برجام ها یکی پس از دیگری از راه می رسند/برجام روی غلطک

شنبه ۱۳ آذر ۹۵ شماره ۴۷۳
عباس لعل بار – وقایع استان:
پس از وقوع برجام و توافق بزرگ هسته ای ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک، در کشور همگان انتظار وقوع برجام های دیگری را داشتند. برجام در سیاست داخلی، برجام اقتصادی و سایر برجام ها خواسته احزاب، تشکل ها و مردم شده است. در آخرین روز از ماه یازدهم میلادی در حوزه انرژی اتفاق افتاد که برای کشور بسیار حائز اهمیت است؛ اتفاق که به برجام نفتی شهره شد و انتظار همگان را برای وقوع سایر برجام ها برآورده نمود و اینک باید منتظر اقدامات دولت برای برجام در سیاست داخلی نیز باشیم. در گزارش پیش رو مروری به برجام نفتی خواهیم داشت. در برجام هسته ای ظریف به عنوان وزیر خارجه مدیریت آن را به عهده داشت و در این برجام زنگنه وزیر نفت باتجربه و کارکشته مدیریت را به عهده گرفته بود. حضور تاثیرگذار هیات ایرانی در اجلاس اوپک باعث یک کاهش تولید نفت روزانه این سازمان پس از هشت سال شد. این اجماع در حالی روی داد که رسیدن به آن در سالهای گذشته غیرممکن شده بود و عوامل متعددی از جمله درگیری های سیاسی کشورهای عضو و غیر عضو مانع از این می شد که اعضا بر سر یک موضوع واحد بدین شکل به اجماع برسند؛ ولی آخرین روز نوامبر ۲۰۱۶ روزی تاریخ ساز برای همه اعضای این سازمان و بویژه ایران شد. انجام این اجماع در صدوهفتادویکمین نشست سازمان اوپک دلایل زیادی داشت؛ به گزارش وقایع استان به نقل از شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی این اجماع نظر محدود به کشورهای عضو اوپک نیست و اعضای این سازمان توانسته اند غیراوپکی ها را نیز در این مسیر همراه کنند. بر اساس گزارش های رسیده از وین، احتمال کاهش ۶٠٠ هزار بشکه ای تولید کشورهای غیراوپک زیاد است و قرار است مسئولیت نیمی از این کاهش تولید بر عهده روسیه باشد. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه پس از اعلام نتیجه نهایی نشست اوپک برای کاهش ٣٠٠ هزار بشکه ای نفت این کشور اعلام آمادگی کرد. قبل از اجلاس اوپک نیز، روسای جمهوری ایران و روسیه گفتگو کردند.
از سویی دیگر در تمام گزارش ها و تحلیل هایی که درباره نشست اوپک به رشته تحریر درآمده است، یک اصل مشترک خودنمایی می کند و آن اهمیت توافقی است که ایران و عربستان در آن نقش تعیین کننده ای داشته اند؛ منتها نقشی کاملا متفاوت. ایران با اقتدار از سهم تولید خود دفاع کرد و عربستان به کاهش ۵٠٠ هزار بشکه ای تولید تن داد. فارغ از آنکه عقب‎نشینی عربستان از دوراندیشی این کشور در قبال سیاست های ترامپ نشات می گیرد یا از خمودگی اقتصاد وابسته به نفت و روند روبه زوالش، نکته اینجاست عربستان در شرایطی حاضر به پذیرفتن کاهش تولید و مهمتر از آن پذیرفتن حفظ سقف تولید ایران شده است که تنش های سیاسی دو کشور به قوت خود باقیست. آری؛ دیپلماسی نفتی ایران از پس عربستان هم برآمد.
توافق اخیر اعضای اوپک را بی تردید باید ثمره توافق اجلاس الجزایر دانست. اجلاسی که به گفته دبیرکل اوپک، اگر راهبری ایران و بیژن زنگنه نبود، راه به جایی نمی برد. بارکیندو درست می گفت. دستاوردهای دیپلماسی نفتی ایران یکی پس از دیگری نمود می یابد: از الجزایر تا وین.
بی شک دستاورد اوپک را نمی توان در کاهش سقف تولید اعضای سازمان خلاصه کرد. سی ام نوامبر برای اوپک روز مهمی بود چون ثابت شد این سازمان همچنان می تواند در بازار جهانی نفت نقش بی‎بدیل و تعیین کننده‎ای ایفا کند. در آستانه برگزاری نشست رسمی اوپک بهای هر بشکه نفت از ۵٠ دلار گذشت و نقش اوپک در بازار جهانی طلای سیاه احیا شد.
وزیر نفت دولت یازدهم که در کمتر از چهار سال اخیر، به دلایل مختلف آماج حملات منتقدان بوده است، امروز نه تنها به اذعان موافقانش که به باور همگان حتی در سطوح بین المللی، در توافق اوپک نقش انکارناپذیری ایفا کرده است؛ و ایران، همان ایرانی که چند سال قبل و به لطف درایت وزیر نفت وقتش، به حذف سهمیه تولید اعضای اوپک لبیک گفته و بازار نفت را با چالش جدی مواجه کرده بود، در این روز به مدد تدبیر وزیر نفت دولت یازدهم، مقتدرانه از حقش دفاع و به دنیا ثابت کرد همچنان در بازار نفت جهان تعیین کننده است.
برخی نمایندگان مجلس وزیر نفت را در این نشست همراهی کردند، از جمله محمد حسینی نماینده مردم تفرش، فراهان و آشتیان و نعمتی عضو کمیسیون انرژی مجلس. نعمتی، از کاهش یک میلیونی و ۲۰۰ هزار بشکه ای تولید نفت اعضای اوپک خبر داد و گفت: تا این لحظه از مذاکرات حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز به سهمیه ایران افزوده شده و در مرحله دوم تلاش بر این است که به سقف پیش از تحریم ها که ۳ میلیون و ۹۷۵ هزار در بشکه در روز است، دست پیدا کنیم.
بهروز نعمتی با اشاره به برگزاری نشست وزرای نفت پشت درهای بسته گفت:با توافق اعضای اوپک تولید نفت ایران به شرایط پیش از تحریم ها باز می گردد و حدود ۱۰۰ هزار بشکه به تولید کنونی افزوده شده است.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، با بیان اینکه بر اساس توافقات حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز از تولید نفت کشورهای عضو اوپک کاسته می شود، افزود:بر این اساس سهم عراق، عربستان، قطر و امارات حدود ۴ درصد کاهش یافت اما ایران به عنوان تنها کشور نه تنها سهم آن کاهش نیافته بلکه تا این لحظه حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز به سهمیه آن افزوده شده است و در مرحله دوم تلاش بر این است که به سقف پیش از تحریم ها که ۳ میلیون و ۹۷۵ هزار در بشکه در روز است، دست پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه قیمت نفت حدود ۸ درصد افزایش داشته است، یادآور شد:باتوجه به تفاهم صورت گرفته احتمالا قیمت نفت بیش از این افزایش پیدا می کند و در راه این توافق کشورهای عربستان، عراق، همراهی کرده و الجزایر و روسیه به ایران کمک کردند. درخشش ایران در این نشست به گونه ای بود که اکثر رسانه های معتبر دنیا آن را بعنوان بردی برای ایران بازتاب دادند. گاردین انگلیس با انتشار سندی میزان سهمیه توافق شده کشورها از کل کاهش نفت اوپک را اعلام کرد. گاردین می نویسد: سهمیه عربستان با کاهش ۴۸۶ هزار بشکه‌ای در روز به رقم ۱۰ میلیون و ۵۸ هزار بشکه کاهش خواهد یافت؛ در حالی که سهمیه تولید امارات با کاهش ۱۳۹ هزار بشکه‌ای در روز به رقم ۲ میلیون و ۸۷۴ هزار بشکه می رسد. عراق با کاهش ۲۱۰ هزار بشکه‌ای تولید در روز، سهمیه خود را به رقم ۴ میلیون و ۳۵۱ هزار بشکه کاهش خواهد داد و سهمیه ونزوئلا با کاهش ۹۵ هزار بشکه در روز به رقم یک میلیون و ۹۷۲ هزار بشکه کاهش خواهد یافت. تنها به ایران اجازه داده شده تا تولید روزانه نفت خود را ۹۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. اساس ساده شده توافق در باره تولید نفت ایران به قرار ذیل است: بالاترین تولید نفت ایران را در ۱۶ سال اخیر که منابع ثانویه اعلام کرده است، مبنا قرار داده‌اند. بالاترین رقم تولید نفت خام ایران به نقل از منابع ثانویه سه میلیون و ۹۷۵ هزار بشکه در روز بوده است؛ از این رو این عدد را به‎ عنوان مبنای تولید نفت خام ایران پذیرفته‌اند. بنابراین از تولید دیگر اعضای اوپک جز نیجریه، لیبی و اندونزی ۵/۴ درصد کم کرده‌اند؛ که ۵/۴ درصد سه میلیون و ۹۷۵ هزار بشکه، حدود ۱۷۸ هزار بشکه در روز می‌شود. حال، این دو عدد را از هم کم کنید که می شود سه میلیون و ۷۹۷ هزار بشکه در روز. بنابر این میانگین تولید نفت ایران در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ میلادی باید روزانه سه میلیون و ۷۹۷ هزار بشکه باشد. به کلمه «میانگین» دقت کنید. بناست ایران تولید خود را در ماه ژانویه سال ٢٠١٧ میلادی از رقم سه میلیون و ٧٠٧ هزار بشکه در روز آغاز کند و بتدریج روزانه ٩٠ هزار بشکه به این رقم بیفزاید. بر اساس جدول مصوب اوپک، تنها کشوری که می تواند در ۶ ماه نخست سال ٢٠١٧ به تولید خود اضافه کند، ایران است؛ آن هم به طور میانگین ٩٠ هزار بشکه در روز، به ‎طوری ‎که میانگین تولید نفت ایران در ۶ ماه نخست سال ٢٠١٧ از سه میلیون و ٧٩٧ هزار بشکه فراتر نرود.