پنجشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۸   شماره ۱۱۹۴

بناهای بی پناه

معاون میراث فرهنگی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی به وقایع استان خبر داد: کاروانسرای روستای کاروانسرای اراک مرمت اضطراری می شود

طاهره قهیه ای

کاروانسراها به عنوان آثار ملی و بناهای تاریخی که بخشی از هویت گذشتگان و نحوه زندگی نیاکانمان را به نسل های حاضر و آینده معرفی می کنند از ارزش بسیار زیادی برخوردار هستند؛ از اینرو است که باید در حفظ، مرمت و نگهداری اینگونه بناها بیش از پیش کوشا باشیم تا بتوانیم این هویت تاریخی و ارزشمند را حفظ کنیم و به نسل های بعد انتقال دهیم.
روستای کاروانسرا از توابع شهرستان اراک، در دهستان امان آباد قرار دارد و کاروانسرای صفوی آن جزء آثار ملی کشور است. به تازگی اخباری مبنی بر تبدیل کاروانسرای تاریخی روستای کاروانسرا به آغل گوسفندان در فضای مجازی منتشر شد به همین دلیل گفتگویی را با محسن کریمی معاون میراث فرهنگی، اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.
محسن کریمی معاون میراث فرهنگی، اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی در این رابطه به خبرنگار وقایع گفت: کاروانسرای روستای کاروانسرا شخصی نبوده و در تملک دولت است و میراث فرهنگی به نمایندگی از دولت مدیریت آن را به عهده دارد و با توجه به اسناد و مدارک موجود، افرادی که در این کاروانسرا اقدام به نگهداری گوسفند کرده اند هیچگونه مالکیتی نسبت به این مکان ندارند؛ لذا سازمان میراث فرهنگی استان اقدام قضایی و حقوقی را در این خصوص انجام داده است.
وی با بیان اینکه این اقدام افراد متصرف غیرقانونی است و بنای تاریخی را در معرض تخریب قرار داده اند، افزود: با توجه به این شرایط برای آنها حکم اخراج صادر خواهد شد، هرچند این افراد نیز به ما مراجعه کرده و درخواست مهلت کرده اند؛ اما میراث فرهنگی کار قانونی خودش را انجام داده و از طریق قانون پیگیر رسیدگی به این موضوع شده است.
معاون میراث فرهنگی، اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی اظهار کرد: بعد از اخراج این افراد این بنا را مرمت اضطراری خواهیم کرد و از همین تریبون اعلام می کنم سرمایه گذاران بخش خصوصی که تمایل به همکاری با میراث فرهنگی را دارند می توانند براساس قانون در این واگذاری شـــرکت کرده و بنا را با کاربری همگون و هم شان مورد بهره برداری قرار داده و آن را آماده ایجاد اشتغال کنند.
کریمی ادامه داد: با توجه به اینکه اعتبارات دولتی کفاف مرمت و بازسازی بناهای تاریخی و به ویژه کاروانسراهایی مثل کاروانسرای روستای کاروانسرا را نمی دهد این بناها را به بخش خصـــوصی واگـــذار می کنیم تا با استفاده از توان مالی و فنی بتوانند این بناها را مرمت و نگهداری کنند.

وی ابراز کرد: ۵۰ درصد بنای کاروانسرای روستای کاروانسرا آسیب دیده که قابل مرمت و بازسازی است و با توجه به محدودیت اعتبارات تخصیص یافته به میراث فرهنگی، سازمان توان مرمت این بنا که حداقل برای مرمت نیاز به ۱۰ میلیارد تومان هزینه دارد را ندارد و به همین دلیل نیز همکاری بخش خصوصی را در این زمینه می طلبیم.
معاون میراث فرهنگی استان مرکزی در رابطه با سرای دخانیات واقع در دروازه شهرجرد اراک نیز گفت: سرای دخانیات در فهرست آثار ملی ثبت نشده و درصدد ثبت این سرا در آثار ملی هستیم تا بهتر بتوانیم برای حفظ و نگهداری آن وارد عمل شویم.
کریمی افزود: سرای دخانیات دارای مالک خصوصی است و با توجه به اینکه احیای بناهای تاریخی هنوز برای مالکان آنها جا نیفتاده است و برخی از آنها فکر می کنند با سرمایه گذاری برای مرمت این بناها، سرمایه شان را از دست داده و این سرمایه دیگر به آنها برنمی گردد تمایل چندانی برای همکاری با سازمان نسبت به مرمت و نگهداری این بناها ندارند.
وی بیان کرد: سازمان میراث فرهنگی نیز برای ایجاد رغبت در مالکان بناهای تاریخی، از سیاست های تشویقی استفاده کرده است و با قرار دادن تسهیلات برای سرمایه گذاری از طریق بانک های عامل در اختیار آنها، سعی در ایجاد رغبت در این افراد برای همکاری با سازمان نسبت به مرمت، حفظ و نگهداری بناهای تاریخی که بخشی از هویت مردم بشمار می روند کرده است.
کریمی یادآور شد: پنج میلیارد ریال اعتبار برای مرمت هفت اثر تاریخی در استان مرکزی، طی ۲ ماه اخیر هزینه شده‌است که بناها و محوطه‌ها شامل امامزاده فضل و یحیی محلات، تپه سرسختی شازند، محوطه تاریخی ذلف آباد، مجموعه تاریخی بازار اراک، خانه حاج آقا محسن اراکی و درمانگاه دهنو خنداب است.
وی ادامه داد: سازه‌های قدیمی به دلیل مصالحی که در آن‌ها استفاده شده در معرض خطر هستند و باید تدابیر لازم برای استحکام آنها و کـــاهش خسارت‌ های ناشی از بارندگی انجام شود.
معاون میراث فرهنگی، اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی گفت: با توجه به این‌که سقف و بام آثار تاریخی در فصل بارش همواره در معرض خطر و آسیب قرار دارد، فعالیت‌های حفاظتی در این بخش انجام می‌شود و با توجه به تعدد و گستردگی محوطه‌ ها و بناهای تاریخی در استان، همچنین ضرورت تخصیص اعتبار کلان برای مرمت آثار به خصوص در خارج از شهرها، موارد اضطراری و در خطر تخریب در اولویت حفاظت قرار دارند.
وی یادآور شد: در زمان حاضر برخی بناهای تاریخی مانند آب‌انبارها، کاروانسراها و دیگر ابنیه در خارج از شهرها قرار دارند و متولی خاصی برای نگهداری از این آثار نیست که برای رفع این مشکل می‌توان با واگذاری بناهای مذکور به مدت معلوم و بر اساس قانون به بخش خصوصی، آن‌ها را مرمت و حفاظت کرد.
استان مرکزی به لحاظ موقعیت جغرافیایی و مواصلاتی و به خصوص قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم همواره در اقتصاد ملی نقش برجسته ای در خدمات رسانی به کاروان ها داشته که وجود کاروانسراهای متعدد با معماری ایرانی گواهی بر این واقعیت است. در این کاروانسراها ؛ خدماتی از قبیل اقامت، پذیرایی، تهیه و تامین آذوقه، دادن آب و تیمار حیوانات بارکش و نگهداری از آنها و همچنین تامین امنیت مسیر انجام می شد. مصالح به کار رفته در ساخت کاروانسرا را آجر ، سنگ، آهک و گچ تشکیل داده و سقف بنا گچ و پشت بام آن کاهگل شده و ایوان ورودی آن با حدود ۱۰متر ارتفاع دارای دو پنجره دیده بانی در طرفین است.