دوشنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۰   شماره ۱۴۴۵

بازگشایی مدارس؛ اختیاری یا اجباری؟

حسین معافی

پژوهشگر مسائل فرهنگی- اجتماعی

تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از اسفند ۱۳۹۸ تاکنون منجر به مشکلات تحصیلی و حتی بروز مسائل اجتماعی بسیاری شده است. آموزش از راه دور با وجود مشکلات زیرساختی اینترنت و نیاز به دستگاه‌ های هوشمند و عدم آشنایی برخی معلمان با آموزش های مجازی از طرفی منجر به صدمه هایی برای دانش آموزان شده و از طرف دیگر این جنس از آموزش برای برخی از پایه‌های تحصیلی چندان اثربخش نبوده است.
با توجه به اُفت تحصیلی که از گذشته داشتیم در کنار تعطیلی حدود دو ساله مدارس و کیفیت پایین آموزش می‌توان تصور کرد که جمعیت ترک تحصیل بالایی داشته باشیم و اُفت یادگیری زیادی را تجربه خواهیم کرد؛ هم‌اکنون بحث بر سر نسلی است که در آینده دچار مشکل خواهند شد. از طرفی شیوع گسترده سویه دلتا ویروس کرونا که اتفاقاً سرایت پذیری بیشتری حتی در بین کودکان دارد، در چند ماه اخیر منجر به نگرانی‌های فراوانی برای بازگشایی مدارس شده است. با این حال به نظر می‌رسد با توجه به آغاز واکسیناسیون معلم‌ها و اساتید دانشگاه‌ ها و رانندگان سرویس مدارس، تصمیم‌ ها بر این اساس شده که بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها به هر شکل انجام شود تا از آسیب‌های تحصیلی جلوگیری شود.
حتی اگر قرار به بازگشایی مدارس باشد، باید به این نکته توجه کرد که بازگشایی مدارس باید به صورت ایمن و همراه با آرامش برای خانواده ها و دانش آموزان انجام شود و در این زمینه علاوه بر آموزش و پرورش، خانواده‌ها و دانش آموزان نیز نقش مهمی بر عهده دارند. مسائلی مانند تهویه مناسب و جلوگیری از تجمع و تغییر سبک رفتاری باید در دستور کار باشد تا شیوه آموزش به شکل ایمن و رعایت شیوه نامه های بهداشتی در مدارس انجام شود. در این مسیر حتی می‌توان از کشورهای اروپایی نیز الگوبرداری کرد. در اکثر کشورها بودجه آموزش و پرورش را برای مقابله با کرونا افزایش داده اند و باید این موضوع در دستور کار دولت سیزدهم نیز باشد تا بازگشایی مدارس با مشکلات کمتری روبرو شود.
وزیر آموزش و پرورش اعلام می نماید که ۹۰ % دانش آموزان دلتنگ مدرسه هستند و با اشاره به اینکه مدرسه سلامت روان و بلوغ اجتماعی دانش آموزان را کامل‌تر می‌کند، اظهار کرد: امروز ارزیابی بین المللی این است که از هر طریقی که می‌شود برای بازگشایی مدارس اقدام شود و این ضرورتی بود که خوشبختانه در ستاد ملی مقابله با کرونا منجر به واکسینه شدن معلمان شد و آنها به عنوان سرباز سپاه پیشرفت، آماده می‌شوند که از مهر امسال بار دیگر طنین مهر و محبت را در مدارس آشکار کنند.
اما سنگری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نظر دیگری دارد که در گفت‌وگو با ایسکانیوز درخصوص بازگشایی مدارس اعلام می دارد: قرار بر این است که مجلس جلسه‌ای را با وزیر آموزش و پرورش، بهداشت و مدیران مربوطه داشته باشد تا در این خصوص تصمیم‌گیری شود. وی افزود: با روندی که کرونا پیش گرفته به نظر من با بازگشایی حضوری مدارس اتفاق خوبی نمی‌افتد زیرا حفاظت از جان معلمان و دانش‌آموزان اولویت دارد. وی در پایان تأکید کرد: به نظر من با شرایط فعلی که هنوز هم واکسنی برای بچه‌ها تأییدیه نگرفته است، همچنان مدارس باید آنلاین باشند.
در یک نظر سنجی که در فضای مجازی بین معلمان، اولیاء و دانش آموزان در سه مقطع تحصیلی در استان مرکزی صورت گرفت از آنها پرسیده شد که با بازگشایی مدارس در مهر ۱۴۰۰ به صورت حضوری و با رعایت شیوه نامه های بهداشتی و انجام واکسیناسیون معلمان، موافق هستید یا مخالف؟
جالب است که اکثر پاسخ دهندگان یعنی حدود ۶۳% مخالف بازگشایی مدارس و ۳۷% موافق بودند که معلمان ۴۲% والدین ۲۸% و دانش آموزان۳۰% پاسخ دهندگان را تشکیل می دهند. ۴۸% شرکت کنندگان در نظرسنجی در متوسطه دوم (دبیرستان) ۳۶% ابتدایی و ۱۶% هم در مقطع متوسطه اول (راهنمایی) بودند.
نکته جالب اینجاست که بیشتر شرکت کنندگان در نظر سنجی در دور دوم متوسطه یعنی دبیرستان و هنرستان ها هستند که بیشتر به فکر کنکور بوده و متأسفانه خیلی به مدرسه و کلاس درس اهمیت چندانی نمی دهند و معمولاً دانش آموزان دبیرستان خانواده ها را با خود همسو کرده و نظرشان را به خانواده ها تحمیل می کنند. اگر بازگشایی مدارس اختیاری باشد شاید در ابتدایی و متوسطه اول (راهنمایی) بتوان دانش آموزان و خانواده ها را مجاب کرد که به صورت حضوری در مدرسه آموزش ببینند ولی در متوسطه دوم شاید بحث اختیاری بودن باعث شود که بیشتر دانش آموزان در مدرسه حاضر نشوند و به دنبال آموزش های مجازی باشند. این عوامل باعث می شود که عده ای به صورت حضوری و عده ای هم به صورت غیر حضوری تمایل به آموزش داشته باشند که این امر مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. مدیریت دانش آموزان توسط مدرسه و خانواده برای پیگیری امور درسی و حضور و غیاب و حتی سرویس دهی ایاب و ذهاب با چالش هایی روبـــرو می شوند و مهمتر از آن معلمان نیز فرصت و زمان کافی برای تدریس هم به صورت حضوری و هم غیرحضوری را ندارند.
نکته قابل تأمل دیگر در این نظرسنجی این است که بیشتر پاسخ دهندگان معلمان هستند که اکثرشان تمایل به آموزش حضوری در مهر ۱۴۰۰ را ندارند که این مسئله نیز با وجود اختیاری بودن بازگشایی مدارس معضلاتی را برای مسئولین آموزش و پرورش و مدیران به وجود خواهد آورد که باید آسیب شناسی های لازم و ضروری نیز در این خصوص صورت پذیرد.
حالا باید منتظر ماند و دید که کرونا با سویه های جدیدش مانند « دلتا پلاس» و«لامبدا» در ماه های آینده چه اتفاقاتی را درکشور رقم خواهد زد و ستاد ملی کرونا و مدیران آموزش و پرورش چه تدابیری را در این زمینه برای بازگشایی مدارس می-اندیشند.