آخر سالِ بازندگان/این روزها مردم برای خرید به شهرهایی می روند که فکر می کنند در آنجا اجناس ارزان تر است

شنبه ۲۷ بهمن ۱۳۹۷   شماره ۱۰۴۳

***

وقایع استان

مهدیه مهدوی

***

روزهای پایانی هر سال رنگ و بویی دیگر دارد. این روزها اگرچه ظاهرا در فصل زمستان قراردارد اما عملا دارای فضایی بهاری است و خانواده های ایرانی به سنت هر ساله در تدارک برنامه های عید نوروز هستند. مردم با خرید لباس و حتی وسایل نو، به نحوی گرد و غبار از وسایل کهنه می زدایند و به استقبال بهار و فصل نو می روند. خیابان های شهرها پرترافیک تر از همیشه و مملو از آدم هایی است که به دنبال پیدا کردن کیف و کفش و لباس هستند. اما گرانی و مشکلات اقتصادی مانع از عیش کامل مردم در روزهای پایانی سال شده است.
یکی از سنت ها و رسوم متداول ایرانیان در این روزها خریدهای شب عید است که تبدیل به جزیی جدی از فرهنگ سال نو شده است. یکی از مهمترین ویژگی های این ایام ولعی سیری ناپذیر برای خرید است، حتی با وجود اینکه دست و بال بسیاری از خانواده ها تنگ تر از همیشه است. همین روزهاست که جیب‌های پر از عیدی و حقوق آخر سال دوباره خالی می‌شود و دست ها پر از بسته‌های خرید.
وقتی عیدی و پاداش و حقوق اسفند‌ماه به پدر خانواده تعلق می‌گیرد، دیگر بچه‌ها امان پدر را می‌برند که خرید شب عید چه می‌شود، همه اعضای خانواده نزدیک عید دلشان هوای بازار را می‌کند؛ گویی خرید شب عید، قانون نانوشته ولی لازم الاجراست.
اما این روزها به دلیل شرایط بد اقتصادی مردم کمتر خرید می کنند و بیشتر به دنبال اجناس ارزان قیمت هستند؛ قیمت ها هر روزبیشتر و بیشتر می شود و توان خرید مردم نسبت به سال گذشته کمتر شده است. اکثر مردم روزهای پایانی سال برای خرید به شهر های دیگر سفر می کنند و لوازم ماحتیاج خود، به خصوص پوشاک را از برخی شهرها مانند شهر قم تهیه می کنند. این اتفاق به دلیل توزیع نامتوازن امکانات اقتصادی و تولیدی در شهرهای ایران باعث می شود تا روند ضربه وارد شدن به اقتصاد محلی، شهری و استانی افزایش یابد. کمبود مراکز خرید، باعث کاهش تنوع اجناس و افزایش قیمت ها می شود. اوضاع نابسامان اقتصادی هم مردم را ناخواسته به سمت مناطق کمی ارزان تر سوق می دهد. افزایش گرایش به مدرنیته که حاصل انتقالی ناآگاهانه از بخش های مختلف جهان است باعث شده تا فروشگاه های کوچک جای خود را به مراکز خرید پر زرق و برق با تخفیف های بالا بدهد. این اتفاق کم کم فروشندگان و کاسبان محلی و شهری به سوی ورشکستگی و در نهایت کار به عنوان کارگر همان فـروشگاه ها و مراکز می کشاند. درشهر اراک نیز اگر مردم به دنبال خرید از مناطق اطراف باشند در نهایت باید منتظر بدتر شدن چرخه اقتصاد داخلی شهر و استان باشند. اتفاقی که مثلا در شهرهایی مانند اصفهان شاید به ندرت رخ بدهد و همین امر سبب توسعه روزافزون این شهرها شده است. هرچند نمی توان مردم را مقصر اصلی این چرخه معیوب دانست. بدون شک کارگری که حقوق یک ماهه اش پس از کسر مخارج ضروری مثل کرایه خانه کفاف یک دست لباس کودکش را حتی نمی دهد، این حق را دارد که برای تامین خانواده اش به فکر مناطق ارزان تر بی افتد. دو سوی چرخه معیوب و باطل اقتصادی ای که مردم و کشور گرفتارش شده اند را می توان بازنده دانست، هم فروشندگان و هم خریداران.
به همین بهانه گفتگوی با یکی از فروشندگان لباس داشته ایم. مصطفی عباسی کسبه یکی از فروشندگان لباس در گفتگو با وقایع استان می گوید: بازار شلوغی همیشگی خود را ندارد و ما هر روز چشم انتظار رونق این بازار بی رونق هستیم. قدرت خریدمردم درعمل نسبت به شب عید سال گذشته ۴۰ درصد کاهش یافته است و شاید از هر ۱۰ مشتری که به مغازه وارد می شود یک یا دو نفر خریدار باشند. با توجه به اینکه سال گذشته هر چه به روز های پایانی سال نزدیک می شدیم فروش بیشتری داشتیم ولی امسال خبری از مشتری نیست و توان خرید مردم نسبت به سال گذشته خیلی کم شده است.
این فروشنده در خصوص قیمت ها می گوید: قیمت‌ها هم نسبت به یک ماه اخیر تفاوتی زیادی نکرده است و البته اصلاً هم تمایلی به افزایش قیمت‌ کالا نداریم، چون همین گونه هم مردم قدرت خریدشان کاهش یافته است. ترجیح کسبه این است که فروش بیشتر با قیمت کمتر داشته باشند.
وی با اذعان به کسادی بازار بیان می کند: خلوت بودن بازار درماه های آخر سال چیزی بسیار مشهود است و فروش خوبی تاکنون نداشتیم. فروشندگان و کسبه همیشه روزهای پایانی سال امید به رونق فروش و سود دارند که گویی امسال با کاهش قدرت خرید مردم قابل انجام نیست.
عباسی با اشاره به خرید مردم از شهرهای دیگر به خصوص شهر قم گفت: از نظر قیمت؛ تفاوت چندانی وجود ندارد ولی مردم فکر می کنند که شهر قم ارزان تر است در صورتی که چنین نیست. ولی از نظر تنوع، تنوع بیشتری وجود دارد چون قم یک شهر توریستی است.
***
خرید کردن را یکی از ابزار ضروری در تأمین نیازهای اولیه مانند خوراک و پوشاک و ارضای نیازهای روانی مانند تنوع‌طلبی، جلب توجه اطرافیان، افزایش اعتماد به نفس یا کاهش اضطراب است و توجه به الگوهای صحیح‌ خرید و مصرف یکی از مهمترین معیارهای برخورداری از بهداشت روانی و زندگی سالم می باشد. خرید شب عید دارای نکات مثبت و کارکردهای مثبتی در حوزه اجتماع است. مثلا خرید دسته‌جمعی اعضای خانواده یکی از اثرات مثبت این پدیده است. هنگامی که اعضای خانواده با یکدیگر به خرید می‌روند افراد بیشتر به سلایق یکدیگر پی برده و مهرورزی و همدلی میان آنها افزایش پیدا می‌کند.اما در مقابل این نکات مثبت نکات منفی مانند چشم و هم چشمی و رقابت های ناسالم، خرید براساس تبلیغات و خرید برای خودنمایی از مهم ترین آسیب هایی است که کارکردهای مثبت اجتماعی خرید شب عید را تهدید می کند.