شنبه ۱۹ تیر ۱۴۰۰  شماره ۱۴۴۳

مهمترین راه کارهای اساسی حل مشکلات کودکان کار در سطح شهر اراک در گفتگو با مدیر مسئول موسسه آرامش کودکان آفتاب

بهشت گمشده

مریم رسولی

کودکی همیشه با خاطرات شیرین و بازی همراه نیست، کودک که باشی می توانی بیشتر از هر بزرگتری درد داشته باشی و غم. کار داشته باشی و… کار، فقط کار. پدیده دردناک این روزهای شهرهای بزرگ و کوچک کودکان کار و خیابانی هستند که با دیدن شان بغض در گلویت می آید.
تعداد کودکان کار و خیابانی به عنوان یک آسیب اجتماعی نه تنها در ایران بلکه در بسیاری دیگر از کشورهای دنیا به دلایل متعددی در حال فزونی است، در کشور ما نیز حضور این کودکان در محیط کار به اشکال مختلف و در بیشتر موارد به علت وجـود خانواده هایی با شرایط اقتصادی نامناسب بـه چشم می خورد، یافته ها نشان می دهد که عواملی چون نارسایی نهاده های اجتماعی مانند خانواده و مدرسه، فقر اقتصادی، خانواده های کودکان خیابانی و ناتوانی آن ها در انطباق با شیوه های زندگی شهرهای بزرگ، آلودگی و آسیب زا بودن محلات حاشیه شهری، فقدان نظارت کافی از سوی سازمان های مسئول و الگوهای نادرست کنش متقابل بین شهروندان و کودکان خیابانی، همه دست به دست هم داده اند تا پدیده کودکان کار، کماکان به عنوان مشکلی صعب العبور در بسیاری از شهرهای کشور خودنمایی کند. کار کودک نقض واضح حقوق کودک و نشانه فقر اقتصادی و فرهنگی هرجامعه است، کودکان به دلیل قرار گـرفتن در محیط های نامناسب و بهره نبردن از امکانات آموزشی و رفاهی در معرض انواع آسیب ها قراردارند.
در همین خصوص وقایع استان با فیروزه علیمحمدی مدیر مسئول موسسه آرامش کودکان آفتاب که در زمینه کودکان کار و خانواده های آن ها فعالیت دارد به گفت و گو پرداخته است.
مدیر مسئول موسسه آرامش کودکان آفتاب در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: موسسه آرامش کودکان آفتاب فعالیت خود را از اواخر سال ۱۳۹۴و با هدف حمایت از کودکان کار و خیابانی، توانمند سازی کودک و خانواده با کسب مجوز فعالیت از اداره کل بهزیستی استان شروع کرده است، با توجه به رویکرد موسسه در جهت شناسایی، جذب، پذیرش و ساماندهی کودکان موفقیت های زیادی نیز با حمایت فعالین و خیرین حوزه کودکان کار و خیابانی بدست آورده است، اما متاسفانه بعد از گذشت سال ها این مشکلات همچنان به قوت خود قرار دارد.
وی اصلی ترین مشکل حمایت از کودکان کار را نبود مکانی مناسب برای ساماندهی و حمایت اجتماعی از آن ها عنوان کرده و افزود: طبق آیین نامه هیأت وزیران مورخ ۱۳۸۴/۴/۱۱ وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و به استناد ماده (۱) و بند (الف‌) و ماده (۱۵)
قانون ساختار نظام جامع رفاه وتأمین اجتماعی ـ مصوب ۱۳۸۳ ـ و ماده (۹۷) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی‌جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۳ ـ آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی را (مجموعه فعالیت هایی که توسط نهادها، سازمان ها و دستگاه های اجرایی دولتی و غیردولتی ‌تعریف شده در این آیین‌نامه‌ از شناسایی‌، جذب و پذیرش کودکان خیابانی آغاز و تا رسیدن وی به فرجام ‌قابل اطمینان ادامه می یابد) تصویب نموده است، در فصل سوم این آیین نامه فرآیند وظایف سازمان ها و نهادهای همکار (یازده سازمان و نهاد همکار) درساماندهی و حمایت اجتماعی از کودکان کار و زمینه‌های تعیین شده مشخص شده است که از وظایف شهرداری تخصیص و تجهیز فضای فیزیکی مناسب جهت اجرای مراحل ساماندهی به استناد ماده (۶) قانون شهرداری ها می باشد .
علیمحمدی تصریح کرد: مکانی که در حال حاضر شهرداری کلان شهر اراک که در اختیار این موسسه قرار داده است مددسرای شهرداری (سنگر زمان جنگ در منفی۳) است که عدم مناسب سازی و شرایط تهویه، عدم آنتن دهی موبایل و نبود کلاس و امکانات آموزشی از نقاط ضعف این مکان بوده و وجود ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده و حضور کودکان دیگر در این مکان میسر نیست.
وی تصریح کرد: از آن جا که موسسه آرامش کودکان آفتاب اولین موسسه ای است که به صورت تخصصی، به حوزه آسیب شناسی کودکان کار و خیابانی ورود کرده و تا قبل از سال ۱۳۹۵ در سطح شهر اراک این دسته از فعالیت ها انجام نشده و هیچ مرکز غیر دولتی در این زمینه ورود نکرده و به نوعی شرایط جامعه و کودکان کار رو به عادی انگــــاری می رفت، از این رو این موسسه با اهدافی چون ارتقاء سلامت جسمی و روحی معنوی کودکان، پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از حضور کودکان کار و خانواده های آن ها در جامعه شروع به فعالیت کرد.
وی گفت: بعد از شناسایی کودکان، در بدو ورود تشکیل پرونده حمایتی انجام شده و بازدید از منزل صورت گرفته و اعضای خانواده نیز شناسایی می شوند، که این مسئله بیشتر با هدف آسیب شناسی و آگاهی کامل از شرایط محل سکونت، پیشینه وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خانواده صورت می گیرد، بعد از تشکیل پرونده برقراری ارتباط با افراد بوده که به نوعی تاثیرگذار در ساماندهی و حمایت از کودکان می باشد.
مدیر مسئول موسسه آرامش کودکان بیان کرد: الویت اصلی ما حمایت تحصیلی و فرهنگی کودکان است، چراکه بررسی ها نشان داده با وجود همه مشکلات وکاستی ها کودکان نباید از مسیر آموزش دور بمانند تا بتوانند با آموزش صحیح به مسیر واقعی زندگی دست پیدا کنند.
علیمحمدی افزود: در ابتدا کار به خوبی پیشرفت و ارگان ها و نهاد های همکار، در ساماندهی کودکان تا حدودی به شرح وظایف خویش آگاه و در کنار موسسه قرار داشتند از جمله (بهزیستی، آموزش و پرورش، مرکز بهداشت، دادگستری، نیروی انتظامی، هلال احمر، اداره فنی و حرفه ایی، اداره بیمه سلامت و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و…) که همکاری لازم را داشتند اما با گسترش مشکلات معیشتی و اقتصادی شاهد افزایش حضور کودکان در مشاغل کاذب هستیم
وی گفت: حضور خانواده های غیر بومی که ازشهرهای همجوار و گاهی هم از حاشیه شهر آمده اند، باعث الگو گیری و مشاهده کودکان بومی این شهر هم شده است و باید یک فکر اساسی نسب به حضور و فعالیت کودکان غیر بومی در سطح شهر داشته باشیم چرا که بررسی ها نشان داده این کودکان شرایط مالی بدی ندارند و بیشتر فرهنگ خرده کاری جهت تامین هزینه های شخصی خود را دارند و کار کودکان مبنای حمایت و تامین هزینه های خانواده نمی باشد، ولی رد پای مشکل کودکــــان بومی را می توان در خشکسالی های اخیر شهرستان های اطراف شهر اراک، نداشتن شغل مناسب سرپرست و متاسفانه اعتیاد سرپرستان به ویژه پدران، تورم سرسام آور چند سال اخیر به ویژه در حوزه مسکن مشاهده کرد، که همین مساله افزایش کودکان کار را به دنبال داشته است، که این مسئله با آگاه سازی و توانمندسازی خانواده ها در جهت شناخت بیشتر از حقوق کودک و خانواده به جهت پیشگیری از ورود کودکان در مشاغل کاذب و زیان آور از نکات مهم و اساسی کار موسسه می باشد.
مدیر مسئول موسسه آرامش کودکان آفتاب تصریح کرد: متاسفانه حل این مشکلات و معضلات به صورت کوتاه مدت بوده و تا زمانی که مسئولین به صورت جدی به مسئله حمایت و توانمند سازی ورود نکنند مشکلات کودکان کار و خیابانی همچنان پابرجا خواهد بود. اگر بخواهیم به مهمترین راه کارهای اساسی حل مشکلات این کودکان در سطح شهر اراک اشاره کنم باید این موارد را ذکر کنم: قرار دادن فضایی مناسب در شان کودکان کار در راستای انجام خدمات فرهنگی و اجتماعی کلان شهر، پرداخت اعتبارات لازم جهت تامین هزینه های جاری و تشکیل کار گروه ویژه کودکان کار و خیابانی در سطح استانداری و پیگیری مستمر مشکلات و معضلات کودکان و خانواده ها؛ این موارد از مهم ترین پیش شرط های شکل گیری حمایت های اجتماعی و توانمند سازی کودکان است. علیمحمدی بیان کرد: خدماتی که ما بــرای خانواده ها باحمایت خیرین و ارگان های مرتبط ارائه می دهیم در کنار خدمات روانشناسی و مددکاری خدمات اجتماعی فرهنگی و آموزشی برگــزاری مراسم ها و همایش هاو اطعام خانواده ها به صورت دوره ای و فصلی می باشد.
***
«بهشت گمشده»؛ رمانی درباره کودکان کار به قلم احمد توزنده‌جانی، نویسنده کودک و نوجوان است.