«اثر به جا مانده» روایتی تلخ از دوران جنگ/داغ جنگ بر دل یک زن

شنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۴    شماره ۳۱۵

گروه فرهنگی- سحر یاری
جنگ یک مفهوم نیست، جنگ یک واقعیت است که تاثیر خود را بر روی تمام جنبه های زندگی انسان گذاشته است، یکی از از این جنبه ها هنر است که مقوله جنگ باعث ایجاد تغییرات و شکل گرفتن سبک های جدید در آن شده است. هنرمندان با استفاده از ابزار هنر و با نگاه انتقادی خود همیشه جنگ و چرایی آن را مورد سوال قرار داده اند، چرا که هنرمند بخشی از واقعیت و زبان گویای جامعه است.
در نقاشی، موسیقی، سینما و تئاتر همیشه جنگ ژانری مجزا بوده است و البته اغلب آثاری که به جنگ منسوب می شوند عنوان ضدجنگ دارند که زیرا در واقع جنگ و شروع آن را مورد پرسش قرارمی دهد و چالش اصلی آن اثرات و تبعات آسیب زا آن است.
این روزها نمایشی در شهر اراک به روی صحنه می رود که نگاهی انتقادی به مسئله جنگ، البته جنگ در نگاه کلی و عام آن و به نوعی یک تئاتر ضدجنگ محسوب می شود.
«اثر به جا مانده» با نگاهی به نمایش چشم ها نوشته مسعود هاشمی نژاد و بازنویسی، دراماتورژی و کاگردانی حمیدرضا صالحی، به روی صحنه رفته است. این نمایش روایت دو خواهر بازمانده از یک جنگ است، دو دختر که با ورود یک مرد غریبه آرامش ظاهری زندگی شان بهم می خورد، آرامشی که در واقع از ابتدا وجود نداشته و منتظر تلنگری برای بروز اختلالش بوده است.
این نمایش از آن بابت قابل توجه است که به مکان و زمان خاصی تعلق ندارد، بلکه نگاه جهان شمول به جنگ در آن وجود دارد .
کارگردان این نمایش در گفتگو با وقایع استان گفت: جنگ در دنیای امروز یک پدیده غیرقابل اجتناب است و در دل خود تضادها و اثرات مخربش را می آورد، جنگ مسئله ایست که تمام افراد را درگیر خود می کند و عام بودن آن اهمیت آن را چند برابر می کند.
حمیدرضا صالحی بابیان اینکه فقط جنبه مادی و جسمی آثار سو جنگ نباید دیده شود، افزود: جنگ در واقع بیشتر بر روی بعد روحی و روانی افرادی که با آن روبه رو بوده اند تاثیر می گذارد.
وی ادامه داد: در این نمایش به طور خاص به جنگ یا تاریخی اشاره نمی شود بلکه مسئله ای که مهم است تاثیرات منفی این قضیه است.
صالحی توضیح داد: اثر به جا مانده همانطور که از نامش پیداست به خود جنگ به طور مستقیم نمی پردازد بلکه از آن فاصله گرفته و به تبعات بعدی آن در زندگی مردمی که هیچ نقشی در شروع آن نداشته اند، می پردازد.
این کارگردان گفت: این نمایش روایت داستان دو خواهر است که سال های پس از جنگ را در شهر کوچک خود می گذرانند.
وی اضافه کرد: جنگ علاوه بر گرفتن پدر آن ها و بیشتر مردان شهر، داغ تجاوز نیروهای دشمن را نیز بر دل تعدادی از زنان و دختران جوان این شهر گذاشته است به طوریکه تعدادی از آن ها مجبور به ازبین بردن کودکانی شدن که به دنیا آمدند و هنوز عده ای از آن ها با این مسئله کنار نیامده اند.
این کارگردان تصریح کرد: البته در این نمایش تمامی افراد درگیر جنگ قربانی هستند حتی آن سربازی که پس از سال ها به شهری که روزی به آن هجوم آورده برگشته و می خواهد فرزندی که شنیده است توسط مادرش زنده نگه داشته شده را ببیند.
صالحی با بیان اینکه پرداخت به این مسئله در این نمایش به طور مستقیم نبوده است، ادامه داد: من سعی کردم خود جنگ و هجوم دشمنان غریبه به حریم زندگی مردم بی دفاع را از طریق حرکات فرم نشان بدهم.
وی گفت: اینکه ما فکر می کنیم تمام مسائل باید دیالوگ شده و به صورت حرف به مخاطب ارائه شود یک اشتباه بزرگ است بلکه باید این فرصت به تماشاچی و مخاطب داده شود تا با تفکر و اندیشه به نظری که خود می خواهد برسد.
صالحی ادامه داد: حرکات فرم در تئاتر امروز دنیا جایگاه ویژه ای دارد و می تواند تاثیر یک مسئله را بر مخاطب چندبرابر کند.
وی تصریح کرد: در این نمایش سعی شده از نمادهای مختلف برای القای مفاهیم استفاده شود از جمله نمادهای هندسی به طوریکه حرکات بازیگران در یک مسیر هندسی انجام می شود.
وی اضافه کرد: در واقع این نمایش بیشتر به سمت فرم و فضاسازی گرایش دارد و با الهام از نمایش نامه های بکت طراحی و بازنویسی شده است.
صالحی با بیان اینکه تمامی صحنه و اتفاقات آن در سه مربع تو در تو رخ می دهد،گفت: حرکات بازیگران بر روی مربع ها و خطوط قطع شده آن که به صورت مثلث می شود هر کدام مفهومی خاص دارد.
وی اضافه کرد: خواهر بزرگ و شخصیت اصلی داستان که مورد تجاوز قرار گرفته در کابوس و تنهایی خود بر روی مربع حرکت می کند و این مربع نشان از استواری و ایستادگی است که حرکت های مقطع و رفت و برگشت روی آن بیان گر تزلزل است.
صالحی گفت: حرکات خطی که مربع را قطع می کند نماد تزلزل در شخصیت و حرکات معکوس روی خطوط نشان از گذشته است.
وی توضیح داد: زمانی که بحث بین دو خواهر شکل می گیرد تمامی حرکات بر روی خطوط یک مثلث انجام یمشود که نشان از خودخواهی هر کدام از خواهران دارد.
صالحی اضافه کرد: دکور این نمایش نیز سعی شده در راستای کار باشد، فضای خالی و تیره صحنه القای سردی و تنهایی پس از جنگ را دارد، پنجره ای که کج است نشان از دید انحرافی مردم نسبت به این دو خواهر و حرف های دیگران دارد ولی آینه ای که در ضلع دیگر به صورت مستقیم آویزان است نشان از نگاه واقعی و مستقیم اعضای خانواده به مسئله خود دارد.
صالحی توضیح داد: سعی شده تمام صحنه مانند یک تابلوی نقاشی باشد و از حالت رئال خارج باشد زیرا نمایش بیشتر حول کابوس و تصورات زنی که مورد تجاوز قرار گرفته، می چرخد.
وی ادامه داد: آتش زدن این مربع در پایان کار به خانمان سوز بودن جنگ برای هر دو طرف درگیر اشاره دارد.
صالحی با بیان اینکه این نمایش باید حتما در سالن باکس اجرا می شد، اضافه کرد: متاسفانه در استان و شهر ما سالن باکس وجود ندارد و ما مجبوریم نمایش های خود را با امکانات سالن تطبیق دهیم و البته تا جایی که امکان دارد خود قاب صحنه را به باکس نزدیک کنیم.
نمایش اثر به جا مانده با بازی شبنم عالی، محمد فرجی و آرزو مهاجرانی و حرکات فرم آن توسط حمیدرضا صالحی، علیرضا مظفری، مریم بیک لیک و کیمیا کاشف پور از دوازدهم تا هجدهم آبان در فرهنگسرای آیینه به روی صحنه می رود.