سه شنبه ۱۷ دی ۱۳۹۸ هفته نامه ندای گویا

ندای گویا سلامت روان کاربران اینستاگرام را مورد بررسی قرار می دهد

آرزوی یک کلاغ کوچک

کوروش دیباج

امروزه دنیای اینترنت از وبگاه های ثابت، به نوع جدیدی از اینترنت که می توان آن را اینترنت محاوره ای نامید تغییر یافته است، تا آنجا که اینترنت قدیمی را «وب ۱» و اینترنت جدید را «وب ۲» نامیده اند. پروژه نوظهور «وب ۲» که اجازه ورود و مشارکت فعال را با محوریت ارتباطات دوسویه فراهم آورده است، «رسانه اجتماعی» نام دارد. دلیل این نامگذاری سرشت اجتماعی این رسانه جدید است. برخی از صاحب نظران به جای استفاده از واژه رسانه های اجتماعی با توجه به کاربرد شبکـه ای این دست از رسانه ها، استفاده از واژه «شبکه های اجتماعی» را ترجیح می دهند. این واژه امروزه عمدتا برای نامیدن پایگاه های اینترنتی به کار می رود که افراد با عضویت در آنها امکان دستیابی به اطلاعات سایر اعضا، آشنایی با علایق آنها، به اشتراک گذاری تولیدات متنی، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه هایی بر اساس علایق مشترک با برخی از دیگر اعضای پایگاه را پیدا می کنند. اقبال کاربران به شبکه های اجتماعی به اندازه ای بوده است که سال ۲۰۱۰ میلادی به نام سال شبکه های اجتماعی نام گذاری گردید. شبکه های اجتماعی در دنیای کنونی محبوبیت زیادی یافته اند به گونه ای که اعضای آن با آنها خویشاوندان، دوستان، همکاران و حتی افراد ناشناس رابطه برقرار می کنند. به عبارتی دیگر، این شبکه ها به درون خانواده ها و زندگی خصوصی کاربران راه یافته است. از این رو بسیاری از مناسبات انسانی افراد را زیر تأثیر خود قرار داده است. یافته های پژوهش ­های اجتماعی در ایران نشان می دهد که جوانان بیشترین و مهم ترین کاربران از اینترنت در ایران هستند.. استفاده از اینترنت نه تنها مهم ترین فعالیت آنان در اوقات فراغت به حساب می آید بلکه بیشتر جـــوانان وقت قابل توجهی را به استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی اختصاص می دهند. آمارهای متعدد موجود از تعداد کاربران اینترنت در ایران و ایرانیانی که در شبکه های اجتماعی مجازی مانند فیس بوک و توییتر و. .. عضویت یافته اند، نمایانگر گستره حضور خیر کننده رسانه های اجتماعی در میان جامعه ایرانی است.
گسترش شبکه های اجتماعی مانند هر نوآوری دیگر به ایجاد دگرگونی هایی در جنبه های مختلف زندگی انجامیده است و در کنار دستاوردهای انکارناپذیر مثبت در زمینه های گوناگون، پیامدهای ناخوشایندی نیز به همراه داشته است. ایجاد ارتباطات گروهی و میان­فردی، تشکیل اجتماعات مجازی، اطلاع رسانی و تبادل اطلاعات و نظرات، از آشناترین کارکردهای این شبکه ها هستند. کاربران اینترنتی از راه عضویت در این شبکه ها می توانند پروفایل ها و صفحه های شخصی برای خود بسازند. شبکه های اجتماعی از زنجیره بهم پیوسته ای از پروفایل ها تشکیل شده اند و اعضا می توانند در این محیط با دوستانشان در ارتباط باشند. کاربران می توانند دوستان و آشنایان قدیمیشان را در شبکه های اجتماعی بیابند، دوستان جدیدی پیدا کنند و همچنین دوستان بیرون از این فضا را برای پیوستن به شبکه های اجتماعی دعوت کنند. این اقدامات کلیشه ای و روزمره، در پشت ظاهر بی خطر و آرام خود، آسیب های فردی و اجتماعی فراوانی در پی داشته است که می توان به ایجاد پیج های مختلف تبلیغاتی، مدلینگ و … اشاره کرد که همه این عوامل باعث شده بسیاری از کاربران این شبکه های اجتماعی ذائقه فرهنگی و حتی رضایت نسبت به ظاهر خود را تغییر داده و باعث بروز مشکلاتی برای آنان شود، ندای گویا با مصاحبه با سمیرا صالحی، روانشناس بالینی به بررسی سلامت روان کاربران شبکه اینستاگرام پرداخته است.
این روانشتاس بالینی با بیان اینکه که برخی تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته حاکی از آن است که اپلیکیشن اینستاگرام به عنوان شبکه‌ مهم و تاثیرگذار کنونی شناخته می شود، گفت: دلیل این تاثیر گذاری بدین خاطر است که افراد با سطوح آگاهی و شرایط سنی مختلف می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان به اینترنت وصل و از این شبکه استفاده کنند، این درحالیست که محتوای تصاویر منتشر شده در این شبکه اجتماعی اثرات شدیدی بر تمامی جنبه‌های فکری، هیجانی، جسمی و رفتاری کاربران ایجاد می‌کند بدون آنکه آنها از اثری که بر ذهنشان ایجاد می‌شود آگاه باشند.
وی ادامه داد: کاربران اینستاگرام باید در استفاده از این شبکه هوشیار باشند زیرا این روزها افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی و دیگر اختلالات روحی در اینستاگرام اقدام به ساخت صفحه‌هایی می‌کنند که آثار مخرب روانی شدیدی روی دنبال‌کنندگان این صفحه‌ها باقی می‌گذارد، در صورتیکه که افراد هیچ تفاوتی نسبت به سایر افراد نداشته اما سعی می‌کنند خود را زیبا، باهوش و از نظر کاری موفق نشان دهند و ظاهر جذابی داشته باشند. آنها در حقیقت با ناراحتی و نقص قابل توجه در عملکرد اجتماعی شغلی و خانوادگی مواجه هستندمشکلات خود را نمی‌شناسند و رفتارشان را کاملا عادی می‌دانند و حتی می‌توانند برای مخاطبان خود مشکلات جبران‌ناپذیری را ایجاد کنند.
این روانشناس بالینی با اشاره به اختلالات روانی رایج در برخی کاربران این شبکه اجتماعی اظهار کرد: ابتلا به اختلال بدشکلی شایع‌ترین اختلال روانیاست که این روزها در شبکه‌های اینستاگرامی شاهد آن هستیم مبتلایان به این اختلال، ذهن خود را نسبت به یک یا چند نقص خیالی در وضع ظاهری خود مشغول می‌کنند. در آینه نگریستن مکرر، افراط در آرایش و پوشش، ورزش‌ها و جراحی‌های بسیار زیاد، تغییر رنگ پوست، هراس از بدشکلی بدن یعنی تمرکز بر یک یا چند بخش بدن، تغییر مکرر لباس و مقایسه ظاهر خود با دیگران که باعث نقص قابل توجه در کارکردهای آنها می‌شود از ویژگی‌های بارز آنها به حساب می آید.
صالحی ادامه داد: مبتلایان به اختلال بدشکلی دچار کمال‌گرایی هستند؛ اعتماد به نفس پایین آنها باعث می‌شود به جراحی‌های خطرناک زیبایی روی آورند. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۲.۵ درصد از زنان و ۲.۲ درصد از مردان مبتلا به اختلال بدشکلی هستند و صفحه‌های زیادی نیز در اینستاگرام دارند.
وی با اشاره به اینکه اختلال بدشکلی اغلب از ۱۲تا۱۳ سالگی شروع می‌شود، بیان کرد: عوامل محیطی،‌ غفلت والدین، آزار دیدن کودک، والدین وسواسی، مشکلات و اختلافات خانوادگی، طلاق، اعتیاد و… می‌تواند موجب بروز این اختلال شود. تقریبا همه افرادی که دچار این اختلال هستند گاهی دچار مشکلات اجتماعی شده و سالها خود را در خانه حبس می‌کننداما شبکه‌های اجتماعی برای آنها فرصتی است، تا بتوانند از این راه با دیگران ارتباط برقرار کنند.
این روانشناس بالینی عنوان کرد: مردان مبتلا به اختلال بدشکلی در قالب وزنه‌زنی زیاد، استفاده از پودرها و مکمل‌های غذایی، افراط در رژیم غذایی (یعنی تا حد آسیب‌رساندن به بدن خود پیش بروند)،‌ از ویژگی بارز آن ها می باشد، آن ها از آرامش درونی بسیار پایینی برخوردارند و تصور می‌کنند دیگران ظاهرشان را به تمسخر می‌گیرند لذا با کمک نرم‌افزار فتوشاپ تمامی ویژگی‌های خود را تغییر می‌دهند تا از این راه اضطراب و افسردگی خود را کاهش و خود را با اعتماد به نفس نشان دهند.
صالحی با بیان اینکه اختلال دو قطبی یکی دیگر از اختلالات برخی کاربران این شبکه اجتماعی است،گفت: مبتلایان به این اختلال معمولا در دوره‌های شیدایی دچار خلق مهارگسیخته،‌ سرخوش،‌ تحریک‌پذیر و انجام فعالیت‌های زیاد نابه‌هنجار می‌شوند. حداقل سه مورد از نشانه‌هایی مانند افزایش اعتماد به نفس، خودبزرگ‌ بینی، کاهش نیاز به خواب، پرحرفی بیش از حد، افزایش فعالیت هدفمند و بی‌قراری روانی و حرکتی مانند گفت‌وگوهای متعدد و همزمان افراط در فعالیت‌های ناگوار در آنها مشاهده می‌شود که این نشانه‌ها در نهایت موجب نقص شدید در کارکرد اجتماعی و شغلی آنها می‌شود.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه اختلال شخصیت ضداجتماعی یکی دیگر از اختلالات شایع در کاربران شبکه‌های اجتماعی است، اظهار کرد: اختلال شخصیت ضد اجتماعی از ۱۵ سالگی بروز می‌یابد، مبتلایان به این اختلال به کرات حقوق دیگران را نادیده می‌گیرند و نقض می‌کنند. افرادی که حداقل سه نوع از رفتارهایی مانند ناتوانی در پیروی از هنجارهای اجتماعی،‌ فریب‌کاری، دروغ‌گویی، استفاده از نام مستعار برای نفع شخصی، تکانشی بودن، تحریک‌پذیری و پرخاشگری زیاد، بی‌پروایی و بی‌ملاحظگی نسبت به امنیت خود و دیگران، رانندگی با سرعت غیرمجاز، مست کردن‌های مکرر، همدلی پایین، ورود به روابط جدید، خودرایی و از خود راضی بودن، گرایش به مصرف مواد مخدر، ابتلا به اختلال سلوک در دوران کودکی،‌ چرب‌زبانی زیاد و حرافی را از خود بروز می‌دهند دچار این اختلال هستند.
وی ادامه داد: حدود دو تا ۳.۳ درصد مردان دچار اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند،عموما خانواده این افراد دچار اختلال شخصیت و سوءمصرف مواد مخدر هستند و در جایگاه اقتصادی و اجتماعی پایینی قرار دارند. همچنین آزار جنسی در دوران کودکی، فرزندپروری بی‌ثبات و شیوه تربیتی متناقض نیز می‌تواند ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
این روانشناس بالینی در ادامه با اشاره به اختلال شخصیت نمایشی تاکید کرد: توجه طلبی مفرط از اوایل بزرگسالی، از بارزترین ویژگی این اختلال محسوب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این اختلال می‌توان به زمانی که مورد توجه نباشند،‌ بسیار ناراحت می‌شونددر تعامل با دیگران رفتار نامناسبی از خود بروز می‌دهند رفتارهای تحریک‌کننده و اغواگر جنسی و عشوه‌گری بالایی از خود بروز می‌دهند، هیجانات سطحی و بسیار متغیری دارند،‌ زمان و انرژی زیادی را صرف لباس و آرایش خود می‌کنند، کلی‌گویی دارند، تظاهر و اغراق در بیان هیجانات آنها و… از ویژگی‌های آنهاست. در صورتی مشاهده پنج مورد از علائم مذکور نشان‌دهنده ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی است که البته باید این نشانگان توسط متخصصین بررسی و از برچسب گذاری خودداری شود.
صالحی با بیان اینکه ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی در زنان بیش از مردان است، عنوان کرد: نقش بازی کردن‌های زیاد همراه با روابط پر دردسر در بین مبتلایان به این اختلال به کرات مشاهده می‌شود همچنین از خودکشی‌های مکرر نمایشی برای جلب توجه استفاده می‌کنند.
این روانشاس بالینی در پایان با اشاره به اختلال مرزی بیان کرد: مبتلایان به این اختلال تلاش می‌کنند توسط اطرافیان طرد نشوند،‌ رفتارهای آشفته هویت، ولخرجی و سوء مصرف مواد مخدر و الکل و بروز رفتارهای پرخطر، احساس پوچی،‌ فکر کردن به مسائل ناگوار،‌ احساس ترس درونی و خشم از ویژگی‌های بارز آنهاست. این اختلال نیز از دیگر اختلالات شایعی است که در برخی کاربران شبکه اینستاگرام مشاهده می‌شود.
صحبت های صالحی هر چند بیانگر حقایق تلخ و ناگوار است ولی همین کاربران و پیج های آنان چه تاثیرات منفی بر روی سایر کاربران و رضایتمندی از فیزیک خود می گذارد و آن ها را تبدیل به کلاغ داستانی می کند که دوست داشت زیباترین پر ها را داشته و به زیباترین پرنده دنیا تبدیل شود.