکان به دلیلی به اراک آمده بوده و زنده یاد داوری به محض مطلع شدن از این حضور ، به سراغ نیاکان رفته و ایشان را به خانه خود می آورد و از ایشان نیز نکات بسیاری فرا می گیرد .
با این اوصاف روحیه موسیقی پژوه زنده یاد داوری و عشق بی حد و اندازه اش به موسیقی ایرانی برای اهالی قدیم موسیقی اراک حتی بیشتر از پنجه های مترنمش حائز ارزش است . این یعنی همان بعد از شخصیت هنرمند که از قضا تعداد زیادی از هنرمندان رشته های مختلف به آن وقعی نمی نهند .
بنا به گفته دوستان و فرزندان ایشان مخصوصا علیرضا داوری در روز بزرگداشت استاد ، خانه ایشان همواره محفل مهر اهالی فرهنگ و موسیقی این شهر بوده و فرزندان زمانی را به خاطر ندارند که این تردد فرهنگی در خانه استاد داوری قطع شده باشد .
برای پژوهش و نوشتن این یادداشت حتی از همکاران قدیمی استاد در راه آهن نیز دریغ نکردم تا شاید قدری از حق مطلب از طریق بازگویی خاطرات دوستانش ادا شود .
به سراغ مهدی آب برین لوکوموتیو ران بازنشسته راه آهن اراک می روم . خیلی خلاصه و با عشق از داوری سخن می گوید. ظاهراً شخصیت محفل ساز و فرهنگی استاد داوری حتی فضای آهنی محیط کارش را نیز تحت الشعاع قرار داده بود . مهدی آب برین در گفتگویی کوتاه در باره دوست قدیمی اش گفت : آقای داوری حتی در محیط کار هم سازش کنارش بود و شبها رفقایی که شیفت کاریشان تمام می شد خانه نمی رفتند و تا دیر وقت در راه آهن اراک و در اتاق داوری جمع می شدند تا آقای داوری برایشان ساز بزند و این اتاق به پاتوق مهر همکاران مبدل شده بود .
نگارنده هم این افتخار را داشتم که از اواسط دهه هفتاد با این خانواده مرتبط باشم و محضر استاد را درک کرده و بعنوان نکته پایانی باید بر روحیه و شخصیت معلمی استاد داوری اشاره کنم . وقتی برای اولین بار با ایشان ساز دست و پا شکسته ای زدم علیرغم انتظارم با موجی از ابراز احساسات و تشویق های ایشان واقع شدم و البته بعد با چه حوصله ای این همنوازی به کلاس درسی شیرین مبدل شد و استاد در هیئت معلمی بسیار بسیار مهربان آموزش غیر مستقیم را آغاز کردند و آن تاثیری که باید گذاشته شد .
استاد داوری در سالهای اوایل انقلاب که هنوز موسیقی در وضعیت پر تنشی به سر می برد چراغ این هنر را در همان محافل دوستانه به شکلی فاخر روشن نگه داشت و بدون شک خاطره اش در تاریخ موسیقی اراک روشن خواهد ماند.
