روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۶۷
یوسف نیکفام
نویسنده و پژوهشگر
بخش سی و ششم
در صفحۀ ۴و ۵ شماره ۳۵۲ روزنامۀ وقایع اتفاقیه چاپ شده در روز پنجشنبه دهم ربیع الاول ۱۲۷۴ هجری قمری دربارۀ برخی وقایع عراق (اراک) چنین اخباری درج شده است:«از قراری که در روزنامه عراق نوشته اند در شب ششم ماه صفر که شب عید مولود مسعود اعلیحضرت شاهنشاهی بود چون مقرب الخاقان میرزا حسن خان حاکم عراق در آستانۀ متبـرکۀ امــامزاده سهل بن علی بود در آنجا اسباب جشن و آتشبازی فراهم آورده، آن شب تمامی دهات آن اطراف چراغان بود و روز عید را هم در آنجا مجلس عید منعقد شده سادات و اشراف و اعیان و چاکران دیوانی حاضر آمده صرف شربت و شیرینی نموده ادای خطبه به نام سرکار اقدس همایون شاهنشاهی و اختتام به دعای بقا و ازدیاد دولت شوکت مصون از شاهی شده مجلس عبد منقضی گردید. دیگــر نوشته اند که مقرب الخاقان میرزا حسن خان دهات خالصۀ کزاز و شراه [شرا] را به دقت رسیدگی در هر جا که لازم بود وجه نقد و غله به رعایای دهات مزبور مساعده داده آنها را دلگرم زراعت و رعیتی نمود. دیگر نوشته اند که نرخ غله امسال در تمامی عراق نسبت به سالهای گذشته ارزانست چنانچه خرواری هفت هزار مشتری ندارد و در همه جا نهایت وفور را دارد و رعایا و اهـالی از این جهت مـرفه الحال و و آسوده خاطر می باشند. دیگر نوشته اند که ولدان آقا رفیع آستانه ای که به هرزگی و شرارت در کزاز معروف و همیشه به اجاره کردن خالصه جات آنجا و ندادن وجه اجاره و خوردن مال دیوان جری و معتاد بودند در هذه السنه هم قدری از خالصه جات «دربند بالای» کزاز را اجاره کرده بودند. این روزها که وقت تحویل دادن جنس دیوان بود عالیجاه قاسم آقا نایب کزاز مطالبه وجه اجاره نموده بود، بنای سرکشی و افساد گذاشته چند نفر از کدخدایان دربند بالا از قبیل حاجی رستم ده سفیدی و آقا علی قلعه آقا حمیدی و خسرو سلطان را تحریک کرده و با خود همداستان نموده قاسم آقا را جواب کرده بودند. مشارالیه از عهدۀ کار آنها برنیامده مراتب را خود آمده به مقرب الخاقان میرزا حسن خان اظهار داشت. آدمی فرستاده کاغذ به آنها نوشت که اگر در اجاره حرفی دارید یا از قاسم آقا شکایت دارید به نزد من بیایید و قاسم آقا نیز در این جاست به گفتگوی طرفین رسیدگی شود.آنها در آمدن به معاذیر ناموجه متمسک شده و وحشتی به خود راه داده بنای جمعیت و قلعه داری گذاشته از اشرار بختیاری جاپلق که با آنها منسوب و در شرارت همداستان بودند استمداد نموده سی چهل سوار به امداد آنها آمد و ولدان آقا رفیع سابق الذکر ابراهیم خان و عباس خان که شاخص مفسدین و مهیج فساد بودند به رعایای اطراف و بلوکات نوشته جات فرستاده تحریک کردند که حاکم و مباشر را جواب بگویند. بعضی رعایا از راه عاقبت بینی آن ها را جواب گفته و نوشته جات شان را به نزد مقرب الخاقان میرزا حسن خان آوردند. بالجمله اشرار مزبور بنا را به سیبه بندی [خندقی که برای دفاع می سازند] و قلعه داری و اذیت مردم گذاشتند. عالیجاه علینقی خان سرتیپ بنا به نوشتۀ مقرب الخاقان مشارالیه در مقام استمالت و رفع افساد آنها برآمده مفید فایده نشد تا اینکه خود مقرب الخاقان مشــارالیه بی خبر با شصت هفتاد سوار بر سر آنها ایلغار [تاختن بر دشمن] و مفسدین خواهی نخواهی گرفتار گردیدند، ولی به شفاعت بعضی علما از اذیت جانی آنها گذشته و در نزد مقرب الخاقان مشارالیه هستند تا محاسبات دیوانی خود را بپردازند. دیگر نـوشته اند کـه ایـن اوقات در سلطان آباد در محله ده، ضعیفه[ای] شبانه وضع حمل نموده سه دختر به یک شکم آورده بود. دختر سیّم[سوم] که متولد شده بود شوهرش گفته بود که چراغ را بردارید که قدما راست گفته اند تا چراغ روشن باشد دختر از پی دختر خواهد آمد و بالفعل هر سه دختر موجودند.»
