بلای جان زمین

یکشنبه ۱۷ دی ماه ۱۴۰۲  شماره ۱۷۸۲

وقایع استان گزارش می دهد؛ وضعیت چاه های غیرمجاز در شهرهای مختلف استان مرکزی

زهرا مدنی: منابع آب زیرزمینی یکی از منـابع استراتژیک و مهم کشور بوده و حفظ و حراسـت آن از وظایف وزارت نیرو است، ولی انجام این وظیفه عزم ملی در سطح حاکمیت را می‌طلبد. از طرفی پراکندگی منابع مذکور شامل چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات در سطح کشور، خشکسالی‌های مکرر و تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر از یک طرف و افزایش جمعیت، افزایش نیاز به آب و سیاست‌های ناکارآمد توسعه و اشتغال بدون انجام مطالعات آمایش سرزمین باعث سوق دادن اشتغال به سمت استفاده از منابع آب زیرزمینی، افزایش فشار بر منابع مذکور و موجب خالی شدن آبخوان‌ها شده و وضعیت نامتعادل کنونی در آبخوان‌های کشور را به‌وجود آورده است.
تشدید افت سطح آب و کسری مخزن در آبخوان‌ها ممنوعیت ۳۸۸ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور را به دنبال داشته و روند افزایشی بهره‌برداری‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و با راندمان‌های بسیار پائین‌تر از متوسط نرخ جهانی چه در مبحث انتقال و مصرف در مزرعه و چه در تولید ماده خشک به‌ویژه در ده سال اخیر حکایت از خسارت‌های سنگینی بر این منابع ارزشمند دارد. به‌رغم اعمال محدودیت‌ لازم توسط وزارت نیرو برای بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در بسیاری از محدوده‌های مطالعاتی کشور، اعم از پیاده سازی نظام تخصیص آب از سال ۱۳۸۰ و ممنوعه کردن حدود ۳۸۸ محدوده مطالعاتی کشور، رشد فزاینده حفر چاه‌های غیرمجاز در دهه اخیر رخ داده است؛ به‌طوری که بر اساس آماربرداری سراسری دور دوم منابع آب در سال ۸۸ لغایت ۹۰ تعداد چاه‌های غیرمجاز کشور بالغ بر ۳۲۰ هزار حلقه چاه با حجم تخلیه بیش از هفت میلیارد متر مکعب است که استان مرکزی نیز از ذاین میزان بی نصیب نبوده است.
مسدود شدن۲۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان مرکزی در مرحله اخذ احکام قضایی است
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی دراینباره می گوید: طی ۷ سال اخیر بالغ بر ۲ هزار حلقه چاه غیرمجاز در شهرهای مختلف استان مسدود شده است، هم اکنون ۲۰۰ حلقه چاه غیرمجاز باقی مانده که در مرحله اخذ احکام قضایی است و به محض صدور احکام قضایی این چاه‌ها نیز مسدود و پرونده چاه‌های غیرمجاز استان برای همیشه بسته خواهد شد.
عزت‌‌اله آمره‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار وقایع استان اظهار می کند: با همت و پیگیری و حمایت دستگاه قضایی، مسوولان سیاسی و نیروی انتظامی حفاری‌های غیرمجاز در چاه‌ها طی چند سال اخیر در استان متوقف شده و چاهی به چاه‌های عمیق استان افزوده نشده است.
وی تصریح می کند: طی ۷ سال اخیر بالغ بر ۲ هزار حلقه چاه غیرمجاز در شهرهای مختلف استان مسدود شده است، هم اکنون ۲۰۰ حلقه چاه غیرمجاز باقی مانده که در مرحله اخذ احکام قضایی است و به محض صدور احکام قضایی این چاه‌ها نیز مسدود و پرونده چاه‌های غیرمجاز استان برای همیشه بسته خواهد شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی در خصوص چاه‌های بدون پروانه نیز بیان می کند: چاه‌های بدون پروانه‌ای که مشمول قانون شدند به زودی دارای پروانه‌ خواهند شد.
آمره‌ای در ادامه با اشاره به کاهش سطح آب سفره‌های زیر زمینی می گوید: کاهش بارندگی و برداشت بی‌رویه دو پارامتر اصلی کاهش سفره‌های آب زیرزمینی است، زمانی که هردو همزمان رخ دهد به شدت سفره‌های زیرزمینی تخلیه می‌شود، در سال‌های اخیر کاهش بارندگی و برداشت بی‌رویه به شدت به سفره‌های آب زیرزمینی آسیب وارد کرده است.
وی با بیان اینکه بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است، این در حالی است که در این بخش راندمان پایین و هدرفت بالاست، خاطرنشان می کند: در پاییز امسال وضعیت بارندگی مطلوب نبود و میانگین بارندگی استان نسبت به بلندمدت با ۶۰ درصد کاهش مواجه است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به پیش‌بینی سناریوی بدبینانه برای مهار تنش‌های آبی در تابستان سال آینده توضیح می دهد: در صورت عدم بارندگی مطلوب ناچار هستیم برای جلوگیری از تنش آبی در تابستان آینده سناریوی بدبینانه‌ای را برنامه ریزی کنیم تا شهروندان در تابستان با مشکل آب مواجه نشوند.
آمره‌ای در خصوص پیش‌بینی بارندگی در پاییز امسال ادامه می دهد: در پیش بینی بارندگی احتمال مطرح است که گاها رخ نمی‌دهد، پیش‌بینی‌های هواشناسی برای پاییز پیش‌بینی پربارشی بود که به قطعیت نرسید و بارندگی خوبی نداشتیم، این پیش بینی باعث شد هم کشاورز و هم بخش مدیریت آب کشور در برنامه‌ها به گمراهی کشیده شوند و برنامه ریزی از سناریوی بدبینانه به خوش بینانه تغییر کند که خسارت‌های را به دنبال داشت، امیدواریم در زمستان اتفاقات خوبی رخ دهد و شاهد بارش شدید باشیم.
فرونشست زمین و در نتیجه کاهش عمق خاک باعث می شود
یک کارشناس محیط زیست نیز پدیه فرونشست را یکی از مهم ترین پیامدهای حفر چاه های غیرمجاز عنوان کرده و می گوید: در صورتی که مدیریت بحران استان به این موضوع به شکل جدی نپردازد و برای آن تدبیر مدبرانه نیندیشد استان در آینده نه چندان دور با چالش جدی مواجه می شود.
سیاوش آقاخانی می افزاید: در دشت ممنوعه منابع زیرسطحی اراک با کاهش منابع آبی به مرور زمان درحال خالی شدن است که این فرونشست به تخریب ساختمان ها می انجامد.
وی ضمن بیان اینکه فرو نشست زمین، یکی از خطراتی است که به شدت عرصه زمین را تهدید می کند و نباید از آن غافل شد، ادامه می دهد: این حادثه غیرمترقبه به علت افت غیر متعارف سطح آب سفره های زیرزمینی رخ می دهد، حفره های ناشی از فرونشست زمین در محیط شهری به پی ساختمان ها آسیب جدی وارد می کند و ترک دیوار منازل را سبب می شود.
آقاخانی توضیح می دهد: فرونشست زمین و در نتیجه کاهش عمق خاک باعث می شود تا تاسیسات خدماتی که از زیر زمین منتقل شده دچار شکستگی شده و خسارت زیادی به همراه داشته باشد.
این کارشناس محیط زیست در پایان اشاره می کند: متاسفانه روند بهره برداری غیراصولی از آب های زیرزمینی در چند سال اخیر مدیریت نشده و نیازمند برنامه مدون و اثرگذار برای گذر از شرایط فرونشست زمین است.