روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱۵۵۶
به کوشش یوسف نیک فام
رویدادهای دوران جنگ جهانی اول در عراق (اراک) را در خرداد، تیر و مردادماه ۱۲۹۶ خورشیدی به نقل از روزنامۀ ایران بازخوانی می کنیم:
از عراق به ما می نویسند
مختارخان و میرزا محمد نام که یکی مترجم و دیگری مفتش در عساکر دولتِ بهیه بوده سلطۀ غریبی به مال و جانِ مردم در سنۀ ماضیه حاصل کرده علناً روز و شب به تعدّی و مردم آزاری مشغول بودند. در حکومتِ وقت هم قدرتِ تعرض نبود تا آنکه در یک شب، هفت نفر زن و بچه در عراق سر بریده شد. طرفدارِ مقتولین دنبال کرده به هر وسیله بود اسبابِ گرفتاری مختارخان و میرزا محمد را رفقایش فراهم کردند و از طرفِ نظمیۀ طهران هم اقدامات شد. در ضمن هم هفده فقره اموالی که از این ضعفا مختارخان دزدیده به دست آمد. مختارخان را با رفقایش به طهران اعزام و دوسیۀ آن در ادارۀ نظمیه مرتب و به عدلیۀ اعظم و مدعی العموم تسلیم شـد. نمی دانیم چه شد که آقای مدعی العموم حکمِ استخلاصی ایشان را داده و فعلاً در اطرافِ طهران و قم در گردش و تفریح هستند، تقاضای احقاقِ حق و تعقیب را می نمایند (ش ۸۳، جمعه ۱۱ جوزا ۱۲۹۶).
راجع به حملِ جنس از عراق
چند روز قبل مأمورینِ حملِ جنس از عراق به وزارت مالیه از عدمِ مساعدت معاون حکومت شکایت نموده وزارت مالیه سواد شکایاتِ وارده را با یک مراسله به وزارتِ داخله ارسال و تقاضای صدورِ احکامِ اکیده به ادارۀ حکومتی کرده بودند. از طرفِ آن وزارتخانه فوراً احکامِ مؤکده تلگرافی صادر گردید.
که کمالِ مساعدت را در این خصوص با مشاورالوزاره و سلطان حسین میرزا و سایرِ مأمورینِ وزارتِ مالیه به عمل آوردند که جنسِ موجوده را برای مرکز فوراً حمل نمایند. اینک دو فقره تلگراف از معاونِ حکومتِ آنجا رسیده که هیچگاه نظرِ مخالفت در تسریعِ حملِ جنس نداشته و اقداماتی نیز در خصوصِ حاضر شدنِ مال و مکاری و جنس اخیراً کرده عماً قریب حمل شده و به مرکز خواهد رسید (ش ۸۷، دوشنبه ۲۱ جوزا ۱۲۹۶).
وارداتِ اداری- جالب توجه وزارت جلیلۀ اوقاف
در خصوصِ موقوفاتِ طلابِ عتبات مرحوم حاج آقا محسن و مزایدۀ چندین مقابلِ اجارۀ آنها که کراراً پیشنهاد شده اگر واقعاً اضافه شدنِ چند برابرِ این اجاره را موافقِ صرفۀ موقوف علیهم می دانند تا خرمنِ امساله تفریط نشده توجهی به این اظهارات فرمایند. یک نفر عراقی.
آدرس و امضای صاحبِ پیشنهاد که مطالبِ خود را به وسیلۀ اعلاناتِ مکرره گوشزد نموده در ادارۀ ما موجود و به ملاحظاتی از تصریحِ آن خودداری نموده است. و ما از نقطه نظرِ مصالحِ موقوفه انتظار داریم که وزارت جلیلۀ اوقاف در این باب اطلاعاتِ مقتضیه بدهند. «ایران» (ش ۸۸، دوشنبه ۲۸ جوزا ۱۲۹۶).
شکایت از رئیس عدلیه
از عراق تلگرافی به امضای چند نفر مالکین به عنوانِ وزارت عدلیه اعظم مبنی بر شکایت و تظلم از شیخ محمد رئیس عدلیه عراق و اظهار می دارند که خانۀ وراثِ علی آقاخان سرتیپ را خراب کرده و هرچه به ادارۀ امور تظلم کرده اند اثری نبخشیده عطفِ توجه وزارت عدلیه اعظم را خواهانند (همان)
تظلم از رئیس قشونِ عراق
به امضای محمود آقاخان تلگرافی رسیده مبنی بر شکایت از شوکت الممالک رئیس قشون که ملکِ موروثیِ متصرفی ایشان را از یک نفر معلوم الحال خریده و صاحب منصب و سوارِ قشونِ تابعِ خود را به ده مزبور فرستاده در صورتی که بالغ بر دو ماه و نیم است در عدلیه متظلم می باشد. مجدداً اخیراً سوارهای مأمور در میانِ زن و بچه آمده گوسفند و احشام هرچه بوده غارت کرده زن و بچه فراراً به شهر آمده در تلگرافخانه متحصن و انتظارِ احقاقِ حق را دارند (همان).
انتخابِ حکمرانِ عراق
آقای سردار بهادر برای حکمرانی عراق از طرفِ دولت انتخاب گردیده و از قراری که اخیراً اطلاع حاصل شده است حکومتِ ملایر و تویسرکان و نهاوند ضمیمۀ حوزۀ حکمرانی معزی الیه خواهد شد. فهرستِ فرامین و احکامِ لازمۀ ایشان در شرفِ صدور و قریب به انجام است (ش ۱۰۰، چهارشنبه ۲۷ سرطان ۱۲۹۶).
شکایت از رئیس قشون
از عراق به امضای جمعی راجع به قناتِ وقفی و تصرفاتی که ریاست قشون نموده و مانع از رساندنِ آب به مزارع شده است. تلگراف چند نفر از سادات و اهالی مبنی بر شکایت از شوکت الممالک رئیس قشون عراق و حمایت هایی که از اشرارِ فتح آبادی می نماید.
شکایت از معاون حکومت
از ملایر جمعی از متحصنین تلگرافخانۀ عراق مبنی بر سوء رفتار اعتصام الممالک و شکایت از طرزِ رفتار مشارالیه در مدتِ معاونت و تعدیاتی که با همدستی ریاستِ قشون نسبت به اهالی وارد ساخته است (ش ۱۰۱، جمعه ۲ سرطان ۱۲۹۶ ).
احضار به مرکز
اعتصام الممالک معاون حکومتِ عراق در نتیجۀ شکایت های متوالیه که از چندی به این طرف به مقاماتِ رسمی رسیده دو روز از طرفِ وزارت جلیلۀ داخله احضار به مرکز گردیده و تأکید در تسریعِ حرکتشان نیز نمودند (ش ۱۰۵، دوشنبه ۷ اسد ۱۲۹۶).
امور حکومتی عراق
نظر به احضار معاون حکومتِ عراق از طرفِ وزارتِ جلیلۀ داخله موقتاً رسیدگی به امورِ حکومتی و حفظِ انتظامِ آنجا به عهدۀ ریاستِ تلگرافخانۀ عراق محول گردیده و به آقای یمین السلطنه معاونِ جدید تأکید در حرکت صادر گردیده است (همان).
قتل و نزاع
عراق- دو نفر را در بینِ راه کشتند و توی چاه انداخته بودند. دیروز آنها را پیدا کرده از چاه بیرون و به شهر آوردند. امروز هم در هزاوه سراب نزاع شده یک نفر مقتول نعشِ او را هم به شهر آورده اند.
در سربند جنگ میانِ یاراحمدی و ده کردی برقرار و اغتشاش از قتل و غارتِ دهات هنوز باقی است. در جامین هم جنگ میانِ سالار مظفر و هژبرالسلطنه به حالِ خود باقی می باشد. متحصنین در تلگرافخانه همینطور هستند و هر ساعت فشار می آورند (همان).
تقاضای ابقای کارگزار
در این دو روزه سه فقره تلگراف به امضای جمعی از طبقاتِ مختلفۀ اهالی عراق مخابره شده که از رفتارِ یمین الممالک در مدتِ مأموریت به عراق اظهارِ رضایت و تقاضا می نمایند چنانچه از احضارِ معزی الیه صرفِ نظر نمی شود اقلاً تا موقعِ رسیدنِ حکمرانِ جدید در عراق باقی باشند (همان).
راجع به تسریع وصولِ جنس
روزِ گذشته تلگرافِ متحدالمال به حکامِ قم، ساوه، عراق و بلوکاتِ اطرافِ طهران صادر شده که مأمورینِ مخصوص برای حفظِ انتظامِ طرق و شوارع گماشته و با مأمورینِ حملِ جنس مساعدت نامه از حیثِ تهیۀ مال و حمل و حرکت دادن به عمل آورند که به فوریت جنس های محموله بدونِ مانع و محذور به مرکز واصل گردد (ش ۱۰۶، چهارشنبه ۱۰ اسد ۱۲۹۶).
تلگرافاتِ داخله مورخۀ ۹ برج اسد، ۱۱ شوال کشفِ دفینه در عراق
عراق- تلگرافِ وزارت جلیلۀ داخلـه در احضارِ نایب الحکومه رسید، ولی معلوم نیست که امورِ شهر و توابعِ سپرده یکی است. از قـرارِ مسموع در درۀ دینه کبودِ قره کهریز گنجی پیدا شده و سکه های طلا به اسمِ شاه طهماسب بوده که دانه ای چهار تومان خریده می شود و نیز گفته اند که غیر از سکه بعضی چیزهای دیگر هم برداشته است و این دفینه را امیرمفخم فرستاده برده ضبط کرده اند (همان).
امور حکومتی عراق
پس از انفصالِ معاون سابقِ حکومت عراق از طرفِ اولیای امور حوزۀ حکومتِ عراق به رئیس تلگرافخانه واگذار شده و مشارالیه راپرتِ یومیه از اقداماتِ خود را به مرکز مخابره می نماید و هنوز انتخابِ حکمران و اعزامِ معاونِ حکومت از مرکز رسمیت حاصل نکرده است (ش ۱۱۰، جمعه ۱۹ اسد ۱۲۹۶).
حکمرانِ عراق و ثلاث
خبرِ انتخابِ آقای سردار بهادر به حکومتِ عراق و ضمیمه شدنِ حکومتِ ملایر و تویسرکان و نهاوند به حوزۀ حکمرانی معزی الیه سابقاً مندرج گردیده، اینک فرمان و احکامِ ایشان از وزارتِ داخله صادر و از روزِ گذشته راپرت های واصله و مطالبِ مربوطه به حکمرانی معزی الیه را نزدِ ایشان ارسال داشته اند (ش ۱۱۲، چهارشنبه ۲۴ اسد ۱۲۹۶).
