چهارشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۸  شماره ۱۲۱۹

اسطوره گو به اسطوره ها پیوست

آرش زرنیخی ؛ کارگردان تئاتر و مدرس دانشگاه

امیــر کــاووس بـالازاده اسطوره شناس خبره و بزرگ ایرانی درگذشت. او که از اعضای هیات علمی دانشکده هنر و معمــاری تهران بود سال های زیادی را نیز با عنوان استاد مدعو در گروه تئاتر دانشگاه آزاد اراک مشغول به کار بود. بالازاده لیسانس تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی و فوق لیسانس فرهنگ و زبان های باستانی را از دانشگاه تهران داشت. در اسطوره شناسی یکی از جدی ترین و با اهمیت ترین شاگردان دکتر مهرداد بهار محسوب می شد.محضر برخی اسطوره شناسان دیگر همچون زنده یاد دکتر بهمن سرکاراتی استاد زبان های باستانی ایران در دانشگاه تبریز را نیز درک کرده بود و همه این ها به انضمام وجدان مثال زدنی تدریس و قدرت شگفت انگیز انتقال مباحث اسطوره شناختی به شاگردانش از او یک شخصیت بسیار تاثیرگذار در زندگی علمی چندین نسل دانشگاهی را به نمایش می گذارد. در رساله های معتبر زیادی با عنوان راهنما، مشاور و داور حضور داشت و میان دانشجویانش چهره ای کاریزماتیک و در عین حال متواضع بود.  در این روزگار که متاسفانه فرهنگ ایران باستان بسیار مورد بی توجهی است و اسطوره نیز مهم ترین زیر ساخت آن محسوب می شود از دست دادن چنین استادی یک ضایعه محسوب می شود. امثال بالازاده شناسنامه و سند هویت یک سرزمین هستند.در چنین اوضاعی که رسانه های معلوم الحالی همچون صدا و سیما همه کار می کنند جز فرهنگ سازی و آگاهی رسانی از تاریخ کهن این سرزمین ، امیر کاووس بالازاده یک رسانه انفرادی بود که در هر شرایطی با بیان شیوا و منحصر به فردش از اسطور ه های ایران باستان می گفت. پر واضح است که مرادم در این یادداشت ترویج ناسیونالیسم و افتخار به گذشته های پر ابهام این سرزمین نیست ، چرا که اینگونه مسائل تاریخ مصرفشان سرآمده و جز تعصب ورزی محصول دیگری ندارند. آنچه مطمح نظر یادداشت پیش روست، غم از دست دادن یک منبع گویای پژوهشی در باره ایران باستان است که بدون تعصب از آنچه در دست داشت می گفت و حالا دیگر نمی گوید. امیرکاووس بالازاده اسطوره شناسی بود که با تاریخ نمایش ایرانی به خوبی آشنا بود و از این لحاظ سرمایه بزرگی در مباحث تبار شناسی نمایش های آیینی ایران محسوب می شد. خاطرم هست زمان دانشجویی لیسانس تئاتر یکی از درسهایمان با او نمایش در ایران بود. جلسه نخست کتاب نمایش در ایران بیضایی را به عنوان جدی ترین منبع در این زمینه معرفی کرد و سپس ادامه داد که با بیضایی در مورد این درس صحبت کرده و بیضایی نیز بخشی از مقالات و یافته های جدیدش در مورد نمایش ایرانی که در مطبوعات مختلف به چاپ رسیده بودند را در اختیار بالازاده قرار می دهد تا دانشجویان را با آخرین و جدیدترین یافته هایی بیضایی آشنا کند. از دست دادن بالازاده بعنوان یک اسطوره شناس آشنا با نمایش ایرانی پرسش های بسیاری را برای همیشه در هاله ای از ابهام قرار داد. سن و سال این پژوهشگر و استاد دانشگاه تازه به دوران شکوفایی و بار دادنش رسیده بود، افسوس که مرگ امانش نداد. او نگاه کارگردانان بسیاری را در زمینه نمایش ایرانی نسبت پیشینه شناسی این هنر تغییر داد و از این نظر حق فراوانی به گردن نمایش های ایرانی در دوران معاصر دارد. یادش گرامی.