روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۵۵
یوسف نیکفام
نویسنده و پژوهشگر
بخش سی و چهارم
در صفحۀ ۶ شماره ۳۱۴ روزنامۀ وقایع اتفاقیه چاپ شده در روز پنجشنبه نهم جمادی الثانی ۱۲۷۳ هجری قمری دربارۀ اقدامات نظامی میرزا حسن خان فراهانی حاکم عراق(اراک) چنین آمده است:«از قراری که در روزنــامۀ عراق نوشته اند فوج مهندس کزاز از جانب اولیای دولت علیه حکم شده بود که روانۀ عربستان [خوزستان] شوند و عالی شأن محمد بیک اردلی مأمور شده بود که ده روزه فوج مزبور را روانۀ عربستان نماید. مقرب الخاقان میرزا حسن خان حاکم عراق بعد از حصول آگاهی از حکم اولیای دولت علیه فوج مزبور را تماما از صاحب منصبان و تابین[زیردستان] در سلطان آباد حاضر نموده انعام مرحمتی دیوان اعلی را به توسط اردلی مزبور فرداً فرداً به آنها رسانده مواجب و تدارکاتشان هم قبل از ورود مشارالیه پرداخته شده بود تفنگ آنها را هم مقرب الخاقان مشارالیه یکی یکی گرفته ملاحظه نموده هر یک خواب بود عوض داده و هر یک مرمت می خواست استادان تفنگ ساز حاضر آورده مرمت نمود و تفنگ هر دسته را تحویل سلطان آن دسته نموده قبض از او دریافت کرد و در مدت شش روز جمیع ناتمامی آنها را تمام کرده به آراستگی و انتظام تمام با اردلی مزبور روانۀ محل مأموریت نموده نوشته از او گرفت. و همچنین فوج سربند هم که احضار دارالخلافۀ مبارک شده بودند در روانه کردن آنها نیز لازمۀ اهتمام به عمل آورده به ورود عالی شأن محمدعلی بیک محصّل و حصول آگاهی به عالیجاه ابوالفتح خان سرهنگ فوج مزبور اعلام نمود که فوج را چهار روزه به سلطان آباد حاضر نموده سان بدهد چون عالیجاه مشارالیه… در روز چهارم فوج را به آراستگی و انتظام در سلطان آباد حاضر نمود خدمتش مستحسن افتاده مقرب الخاقان میرزا حسن خان یک توپ کلیجۀ ترمه از خود به او داده فوج مزبور را سان دیده روانۀ دربار جهانمدار همایون نمود.دیگر نوشته اند که اگرچه امسال بارندگی که در عراق بایست بشود نشده است ولی بحمدلله غله وفور دارد و غله و نان و سایر حبوبات و غیره از هر چیزی فراوان و ارزان است.» در صفحات ۲ و ۳ همان جریده در همان شماره دربارۀ تسخیر بوشهر توسط قوای انگلیسی و اقدامات علمای سلطان آباد چنین درج شده است:«… سایر نوشتجات [نوشته جات] علمای اعلام کثرالله تعالی امثالهم همگی نزدیک به مضامین آن است و اسامی هر یک از ممالک محروسه که علمای آنجا کاغذها نوشته اند علی الاجمال از این قرار است… از قلمرو عراق جناب شریعت مدار حاجی سید باقر، جناب فضایل مآب آقا محسن زیدفضله مجتهد سلمه الله… پس از تسخیر بوشهر توسط قوای دولت انگلیس برخی از علمای اعلام و رؤسای دین اسلام عکس العمل شان دادند. حاجی میرزا محمد باقر مجتهد و امام جمعه و جماعت دارالسلطنه تبریز نامه نوشتند…»
