روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۶ شماره ۶۹۷
یوسف نیکفام
نویسنده و پژوهشگر
بخش بیست و چهارم
خبری دربــارۀ وضعیت قیمت گنــدم در سلطان آباد در صفحۀ نخست شمارۀ ۲۰۹ هفته نامه وقایع اتفاقیه چاپ شده در روز پنجشنبه سیزدهم جمادی الاول ۱۲۷۱ هجری قمری بدین شرح درج شده است:«در این اوقات جنس دارالخلافه طهران و نواحی، فی الجمله ترقی داشت؛ ولی بعد از آنکه بارندگیهای متوالی در دارالخلافه و سایر ممالک محروسه شد در بعضی جایها جنس به همان تسعیر ماند و ترقی نکرد و در بعضی جایها تنزل کلی نمود از جمله در عراق سلطان آباد گندم تا خرواری چهار تومان رسیده بود، ولی در این اوقات تنزل کرده به دو تومان و هفت هزار وفور دارد.»
در صفحۀ چهارم شماره ۲۲۳ چاپ شده در روز پنجشنبه بیست و سوم ماه رمضان ۱۲۷۱ هجری قمری دربارۀ اصلاحات و خدمات میرزا حسن خان نایب الحکومه عراق(اراک) به ویژه نظم بخشیدن به امور مالیاتی ولایات عراق چنین آمده است: «از قراری که در روزنـــامه این ولایت نوشته اند عالیجــاه مقرب الخاقان میرزا حسن خان در انجام خدمات دیوانی و رسیدگی به عرایض رعایا کمال اهتمام را معمول می دارد از جمله به جهت روانه کردن فوج خلج ابوابجمعی عالیجاه مقرب الخاقان شیخعلی خان سرتیپ که حسب الامر همایون به کرمان مأمور بودند مقرب الخاقان میرزا حسن خان به قریه ابراهیم آباد آمده قدغن نموده بود که هر کس هر چیز لازم داشته باشد، خریداری نماید و کسی به اسم سیورسات دیناری از رعایا مطالبه نکند و در ابراهیم آباد اولاً به کار فوج مزبور رسیدگی نموده صاحب منصبان و عموم آحاد و افراد سرباز را از خانه و عیان خاطر جمعی داده با کمال آراستگی و دلگرمی آنها را روانه کرمان نموده است. بعد از آن عمال و مباشرین عراق را که به جهت قرار دستورالعمل و داد و ستد سال جدید توشقان ئیل به ابراهیم آباد حاضر شده بودند خواسته قرارهای درست که مبنی بر رفاه حال رعایا و سبب مزید دعاگویی آنها بود گذاشته هر کس قرار بدهی خود را فهمیده راضی و شاکر به دهات خود رفته اند و چون در سال گذشته بعد از تحقیق از هر یک از رعایا معلوم شده بود که زیادتی بسیار به آنها شده است و این معنی اگر در سال جدید هم به همان جمع قرار می شد زیاده باعث پریشانی و تفرقه رعایا می گردید قراری در مالیات آنجا داده است که زیاده از مالیات و فروعات دیوانی و یک جمع حق الحکومه دیناری را از رعیت گرفته نشود و التزام از کدخدایان و مباشرین گرفته است که زیاده از این دیناری به هیچ اسم و رسم از رعایا مطالبه ننمایند؛ سوای تدارک سرباز که آن را هم رعایا به میل خود تعهد کرده بودند و خواهند داد. دیگر نوشته بودند که به بعضی از رعایا پاره ای از مباشرین تعدی و زیادتی کرده و جریمه گرفته بودند. عالیجاه مشارالیه بعد از استحضار آن مباشرین را که تعدی کرده بودند تنبیه مضبوط نموده و وجهی که به جریمه گرفته بودند به عینها از آنها استرداد و به صاحبانشان تسلیم نموده است و نیز بعضی از مباشرین و کدخدایان به اسم ابتیاع پاره ای قالیچه و اسباب از رعایا خریده و تنخواه آنها را نیمه بها داده، بقیه را به دفع الوقت می گذرانیده اند. بعد از آنکه رعایا از رسیدگی عالیجاه مشارالیه و احقاق هر کس مطلع شدند مراتب را عرض کردند، حق هر کس در نزد هر یک از کدخدایان و مباشرین مانده بود، محصّل گذاشته حکماً از آنها گرفته و به صاحبانشان تسلیم کردند.»
