از پروژه کتابخانه بزرگ استان مرکزی چه خبر؟/بی پولی فرهنگی

دوشنبه ۲۲ آبان ۹۶   شماره ۷۲۱

****

سمیه انصاری فر

****

از اهمیت کتاب و کتابخــوانی فقط گفته اند و ما شنیده ایم وگرنه این مقوله در زندگی ما جریان و اهمیت آنچنانی ندارد و اولویت چندم یا هیچم زندگی خیلی از ماها است. در واقع جامعه ایرانی یک جامعه بی مطالعه است. قطعا دلایل مختلفی برای قهر عمومی جامعه با کتاب وجود دارد که ریشه در سال های اخیر ندارد بلکه به فرهنگ و روند تاریخی و ماجراهای گذشته بر این ملت نیز برمی گردد هر چند که بسیاری از نویسندگان و ادیبان ما در سده های دورتر درخشیده اند و همچنان مایه مباهات ما هستند؛ولی نگاهی به ادبیات و نگرش آن ها نیز نشان می دهد که آن ها نیز خیلی به دنبال پرسش نبودند.
برای جامعه ای که سوال و چرایی در آن وجود ندارد رسیدن به عمق و آگاهی خیلی جدی گرفته نمی شود. ورود وسایل ارتباطات مدرن و هجوم شبکه های اجتماعی، تنبلی و شاید حتی دغدغه های اقتصادی می تواند در اوج گرفتن این قطع ارتباط در سال های اخیر موثر باشد.
هرچند این توجیه تنها در جامعه ما می تواند قابل قبول باشد وگرنه هم اکنون بالاترین آمار مطالعه و کتابخوانی مربوط به جوامع توسعه یافته و پیشرفته است؛ اما این ها تنها دلایلی هستند که به اعضای جامعه برمی گردند یعنی افرادی که در یک نظم بزرگتر بعنوان کشور و حکومت قرار دارند و قطعا نمی توان تمام تقصیر را گردن مردم انداخت زیرا نحوه برخورد دولت و مسئولین ارشد با این مقوله فرهنگی نیز در گرایش یا عدم گرایش به کتابخوانی موثر است. مسائلی چون نحوه انتشار و ممیزی کتاب ها، ایجاد زیرساخت هایی هم چون فضا و سرانه کتابخانه ای برای علاقمندان و … .
در شرایط کنونی با توجه به وضعیت بازار کتاب، تیراژهای محدود، توزیع نامناسب و قیمت های بالای کتاب بسیاری از جوانان و نوجوانان برای پیدا کردن کتاب های مورد نظر خود به کتابخانه ها مراجعه می کنند و آن را منبع خوبی برای یافتن و جستجو می دانند. کتاب های مرجع و گرانقیمت و همچنین کتاب هایی که دیگر تجدید چاپ نمی شوند معمولا بیشترین علت رجوع به کتابخانه ها است. از طرفی وجود فضایی مناسب برای مطالعه نیز از دیگر علل مراجعه به کتابخانه هاست که البته خیلی نمی توان آن را در راستای کتابخوانی دانست زیرا هم اکنون بیشترین حجم این فضاها تنها از سوی دانش آموزان و پشت کنکوری ها اشغال شده است. با وجود این اما باید دید گستره فضای کتابخانه ای در استان مرکزی و اراک چگونه است؟
همانطور که اشاره شد صحبت از کتاب و کتابخوانی نیز مانند بسیاری از موضوعات دیگر در کشور ما منتهی به مناسبت ها است. هم اکنون نیز به مناسبت فرارسیدن هفته کتاب و کتابخوانی صحبت از سرانه مطالعه و کمبود ها دوباره داغ است. از جمله مواردی که در این روزها صحبت در مورد آن ها زیاد است سرانه عضویت مردم در کتابخانه های استان است که به گفته مسئولین امر از چشم انداز افق ۱۴۰۴ که ۳۵ درصد است فاصله فاحشی دارد و هم اکنون ۳ و ۷۵ صدم درصد می باشد. نکته دیگری نیز وضعیت کتابخانه ها در روستاهاست که گویا هنوز اجازه و بودجه ای برای این مسئله در استان ما رد نظر گرفته نشده است.
در این میان صحبت از کتابخانه مرکزی نیز بسیــار است. پروژه ای که مهم ترین پروژه یک دهه اخیر این حوزه در اراک بوده است. پروژه ای که خبرهای امیدوار کننده ای از آن نمی رسد و گویا قرار است در پیچ و خم نبود اعتبارات به سرنوشت تالار مرکزی شهرکه آن نیز یکی از پروژه های مهم فرهنگی، هنری شهر بود دچار شود و دو داغ فرهنگی عمرانی برای سال های سال بر پیشانی این شهر بماند. نزدیک به سه سال پیش بود که بعد از کش و قوس های فراوان پروژه کتابخانه مرکزی شهر اراک برای بار دوم کلنگ خورد تا این بار سریع تر و جدی تر به آن پرداخت؛ ولی به نظر می رسد این کلنگ زنی دوباره نیز تاثیری در روند اجرای عمرانی آن نداشت زیرا با گذشت سه سال از آغاز دوباره ساخت و ساز این کتابخانه به نظر می رسد پیشرفت فیزیکی این کتابخانه به نیمه هم نرسیده است. سرپرست کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی نیز در مصاحبه های مختلف خود بر این کمبود اذعان داشته و اعتبار مورد نیاز برای تکمیل آن را ۳۰۰ میلیارد ریال عنوان کرده است.
اعتباری که با گذشت هشت سال و تعلل در اجرای پروژه تقریبا چهار برابر شده است. قطعا گذر زمان و چالش های اقتصادی خود را بیشتر در رکود پروژه ها نشان می دهد. تغییر قیمت مصالح بعد از گذشت چند سال هزینه ها را چند برابر می کند و همچنین ممکن است کارآیی مصالح و تجهیزاتی که قبل از آن در آن پروژه به کار رفته را نیز کمتر کند به این موضوع عقب ماندن از تاثیر مهم فرهنگی و اجتماعی پروژه هایی از این دست را نیز باید اضافه کرد. بهرحال آنچه از ظواهر امر مشخص است این است که کتابخانه قرار نیست به همین زودی ها به سرانجام برسد مسئله ای که نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی نیز بر آن صحه گذاشته است.
به گزارش وقایع استان به نقل از تسنیم علی کریمی گفت: بعید است با بودجه‌های اندک کتابخانه مرکزی در اراک به زودی افتتاح شود.
وی افزود: متاسفانه کتابخانه مرکزی طرحی است که سال‌ها به یک پروژه طولانی تبدیل شده و با تلاشی که در سال‌های قبل انجام شده در حدود ۴۰ درصد پیشرفت داشته؛ اما قطعا با اعتبارات اندکی که به این پروژه بزرگ اختصاص پیدا می‌کند بعید است که تا سال‌های طولانی این اقدام انجام شود.
کریمی خاطرنشان کرد: باید تلاش کنیم تا در این راستا یک توان ویژه و مضاعف از خیران و اعتبارات ملی فراهم شود تا این پروژه در اسرع وقت به اتمام برسد.
نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: لزوم استفاده از مشارکت و همکاری عموم مردم به ویژه خیران در احداث کتابخانه‌ها و اهدای کتاب به کتابخانه‌ها، توسعه کتابخانه‌ها در روستا‌ها و مناطقی که مردم برای مدتی در آنجا توقف دارند از نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
کریمی بیان کرد: افزایش غنای کتابخانه‌ها و کمیت و کیفیت کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ها باید سبب افزایش استقبال مردم شود و به هر حال کتاب علیرغم تمام توسعه‌ای که حوزه فضای مجازی و حوزه دیجیتال پیدا کرده همچنان نقش خود را به عنوان یک کالای فرهنگی موثر و مفید در جامعه حفظ کرده است.
وی اضافه کرد: ایجاد فضای مطالعه و ترغیب جامعه به امر کتاب خوانی و یادگیری نباید فقط مختص به زمانی خاص باشد و توجه به این امر مهم فرهنگی باید در طول سال و به صورت مستمر مورد توجه باشد و به فراموشی سپرده نشود.
هرچند بسیاری از مسئولین استانی معتقدند اجرای این پروژه از ابتدا اشتباه بوده و حتی جانمایی مناسبی نیز برای آن در نظر گرفته نشده است؛ ولی آنچه هم اکنون وجود دارد این است که دیگر نمی توان به عقب برگشت و زمان از دست رفته و توقف این پروژه در این مرحله نیز عملی نمی باشد پس بهتر است این پروژه با همکــاری ارگان هایی چون شهــرداری و تصویب ردیف بودجه هایی از سوی استانداری زودتر به نتیجه برسد تا برای سال های سال چهره پررفت و آمدترین محدوده شهر اینطور بهم ریخته و بی نظم نباشد.
کتابخانه مرکزی اراک در زمینی به مساحت ۶ هزار و ۲۰۰ مترمربع با زیربنایی معادل ۱۸ هزار متر مربع در نظر گرفته شده که در هفت طبقه شامل ۲ طبقه پارکینگ و ۵ طبقه کتابخانه و فضای اداری ساخته می‌شود.
مخزن کتب مرجع، مخزن کتاب، چندین سالن مطالعه، کلاس‌های فرهنگی، آموزشی و هنری، رستوران، واحدهای تجاری، فرهنگی و اداری و آمفی تئاتر، نمازخانه، بخش صحافی، کانون نابینایان، بازارچه کتاب، سایت کامپیوتری و… از اجزای اصلی این کتابخانه خواهند بود.