روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۶ شماره ۷۷۹
*** تشکل مردم نهاد به معنای انکار دولت، مردم و رسانه نیست…
***
وقایع استان
سهراب جان بزرگی
***
سازمان‌های مردم‌نهاد در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند. بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد، غیرانتفاعی و مستقل از دولت هستند و بودجه این سازمان‌ها از راه کمک‌های مردمی و در مواردی نیز با کمک سازمان‌های دولتی، دولت یا ترکیبی از این روش‌ها و در قالب پروژه های مشترک تأمین می‌شود. عضوی از سازمان‌های مردم‌نهاد نیمه‌مستقل وظایف و کارهای دولتی را نیز انجام می‌دهند. برخی از این سازمان‌ها هیچ علاقه‌ای به سیاست ندارند؛ این در حالی است که برخی از آنها به‌منظور تأمین منافع اعضای خود صرفاً به لابی‌گری در دولت می‌پردازند. سندروم توجه یکی از آفت هاییست که گریبان بسیاری از ما را گرفته است. نیاز به دیده شدن یکی از نیازهای اساسی انسان هاست، که هرکس به نوعی سعی در ارضای این نیاز خود دارد. این نیاز آنقدر جدیست که در کوچکترین رفتارها و حرکات یک جامعه نمود پیدا می کند. البته انکار این موضوع نه امری منطقیست و نه اخلاقی. اگر همین نیاز به توجه نبود بسیاری از اتفاقات خوب و حتی اخلاقی نیز در میان انسان ها شکل نمی گرفت. راه های بسیاری برای دیده شدن وجود دارد که هرکس با توجه به طبقه اجتماعی، محیط زندگی و ساختارهای ذهنی اش آنها را انتخاب می کند. در بسیاری از موارد هنگامی که ما عملی را انجام می دهیم، خودمان هم نمی دانیم که این امر برای جلب توجه و ارضای نیاز خودمان است. ذهن توجیه گر ما همیشه دلیلی برای کارهایش پیدا می کند. از احساس های انسان دوستانه گرفته تا اعتراضات و فعالیت ها و مخالفت با همه چیز. اما نباید فراموش کرد که ما همواره در برابر چشم های بینایی قرار داریم که رفتارهای ما را زیر نظر دارند. از تک چرخ زدن های مان با موتور سیکلت در خیابان هایی خاص گرفته تا فعالیت های به اصطلاح مدنی و شیک که ماهیتی یکسان دارند اما یکی پر زرق و برق تر است و کت شلوار می طلبد و آن دیگری لباس خاص موتورسواری را. تشکل های مردم نهاد در ایران و به خصوص استان مرکزی، بستر های مناسبی برای دیده شدن هستند.
فعالیت هایشان مدنیست و ژست مخالفت و معترض بودن در آن نهفته است. تبلیغات با هدف فراگیر شدن در جامعه یکی از جنبه های اصلی کارشان است و همیشه حواسشان باید به همه چیز باشد. همین ها باعث می شود کسی که به دنبال جلب توجه و دیده شدن است و کمی هم خود را متعلق به طبقه اجتماعی متوسط و دانشگاهی می داند ( به لطف رویایت را آزاد انتخاب کن ) در انتخابی ساده میان تک چرخ زدن با موتور یا عکس یادگاری گرفتن با طبیعت، گزینه دوم را انتخاب کند. به همین راحتی تشکل های مردم نهادی شکل میگیرند که به جای کمک به مثلا محیط زیست، خودشان نمکی می شوند بر زخم آن. مشکل دیگری که اینگونه افراد در ماهیت تشکل های مردم نهاد به وجود می آورند، این است که تعاریفی از قبیل همکاری برای رسیدن به یک هدف مشترک معنایش را از دست می دهد. دیده شدن اما به حضور در تشکل خلاصه نمی شود و در چارت داخلی آن، هستند افرادی که مدیر و معاون و دستیار اول معاون و مشاور و … هستند. البته بدیهیست که فعالیت تشکیلاتی بدون انسجام و چارت درست به نتیجـه نمی رسد اما تعریفی که از یک مدیر در یک سازمان دولتی با همان اخم همیشگی و دستورهای از بالا وجود دارد باید با مدیر یک تشکل مردم نهاد متفاوت باشد. تصورش را بکنید به عنوان یک شهروند برای پاکسازی بخشی از طبیعت شهرتان به یکی از این تشکل ها اعلام آمادگی می کنید و با مراجعه به دفترش برای دیدن مدیر تشکل باید مدت زیادی را منتظر بمــانید و بعد آقای مدیر با یک ژست مدنی معتــرض بیرون می آید و همزمان که با تلفن همراهش بر سر موضوعی زیست محیطی بحث می کند همزمان چند کلمه ای با شما حرف می زند و شما فکر می فهمید که اینجا همه تعاریف با آنچه در کتاب ها خوانده اید متفاوت است.
یکی از وظیفه های اصلی اینگونه تشکل ها همکاری با سازمان های دولتی حوزه فعالیت شان برای بهبود شرایط در آن زمینه اجتماعی است. اما اتفاقی که در میان آقایان کت شلوار پوش همیشه معترض رخ می دهد این است که باید با هرکاری مخالفت کنند. فعالیت زیست محیطی را تنها با اعتراض و مخالفت همراه می دانند و اتفاقی که بعد از مدتی برای اینگونه تشکل ها می افتد این است که زمانی که امپراطوری خودساخته شان دیگر راضی شان نمی کند، به فکر سمت های میان رده مدیریتی در دستگاه های دولتی می افتند. این اتفاق شاید بدترین آفت یک تشکل مردم نهاد باشد. باج دادن های سیاسی، تخریب های خلاف واقع و یا سکوت های بی موقع از پس این اتفاق بــر می آید.
در سال های بعد از جنگ جهانی اول در شهر زوریخ سوئیس عده ای از هنرمندان آن دوران در اعتراض به ناامیدی، اضطراب و هرج و مرج ناشی از آدمکشی‌ها و خرابی‌های جنگ مکتب هنری را ایجاد کردند که همه چیز را نفی می کرد و به نوعی به هرنوع و سبک و مفهومی اعتراض داشت. دادائیسم ها می خواستند همه چیز را خراب کنند و تخریب را نوعی آفرینندگی می دانستند. یکی از هنرمندان این سبک سیبیلی بر پشت لب های مونالیزا کشید و آن را به عنوان اثری از خودش منتشر ساخت. شعار آنها این بود که یک دادای واقعی با دادا نیز مخالفت کند. این مکتب هنری که به عنوان بخشی از تاریخ هنر خودش را به ارث گذاشت اما تفکرات دادائیسمی قابل تعمیم به موضوعات اجتماعی و مدنی نیستند. اگر فعال مدنی و یا زیست محیطی هستید و فکر می کنید با تخریب و انکار دولت، جامعه و رسانه ها می توانید به اهداف مدنی تان برسید اشتباه می کنید. موضوع دیگری که در شهر اراک مطرح است خوب بودن بی چون و چرای همه کسانیست که در شهر زندگی و فعالیت می کنند. تجربه نشان داده بالای چشم هیچ شخص و گروه و سازمان و ارگانی ابرویی نیست. اگر خدایی ناکرده کسی بگوید چند تار موی ناقابل بر بالای چشمتان در حال روییدن است جبهه های بسیاری علیه او شکل می گیرد اما اگر روزنامه نگاری هدفش از نوشتن دست یافتن به سمت های مدیریتی میان رده در یک سازمان دولتی نباشد، باید همه اتفاقات را از بیرون ببیند.
در رابطه با تشکل های مردم نهاد اما هستند عده ای که حواسشان همیشه جمع بوده که گرفتار آفت های بی شمار درونی و بیرونی نشوند و همچنان فعالیت شان دقیق و منظم و شفاف و با تفکر قبلی همراه باشد. این تشکل ها با واکنش های هیستریک و احساسی سعی در نشان دادن خود به عنوان دلسوز مردم، طبیعت، شهر و جامعه مدنی ندارند. اینها همانهایی هستند که حتی اگر بشنوند که ممکن است بالای چشم شان ابرویی باشد قبل از جبهه گیری نیم نگاهی به آیینه می اندازند.
قطعه زیر نمونه‌ای از اشعار دادائیست‌هاست که در فرم و محتوا بی شباهت به مشکلات نظام فکری برخی تشکل های مردم نهاد نیست: «بلوری از فریاد مضطرب می‌اندازد روی صفحه‌ای که خزان. خواهشمندم گردی نیم بیان مرا به هم نزنید. غیر ذی‌فقار. شامگاهان آرامی حسن و جمال دوشیزه‌ای که آب پاشی راه مرداب را تغییر شکل می‌دهد».
