برنامه ها و جشن های فرهنگی در سطح شهر چه تاثیری بر روی فرهنگ مردم گذاشته اند؟/شوخی با فرهنگ

سه شنبه ۷ شهریور ۹۶   شماره ۶۶۷

***

وقایع استان

سارا حسین نژاد

***

صحبت از اولویت فرهنگ و فرهنگ سازی همیشه بوده و هست. دستگاه و ارگان های بسیاری در کشور ما بعنوان دستگاه های فرهنگی نام برده می شوند. از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته تا ورزش و جوانان، آموزش و پرورش، سازمان میراث فرهنگی، شهرداری ها و… . کافی است یکبار به شورای فرهنگی استان سری زد و لیست بلند بالای ارگان ها و دستگاه های حاضر در این شورا را ببینید، بحث در مورد این شوراها و رویکردش خود مجال دیگری می خواهد؛ اما آنچه با قطعیت می توان گفت این است که تعریف هر کدام از ارگان ها یک تعریف تک بعدی و فقط در ارتباط با حوزه کاری شان است و شاید همین باعث می شود که هرگز به اجماعی نرسند و وضعیت فرهنگ چند پاره و تکه تکه باشد. فرهنگ یک گستره وسیع است و اصلی ترین مشکل جامعه ما این است که در بخش فرهنگ، تعریفی واضح و صحیح برای کار فرهنگی نیست و معمولاً واژه فرهنگ، به صورت مبهم و کلی مطرح می شود.
امروزه وقتی از فرهنگ حرف می زنیم، به راحتی می توانیم بروز آن را در تمامی جزئیات زندگی خود ببینیم همین که محیط اطراف خود و جامعه را پاک نگه می داریم، همین که به قوانین احترام می گذاریم، از خشونت دوری می کنیم، به دیگران کمک می کنیم، کتاب می خوانیم، به سینما و کنسرت می رویم کار فرهنگی کرده ایم و یک فرهنگ را بعنوان یک رفتار در خود نهادینه کرده ایم. البته این مجموعه عادات و رفتارها در میان تمام مردم دیده نمی شود و حتی ضد این ها گاه بیشتر دیده می شود. بنابراین ترویج این رفتارها و عادات در ذیل فرهنگ سازی اهمیت پیدا می کند. بغیر از تلاش شخصی افراد در جامعه ارگان ها و دستگاه های دولتی نیز در فرهنگ سازی نقش مهمی دارند و باید شرایط و زیرساخت های نـــرم افزاری و سخت افزاری آن را فراهم کنند. یکی از ارگان ها و سازمان هایی که در حیطه مسئولیت خود وظیفه فرهنگی نیز بر عهده دارد و از قضا در ارتباط مستقیم با شهروندان است، شهرداری است. شهرداری ها بعنوان مدیریت شهری در دنیای امروز نقش موثری در فرهنگ سازی و ترویج مدنیت و حقوق شهروندی دارد. در واقع شهرداری بعنوان مدیریت شهری می تواند در رسیدن جامعه به مناسبات اجتماعی صحیح و برنامه ریزی برای ارتقای فرهنگ شهرنشینی در هر سطـــــح و موضوعی موثر باشد. آموزش و توانمندی سازی شهروندان برای ارتقای دانش، تقویت مهارت ها، کسب عادت های صحیح زندگی اجتماعی و به روز کردن رفتارهای مطلوب شهروندی به ویژه در راه بهره گیری مناسبات از امکانات شهری از جمله ضرورت های مدیریت شهری در توسعه فرهنگ شهرنشینی است. وقتی مدیریت شهری در این زمینه فعال باشد می تواند شهر و شهروندی را به سمت توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نزدیک کند. در اینجا است که شهرداری به عنوان مدیریت شهری نقش برجسته و مهمی در آگاهی دادن به شهروندان در آشنایی با حقوق شهروندی خود و در نتیجه همراهی آن ها بــــا برنامه ها ایفا می کند.
این اهمیت البته بر مسئولین پوشیده نیست به همین دلیل است که هم اکنون شاهد بـــرنامه ریزی ها و سیاست گذاری های مختلف فرهنگی از سوی شهرداری ها در شهرهای مختلف کشور هستیم.
البته باید به این نکته اشاره کرد که شاید اهمیت ارتباط مدیریت شهری با ارتقا فرهنگ و اخلاق جامعه دانسته شده باشد؛ اما اینکه چقدر از این فهم و آگاهی به برنامه های صحیح رسیده و نتایج مثبت حاصل شده باشد جای سئوال و بررسی دارد. آنچه نتایج برنامه ها و سیاست گذاری های شهرداری ها نشان می دهد این است که تعامل فرهنگی و مشارکت مدنی به دلیل ضعف ساختار قوانین مدیریتی و عدم آشنایی مردم در اداره امور شهرها هنوز نتوانسته چندان خودنمایی کند.
در ادامه نگاهی کوتاه به اجرای برخی برنامه های شهرداری اراک با رویکرد فرهنگی داریم. به نظر می رسد شهرداری اراک با سلسله برنامه ها و اقدامات خود در این مسیر گام برداشته است؛ ولی آنچه در عمل دیده می شود این است که هنوز اندیشه مثبت و تاثیرگذاری مطلوب از این برنامه ها حاصل نشده است. مجموعه برنامه های اجرا شده با مشارکت مردم، مبلمان شهری و نماهای شهر موید این است که همچنان فرهنگ و فرهنگ سازی در میان مدیران شهری تنها واژه ای شیک است.
هم اکنون برگزاری همایش های پیاده روی خانوادگی با همکاری ارگان هایی چون ورزش و جوانان و یا جشن های شبانه در پارک ها از جمله این برنامه های فرهنگی و هنری است که اغلب سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری برگزار کننده آن است جشن «چهار سوق همدلی» که در حال حاضر هر شب در یکی از پارک های مرکزی اراک برپا می شود نمونه ای از همین برنامه هاست.
جشن هایی که مجموعه ای از اجرای ترانه های پلی بک، چند آیتم طنز، مسابقه های مردمی در پایین ترین سطح، صحبت با چند مسئول که نمونه های دیگرش در مناسبت های دیگر سال نیز برپا می شود. قطعا ایجاد نشاط و سرگرمی در میان مردم جامعه ضروری است و قطعا مردم حــــاضر در پارک های اجرا کننده این مراسم حتی با کیفیت پایین هم ممکن است به تماشای برنامه بنشینند؛ ولی مسئله مهم این است که آیا نباید این برنامه ها که با رویکرد فرهنگی و ارتقای مسائل شهروندی اجرا می شود و اعتبارات این بخش را مصرف می کند، خروجی داشته باشد. باید از مسئولین فرهنگی و برنامه گذاران شهرداری در این خصوص پرسید چقدر در برنامه ریزی این جشن ها به فرهنگ سازی و کمک به اخلاق جامعه فکر شده است اگر شده و هدف نهایی این بوده پس چرا هنوز کمی آنطرف تر از برگزاری این جشن هنوز مردم بر سر پارک ماشینشان با هم جر و بحث می کنند و یا چرا کودکی با زمین خوردن کودک دیگر سعی به کمک به او ندارد. اینکه در این برنامه ها فقط رقص نور راه انداخت و مردم با آهنگ ها دست بزنند و یــا با شوخی های مجری بلند بلند بخندند کار فرهنگی نیست این ها تنها یک شو هستند. کاش در کنار هزینه های از این دست کمی هم شهرداری در ایجاد زیرساخت های فرهنگی تلاش می کرد، کاش کمی با تعامل با هنرمندان به نام استان به مبلمان شهری که خــود در فرهنگ ســـــازی نیز مـــوثر است می پرداخت و یا به جای برنامه های تکراری از این دست به فکر نوآوری در اجرای برنامه های فرهنگی و هنری بود آن هم در شهری که هر روز آمار خشونت و جرائم روز به روز بالاتر می رود. کاش ارگان ها تنها به برنامه های کوتاه مدت بسنده نکرده و به برنامه های جدی تر نیز می پرداختند.