بررسی وضعیت مدارس به بهانه شروع سال تحصیلی جدید /مدارس ما، مدارس آنها!

شنبه ۳ مهر ۹۵ شماره ۴۲۳

وقایع استان:
از امروز، سوم مهرماه مدارس سراسر کشور شروع بکار خواهند نمود و جنب و جوش خاصی مدارس را فرا خواهد گرفت. همواره در ابتدای آغاز سال تحصیلی مسئولین خبر از آماده سازی و فضاسازی مناسب مدارس جهت حضور دانش آموزان می دهند ولی باید پذیرفت که مدارس کشور هنوز فاصله ی زیادی تا داشتن حداقل شرایط استاندارد دارند.
مدیران و مسئولین مدارس بعد از بازگشایی همواره به فکر تغییر و تحول و البته به پایان رساندن کارهای عقب افتاده خودمی افتند و دانش آموزان تا هفته ها و ماهها بعد از آغاز سال تحصیلی یا باید شاهد تعمیرات جزیی مدارس باشند یا برطرف نمودن نواقص محل درس خواند شان، این در حالی است که فصل تابستان همواره فرصت مناسبی برای آغاز فصلی جدید در شیوه و نگرش آموزشی مدارس و حتی سیستم آموزشی کشور است تا همزمان با ورود دانش آموزان به مدارس شاهد بی نظمی هایی در آنجا نباشیم.
در سالهای اخیر وزارت آموزش و پرورش با مشکلات فراوان سخت افزاری روبرو بوده از جمله تجهیز سیست های گرمایشی و میز و صندلی؛ این وزارتخانه هر چند توانسته است از پسِ برخی از مشکلاتش برآید اما این کشتی به گل نشسته با مشکلات فراوان دیگری هم روبرو است.
اُفت کیفیت آموزشی و اُفت سطح سواد دانش‌آموزان، یکی از مشکلاتی جدی است که به چالشی برای وزارت آموزش و پرورش تبدیل شده و عملکرد آموزش و پرورش را دچار نقد بسیاری کرده است. این موضوع، هر چند در سطوح ابتدایی نمایان است اما در پایه‌ متوسطه به اوج خود می‌رسد.
بررسی های ۱۰ ساله اخیر نشان می دهد؛ هر سال، سطح سواد پذیرفته شدگان دانشگاه‌ها (که همان دانش‌آموزان فارغ التحصیل مدارس متوسطه هستند)، پایین و پایین تر می آید. کارشناسان حوزه آموزش معتقدند ادامه این روند بار باعث افول بار علمى دانشگاهها و در نتیجه کاهش شدید نخبگان و افزایش انسانهاى با مدرک تحصیلى بالا ولى کم سواد (توهم علم زدگى) خواهد شد.
در رابطه با علت این اُفت کیفیت آموزشی در مدارس دلایل متعددی از شیوه نامناسب تدریس معلم، برنامه نامناسب درسی تا پایین بودن نسبت معلم به دانش آموز وجود دارد. در همین راستا وزارت آموزش و پرورش در سال‌های اخیر در صدد رفع مشکلات آموزشی کشور برنامه‌های متعددی را از تألیف چندباره کتب درسی، تغییر پی در پی پایه‌های تحصیلی تا رتبه بندی مدارس کلید زده و یا برخی از آنها را اجرایی کرده است.
با این حال سال گذشته علی زرافشان، معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش، عدم اجرای صحیح برنامه‌های درسی را یکی از دلایل کاهش کیفیت آموزشی مدارس عنوان کرده است.
اضافه شدن حدود ۲۲ هزار کلاس اولی به خانواده آموزش و پرورش استان مرکزی در سال تحصیلی جدید با وجود پایین بودن کیفیت آموزشی مدارس کار را برای آموزش و پرورش استان سخت تر می کند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان خبر داد که امسال ۲۲۷ هزار دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی در استان مرکزی به تحصیل اشتغال دارند و ادامه داد: سال تحصیلی ۹۵-۹۶ در سطح دو هزار و ۴۷۰ واحد آموزشی و با مشارکت ۱۵هزار و ۴۴۹ نفر معلم و دبیر در این استان آغاز می شود، آن گونه هم که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ِوزارت آموزش و پرورش خبر داده است در استان حدود ۱۱۲۰۰ کلاس درس وجود دارد.
مدارس ما، مدارس آنها!
حال با توجه به شرایطی که مدارس ما در آن قرار دارند و با لحاظ اینکه یک شبه قادر به حل مشکلات و بالا بردن سطح کیفی مدارس نیستیم نگاهی به جایگاه مدارس کشور در قیاس با مدارس جهان می اندازیم تا با دیدی واقع بینانه از شرایط فعلی به وضعیت استاندارد برسیم.
رسانه های غربی چندی پیش آماری را از رتبه‌بندی مدارس جهان در سال ۲۰۱۵ منتشر کرده است که حضور ایران در آن بسیار حائز توجه است.در این گزارش آمده است، کشورهای آسیایی در بالای این جدول و کشورهای آفریقایی پایین ترین مکان را در این رده بندی از آن خود کرده‌اند.
در این میان مدارس سنگاپور در رأس این رده‌بندی و بعد از آن هنگ‌کنگ قرار گرفته است اما پایین ترین رده‌بندی در این رنکیگ متعلق به کشور آفریقایی غنا است.انگلستان در میان کشورهای اروپایی رتبه ۲۸ و آمریکا رتبه ۲۹ را در رده‌بندی مدارس در جهان به خود اختصاص داده‌اند.
اتاق فکر اقتصادی «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» دراین باره نوشته است: مقایسه نمره آزمون ۷۶ کشور نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی بین رشد اقتصادی و وضعیت آموزش و پرورش وجود دارد.در این میان ایران در پایین جدول رتبه‌بندی مدارس جهان قرار گرفته است و رتبه ۵۱ را از میان ۷۶ کشور از آن خود کرده است.
همچنین در میان کشورهای همسایه‌ ایران، ترکیه با کسب رتبه ۴۱ عملکرد بهتری را داشته است. ارمنستان نیز با رتبه ۵۰ یک پله از ایران بالاتر است.
این آمار اولین رتبه‌بندی از مدارس جهان است که کیفیت آموزش و پرورش را در جهان به نمایش گذاشته است.
این رتبه بندی، ادغامی از ارزیابی‌های بین المللی، نظیر آزمون پیزا «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه»، آزمون TIMSS اجرا شده توسط دانشگاهیان ایالات متحده آمریکا و آزمون TERCE در امریکا لاتین که کیفیت آموزشی را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بررسی می‌کند، است.
رتبه‌بندی مدارس جهان براساس ریاضی و علوم
براساس این آمار، کشور سنگاپور در رتبه‌بندی سال ۲۰۱۵ بهترین عملکرد را داشته و در میان کشورهای جهان رتبه نخست را بدست آورده است در حالی که در سال ۱۹۶۰ سطح بالایی از بی‌سوادی در این کشور وجود داشته است.
مطالعات در انگلستان نشان می‌دهد که حدود یک پنجم نوجوانان انگلیسی مدرسه را بدون اینکه دیپلم بگیرند، ترک می‌کنند. اتاق فکر اقتصادی «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» معتقد است که بهبود مهارت و کاهش میزان دانش آموزانی که هر ساله در انگلستان ترک تحصیل می‌کنند، می‌تواند تریلیون دلار به اقتصاد انگلستان کمک کند.
این رتبه‌بندی مدارس جهان که براساس علوم و ریاضی انجام شده بسیار گسترده‌تر و جامع‌تر از تست‌های پیزای «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» است که براساس استانداردهای آموزش و پرورش از کشورهای صنعتی و ثروتمند انجام می‌شود.
رتبه‌بندی بیش از یک سوم کشورهای جهان نشان می‌دهد که کشورهایی مانند ایران، آفریقای جنوبی، پرو و تایلند توانسته‌اند خود را تا حدودی به کشورهای دیگر در امر آموزش و پرورش نزدیک کنند.
این رتبه بندی و جایگاه ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد که عملکرد آموزشی مدارس آمریکا به نسبت عملکرد آموزشی مدارس اروپایی بسیار ضعیف‌تر بوده به صورتی که حتی کشور ویتنام از ایالات متحده آمریکا نیز پیشی گرفته است.
رابطه مستقیم رشد اقتصادی و وضعیت آموزش و پرورش در کشورها
بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که اگر تمامی افراد در کشورها به سطح پایه‌ای از آموزش و پرورش دست یابند، تولید ناخالص داخلی در آن کشور افزایش خواهد داشت.
در این اینفوگرافیک(شماره۲) رشد تولید ناخالص داخلی در طول عمر دانش آموزان برآورده شده و فرض شده است که اگر تمامی دانش آموزان در مدرسه ثبت نام کنند و به مهارت‌های حداقلی در مدارس دست یابند تا چه اندازه می توانند بر رشد اقتصادی و پتانسل اقتصادی کشور مؤثر باشند.
هرچند مدارس ایران در رتبه بندی مدارس جهانی در رده های پایین قرار دارد اما این انفوگرافی نشان می‌دهد که در صورتی که مدارس ما عملکرد بهتر و مناسب تری داشته باشند خواهند توانست پتانسیل بالای اقتصادی را در کشور ایجاد کنند.
یافته‌های بدست آمده از این بررسی به طور رسمی در انجمن آموزش و پرورش جهانی در کره جنوبی ارائه گردیده است که منجر به برگزاری کنفرانسی در سازمان ملل متحد با هدف بالا بردن آموزش و پرورش جهانی تا سال ۲۰۳۰ شده است.