روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱۵۵۳
به کوشش یوسف نیک فام
رویدادهای دوران جنگ جهانی اول در عراق (اراک) را در بهمن ماه و اسفندماه ۱۲۹۵ خورشیدی به نقل از روزنامۀ ایران بازخوانی می کنیم:
تلگرافِ حاکمِ عراق- تلگراف و معروضۀ مفصلی از سردار اجلال حاکمِ عراق به وزارتِ داخله رسیده که شکایتِ سابقه را مبنی بر اغراضِ اشخاصی قلمداد کرده که مالیاتِ آنها را برحسبِ اوامرِ دولت وصول نموده و در خاتمه با یادآوری اینکه همیشه به شرافت زندگانی کرده و رضا نمی-دهد که چنین تهمت هایی به جانبِ او متوجه شود تقاضای قبولِ استعفا نموده است (ش ۴۰، چهارشنبه ۱۸ دلو ۱۲۹۵).
خلعِ سلاح- اهجرد- دیروز دو نفر قزاق که از قم برای رئیس قزاق های راهجرد کاغذ می برده اند در بینِ راه به یک نفر تفنگچی پیاده برمی-خورند، یک نفر از دو نفر قزاق تفنگِ پیاده را گرفته فرار می کند. قزاقِ دیگر برای بازکردنِ قطارِ پیاده می آید که پیاده ها سه نفر شده قزاق را گرفته خلعِ اسلحه می کنند. سید محسن خان نایب قزاق های پستِ راهجرد فوراً امیرحسین خان را با ده نفر قزاق برای استخلاصِ قزاق و دستگیری پیاده ها می فرستد. امروز قزاق را سلامت آوردند، مرتکبین فرار نمودند. سرباز و سواری که از طرفِ حکومتِ عراق در سرخاب برای محافظت راه بودند رفتند، علت معلوم نشده است (همان).
تلگرافاتِ عراق- در این دو روزه سه فقره تلگراف که هر کدام دارای امضاهای کثیره از علما و تجار و طبقاتِ مختلفۀ عراق می باشد به توسطِ حضرت حجت الاسلام آقای آقا میرزا محسن به مقاماتِ عالیه مخابره و کپیۀ آنها به اداره واصل شده است
مشعر بر آنکه تلگرافاتِ شکایت از آقای سردار اجلال مبنی بر اغراضِ اشخاصِ معیّن بوده و استدعـا می نمایند که استعفای ایشان را امر به استرداد فرمایند (ش ۴۱، جمعه ۲۰ دلو ۱۲۹۵).
تلگرافاتِ داخله (مورخۀ ۱۹ دلو- ۱۵ ع ۲) تشکیل مجلس برای جنس
عراق- دیروز سردار اجلال مجلسی در دارالحکومه تشکیل داده رؤسای ادارات و ملاکین به موجبِ دعوت حاضر بودند مشغولِ مذاکره شدند که آیا علتِ اینکه این چند روزه گندم یکدفعه ترقی کرده به خرواری هیجده تومان و آرد بیست تومان رسیده چه بوده است. کماندان و خلیفه نیز حاضر بودند. در بینِ مذاکرات پالکونیک آمد علتِ غایی را کلیۀ حاضرین از خریداری دلال و حمل به خارج دانسته و به اکثریت رأی دادند تا چندی دیگر به جز گندمِ دیوانی که به طهران حمل می شود به جای دیگر حمل نشود رأی عمومی گرفتند که فعلاً گندم را به نرخِ پانزده تومان به خباز بدهند در ضمن این مذاکرات قیمتِ نرخِ منات به میان آمد، معلوم شد همان قیمت که قشون منات را فروخته همان میزان به اهالی تحمیل وارد شده، پالکونیک پچراخو گفت ده هزار منات باید خرد شود محضِ رفاه اهالی در سی و سه شاهی بدهند. حاضرین نیز قبول کردند و مجلس خاتمه یافته و خصوصی شد. سردار گفتند گندم زیرِ پانزده تومان برای فقرا سخت خواهد بود. نرخ را در چهارده تومــان قرار بدهند. حاضرین تصدیق نموده رأی داده شد، صورت مجلس را نوشته امضا کردند که روزی بیست خروار برای اهالی و شش خروار برای اردو گندم از انبارهایی که کماندان مهر کرده به خباز بدهند و مجازاتی هم برای کسی که گندم به قاچاق حمل کند یا رشوه بگیرد، معین کردند و متفرق شدند (همان).
سرقت در عراق
عراق- دیشب در کاروانسرای میرزا سمیع سقفِ یک حجره را سوراخ کرده صندوقِ آهنِ بزرگ که قریبِ دوهزار تومان وجه سفید در آن بوده است با یکی دو جعبه آهنِ کوچکِ دیگر که در آنها هم برات و منات و پاوند بوده با صندوقچه برده اند. حکومت سارق را جداً از نظمیه خواسته است (ش ۴۳، چهارشنبه ۲۵ دلو ۱۲۹۵).
راجع به حملِ جو از گلپایگان
تلگرافی به امضای حکمرانِ عراق به وزارتِ جلیلۀ داخله مخابره گردیده راجع به یک هزار خروار جو که مقرر شده بود از گلپایگان حمل عراق شود و نظامیانِ روس به آنجا رفته و [ناخوانا] جو را حمل می کند. استحضاراً اطلاع داده می شود که باید یک نفر نماینده از طرف حکومت و یک نفر از طرف رئیس قشون به کمره بروند و [ناخوانا] حمل نمایند. [ناخوانا] رئیس قشون بدونِ اطلاع حکومت یک نفر صاحب منصب [ناخوانا] فرستاده بودند. در این خصوص شرحی هم حکومت گلپایگان مستقیماً به عراق نوشته، حکومتِ عراق با رئیس قشون مذاکره کرده قرار داده اند قیمتِ جو را که سابقاً حملِ عراق کــرده بـــودند پرداخته و یک نفر مترجم نیز با تنخواه نزدِ صـــاحب منصبِ مزبور بفرستند و تأکید شده است هر قدر جو تحویل می گیرند نقداً قیمتِ آن را بدهند، پس از وصولِ تلگرافِ فوق از طرفِ وزارتِ داخله مجدداً تأکید گردید که یک نفر نماینده برای رفعِ حدوثِ اختلاف از طرفِ حکومتِ عراق به کمره اعزام دارند (ش ۵۰، جمعه ۱۲ حوت ۱۲۹۵).
تلگرافاتِ داخله- مورخۀ ۱۳ و ۱۴ حوت ۹ و ۱۰ ج ۱ حرکتِ حکمران
عراق- سردار اجلال امور ولایتی را به صمصام الدوله سپرده خودشان به طورِ اختصار با کالسکۀ چاپاری و پنج نفر اجزای شخصی حرکت به طرفِ مرکز کردند (ش ۵۱، دوشنبه ۱۵ حوت ۱۲۹۵)).
تلگراف از عراق
معاون حکومتِ عراق تلگرافی روزِ گذشته به وزراتِ داخله معروض داشته مبنی بر آنکه دو روزِ قبل سردار اجلال حکمران به مناسبتِ شدتِ کسالت با اتوموبیل نتوانستند حرکت کنند، لهذا با کالسکۀ شخصی عازمِ مرکز گردیده اند و راجع به مراقبت در حفظِ انتظام و امنیتِ آن حدود اطمینان داده که در مدتِ غیبتِ حکمران به مسؤولیتِ خود کوشش خواهد کرد که خاطرِ اولیای محترمِ امور از هر حیث آسوده باشد (ش ۵۲، چهارشنبه ۱۷ حوت ۱۲۹۵).
پیشرفت به کنگاور و دولت آباد
برحسبِ اطلاع خصوصی که روزِ گذشته واصل شده است قوای عثمانی پس از تخلیۀ همدان و ملایر یکی دو روزِ پیش در اسدآباد توقف نکرده و از آنجا به طرفِ کرمانشاهان عزیمت کرده اند. نظامیانِ روس هم که از همدان حرکت کرده و در تعاقبِ ایشان رفته اند خبرِ ورودشان به کنگاور رسیده، لیکن در موقعِ عقب نشینی قوای عثمانی و پیشرفتِ نظامیان روس مصادفاتی به وقوع پیوسته است و نیز متعاقبِ تخلیۀ دولت آباد قشونِ روس که در حدودِ عراق بوده واردِ آنجا شده اند. (همان).
جنس در عراق
به طوری که تحقیق شده جنس عراق در هذه السنه کاملاً امیدبخش بوده و به قدرِ کفایت جنس موجــود می باشد. و جنسی که از آنجا به توسط سلطان حسین میرزا برای مرکز حمل شده به ده هزار بالغ بوده و حالیه هم اضطرابی از حیثِ عُسرت گندم نمی باشد. چیزی که هست قریبِ ده هزار خروار از مالیاتِ جنس دولت در نزدِ مالکان باقی است که هنوز پرداخت نشده. چون تحویل مأمورین شود محصل است تا برای مرکز حمل گردد (ش ۵۵، چهارشنبه ۲۴ حوت ۱۲۹۵).
تلگرافاتِ داخله- مورخۀ ۲۳ حــوت ۱۹ جمادی الاولی در عراق
عراق- پس از حرکتِ سالار اشرف به طرفِ ملایر، صمصام الدوله ریاست نظمیه را به احمدعلیخان واگذار کردند. سید الیاس که صفحۀ شرّا را شلوغ کرده بود به دستِ یکی از اتباعِ خود کشته شد (همان).
سرقت در نزدیکی راهجرد
در بابِ سرقتی که چند روز قبل در نزدیکی راهجرد واقع شده و مسافری هم به ضربِ چوب مجروح و وجه نقدِ او را به سرقت برده اند تلگرافاً به نایب الحکومۀ عراق امر شد که به رئیس پستِ قزاق و مستحفظین راه دستورالعمل در بابِ دستگیری سارقین و استرداد وجوه مسروقه داده و نتیجه را هم اطلاع بدهند (ش ۵۶، ۲۶ حوت ۱۲۹۵).
تأکید در حملِ گندم
برای حملِ گندم از عراق به کاشان و رفعِ نگرانی اهالی تعلیماتِ تلگرافی به نایب الحکومۀ عراق داده شد که از مقدارِ گندم و غله که باید به کاشان حمل شود آنچه تهیه کرده به زودی بفرستند (همان).
راجع به حکومتِ عراق
پس از انتخابِ آقای سردار اجلال به حکومتِ کرمانشاهان فعلاً امورِ حکومتی و مسؤولیتِ انتظامِ آن حدود تا انتخابِ حکمرانِ جدید به عهدۀ صمصام الـــدوله معـــاونِ حکومتِ آنجا محوّل می باشد و مشارالیه هم مراقبت در انتظام داشته و راپورتِ یومیۀ خود را به مرکز می دهند و از قراری که در مراکزِ مربوطه جریان دارد شاهزاده اعتضادالسلطنه برای حکمرانی عراق نامزد گردیده فرمان و احکامِ لازمه در ظرفِ این دو روزه صادر خواهد شد (ش ۵۷، شنبه ۲۹ حوت ۱۲۹۵).
