دوشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۱۲۵۹

وقایع استان به بررسی تاثیر بحران کرونا بر بازارهای پزشکی می پردازد

بازار سیاه

آیدا نوابی

دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی

شاید اگر جهان درس های خود را سال ها پیش از نتایج اپیدمی بیماری هایی چون سارس، ابولا و حتی ایدز می گرفت، امروز این میزان تلفات در جهان، ناقوس ترس، ناامیدی و وحشت، را برای مردم جهان به صدا در نمی آورد.
امروز که جهان نظاره گر دست شفا بخش سیستم بهداشتی است و اقتدار پزشکی بیش از گذشته، به دلیل نقش مهم خود در مراقبت از بیماران، افزایش یافته است، باید این پرسش را دوباره و چند باره از خود و جامعه پرسید؟ آیا تعریف و ساخت بیماری و واکنش های نسبت به آن را باید صرفا باید به حرفه پزشکی و زیست پزشکی واگذار کرد؟ این اقدامات چه پیامدهای جانبی برای جامعه خواهد داشت ؟
امروز مدام توجه ما، به دستورالعمل های جدید سیستم بهداشتی و درمانی نسبت به بیماری کروناویروس است. ماهیت مبهم این ویروس، هر روز پروتکل های جدید پزشکی را برابر ما قرار می دهد، علائم بیماری تغییر می کند و صدها پلتفرم پزشکی و زیست پزشکی از طریق کانال های مختلف به دست مردم می رسد. به علاوه تمرکز اصلی سیستم های حکومتی، بر جنبه های زیست پزشکی، سیستم های نظارتی و مراقبتی است تا کنترل سریع آن انجام شود. اما به طور آشکار عوامل اجتماعی مرتبط با شیوع بیماری و عواقب آن مورد غفلت قرار می گیرد.
این عوامل می تواند بر شدت شیوع، میزان و میزان گسترش آن و بر رفاه قربانیان، خانواده ها و جوامع آن تاثیر بگذارد.به علاوه در این شرایط، بدن با نیازهای جدیدی مواجه می شود، بدنی که اکنون در شرایط قرنطینه خانگی به دلیل وجود چالش هایی چـون شکاف های درآمدی و انزوای اجتماعی ، در معرض انواع شرایط سوءتغذیه و شرایط حاد روحی و روانی قرار دارد.
به علاوه این بدن تحت سیستم هایی قرار می گیرد که شکاف بین بدن سالم و ناسالم را دائما رصد و به نوعی بدن را اندازه گیری و آن را تحت فرایندهای هنجار و نابه هنجار و فرآیندهای تشخیص و درمان قرار می دهد که نهایتا فشارهای اجتماعی زیادی را نیز برای افراد ایجاد می کند.
افراد در مواجهه با پیشگیری ها و تجربیات بدنی جدید، با تکیه بر تکنیک های اخلاقی برآمده از ساحت پزشکی و در پیوند با تکنیک های سیاسی دولت در مواجهه با بیماری، بی هیچ مقاومتی ناگزیر از تبعیت در برابر آن می شوند.
در این شرایط، گاهی مشکلات اجتماعی و ریشه های اجتماعی بیماری از سوی دولت ها انکار شده و یا با سرکوب و پنهان حقیقت های در ارتباط با آشوب های اجتماعی و اقتصادی، راه حل را به دست تریبون های پزشکی سپرده و به دستورات سازمان های بین المللی تکیه می کنند. دولت ها امروز تمایل دارند در جنبه های زیست پزشکی متمرکز شوند و توجه کافی به مسائل اقتصادی-اجتماعی مرتبط با این وقایع ندارند.
جای تاسف است که عوامل اجتماعی مرتبط با شیوع بیماری نیز به طور کافی مورد مطالعه قرار نگرفته، زیرا هم در بروز و هم بر شدت آن تأثیر می گذارد.برای مثال، راه حل های دارویی و پزشکی اگرچه می تواند در این زمینه مناسب باشد، اما لزوما راه گشا نبوده است. شـرکت های دارویی اکنون با رقابت بر سر آزمایش های بالینی و تاییدات سازمان های جهانی در صف فرشتگان نجات هستند. بعد از شیوع این بیماری نیز قدرت های مالی و سرمایه گذاران این عرصه، از تلاش برای کالاسازی سلامت انسان دست برنداشته اند، برخی از شرکت های دارویی در جهان، از طریق شرکای خود در سازمان های جهانی، بازارهای جدیدی را برای خود مهیا ساختند. تا جایی که دولت آمریکا، از همان ابتدا، بــودجه های کلانی برای ساخت واکسن و داروی ضدکـــرونا اختصاص داده و با کشورهــای دیگر درگیر در بیماری، در جنگ مافیای دارویی و رســـانه ای قرار می گیرد.
هرروز خبر جدیدی از تایید یک دارو برای درمان کرونا، به گوش می رسد و شرکت های بزرگ دارویی جهان، به سرعت بر انواع فرمولاسیون های دارویی خود کار می کنند.
قدرت های زیست پزشکی دیگر، یعنی آزمایشگاه های بزرگ جهانی، با آزمایشات مکرر بر پلاسمای خون بیماران، و دستکاری بر بیمارانی که احتمالا در شرایط و وضعیت مساعدی نبودند، به تست های بالینی خود می پردازند.
با توجه به جدید بودن بیماری، راه برای درمان های سلیقه ای و دارویی باز است و بسیاری از شرکت های دارویی و شرکت های بزرگ اقتصادی از طریق آزمایشات مکرر و غیر قابل اتکاء بر بیماران، آن ها را وسیله ای برای رسیدن به تولیدات انبوه دارویی و سرمایه گذاری های آینده خود می سازند.
در گذشته نزدیک در تاریخ، داستان های تکرار شدنی بسیاری همچون اپیدمی ایدز نیز به جهان ثابت کرد که انحصار گرایی بسیاری از شرکت های زیست پزشکی و دارویی در جهان، یکی از مهم ترین و بارزترین نشان های سرمایه داری در پزشکی بوده است.
بنابراین ما رویش قارچ گونه ای را در آینده نزدیک از انواع داروهای ضد کرونا در بازارهای رسمی و غیررسمی دارویی داخلی شاهد خواهیم بود.
این راه حل های درمانی که بخش مهم آن با هدف آرام ساختن التهاب جامعه و اطمینان مردم از کارکرد درست و به موقع نظام سلامت است، با همکاری مافیای رسانه ای، به ساخت اطمینان کاذب جامعه می اندیشد و آن را از طریق اخبار ارتقای وضعیت پزشکی برای کرونا و یا کشف داروهای ضد کرونا، بازتولید می کند.
از سوی دیگر در شرایطی که نظام بهداشت و سلامت دچار بحران غیر قابل پیش بینی شده و تعداد قابل توجهی از مردم در قرنطینه خانگی به سر می برند، فشار در خانه ماندن برای افراد، منجر به افزایش قابل توجه تجارت الکترونیک می شود که مردم برای نیازهای خود به آن ها متکی هستند و فرصت خوبی را برای افرادی در بازارهای سیاه فراهم می کند.
سودجویی های بازار، تبلیغات قابل توجهی از تجهیزات پزشکی، ماسک های تقلبی، اسپری های کروناویروس و در نهایت داروی کرونا ویروس سنتی و شیمیایی در برندهای مشابه برند اصلی در بسیاری از بازارهای سیاه به فروش می رود. در حوزه تجهیزات پزشکی و دارویی علاوه بر وجود داروها تقلبی کرونا، فروش داروهای تقلبی دیگری در سایت های فروش دارو نیز بالا می رود.
سازمان جهانی بهداشت گزارش می دهد که همزمان با بروز پاندمی کروناویروس، فروش داروهای تقلبی مرتبط با درمان این بیماری نیز در جهان افزایش یافته است. سازمان دیدبان جهانی از ضبط بیش از ٣۰۰ هزار بسته داروهای تقلبی و یا قاچاق توسط پلیس بین الملل طی تنها یک هفته در اواخر مارس ٢۰٢۰ خبر می دهد، این داروها، شامل داروهای ضد افسردگی، ویتامین ها، داروهای ضد بارداری، مسکن ها و قرص های مراقبت پوست هستند.
همچنین بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت تنها در مدت یک هفته پس از آنکه سازمان جهانی بهداشت شیوع کروناویروس را یک همه گیری اعلام کرد اینترپل از ۱۲۱ مورد دستگیری در ۹۰ کشور و کشف و ضبط مواد دارویی خطرناک به ارزش بیش از ۱۴ میلیون دلار خبر داد.
در ایران نیز افزایش فروش داروی تقلبی کرونا همزمان با شروع آزمایشات بالینی آن، موجب ایجاد التهاب در فضای دارویی شده و با گسترش اخبــار رسانه ای آن مبنی بر تاییدات بالینی دارو، شــائبه درمان بیماری در جامعه ایجاد و بازارهای جانبی آن را افزایش داد. ضمن اینکه ــشرکت های تولید کننده اصلی این دارو در چین و ژاپن علی رغم مسائل تجاری و تعارضات بین المللی، از فــرصت سرمایه گذاری و رسانه ای آن برای بالابردن ارزش سهام خود استفاده کردند.
امروز بر همه آشکار است که اگر سیستم های مراقبت و بهداشتی بر پیشگیری؛ یعنی فراهم کردن ماسک، ضد عفونی و شوینده های بهداشتی تمرکز کنند، مهمترین رسالت خود را انجام می دهند.
در نتیجه ، تکیه بر رویکرد های بهداشتی و سلامتی صرف، سلامت را به میانجی ساختارهای کلان در شکلی از شرایط بحرانی و اورژانسی قرار داده و با دست نهادن بر سلامت به مثابه نوعی ابژه بیرونی که لزوما تحت حمایت سازمان های پزشکی است، آن را از پرداختن به عوامل دیگر مهم اجتماعی دور می سازد. ایـن شـــرایط مسیر را برای بازار فراهم می کند تا چیزهایی بــه شکل کالاهای مصرفی خرید و فروش شود؛ و ارزش های بازار ارزش های دیگر را که باید حفظ شود، از میـدان به در می کند و افرادی نیز از محدودیت های شرایط اجتماعی سوء استفاده می کنند.
آرام سازی جامعه از طریق ایجاد بستر های اخلاقی بیشتر برای فعالیت شرکت های بزرگ زیست پزشکی و دارویی و نظارت بر آن ها توسط قوانین و پروتکل های مهم، می تواند تا حد زیادی از مشکلات بعدی این اپیدمی بکاهد. به نظر می رسد رویکرد سلامت و بهداشت در نظام مراقبت کننده در اپیدمی کرونا بیشتر باید با رویکردهای اجتماعی و و اخلاق محور ترکیب شود.