سه شنبه ۱۸ تیر ۱۳۹۸  شماره ۲۰

۵۰ مزرعه استخراج بیت کوین در استان مرکزی پلمپ شدند

آتش به جان مزارع

افزایش تمایل بخش های خصوصی، دولتی و بین المللی به استخراج ارز دیجیتال در ایران

سهراب جان بزرگی

بیت کوین واحد پول دیجیتالی که در کنار دیگر واحد های پول مجازی چند سالی است که در همه جای دنیا از جمله ایران هواداران بسیاری پیدا کرده است که از آن برای سرمایه گذاری و درآمدزایی استفاده می شود. از سال گذشته با افزایش یافتن تحریم های آمریکا تولید این پول که اصطلاحا ماینینگ یا استخراج خوانده می شود، در ایران رونق خاصی گرفته است. حالا نه تنها بخش خصوصی بلکه دولتی ها و شبه دولتی ها هم وارد کار شده اند.
یکی از کارشناس های فضای دیجیتال در خصوص روش کار و درآمدزایی از طریق بیت کوین می گوید: «فرض کنید شما خارج از ایران و داخل ایران دارای حساب بانکی هستید. بیت کوین هایتان را در خارج از ایران به دلار فروخته و سپس درآمد دلاری خود را در داخل با ریال جابجا می کنید که این در کنار ارزش خود بیت کوین فعالیتی سودآور است.»
در اغلب نقاط ایران به خصوص در حاشیه شهرها، حالا تعداد مزرعه های دیجیتال استخراج بیت کوین رو به افزایش است که دستگاه های استخراج بیت کوین در آن مشغول به کار هستند. مزرعه های دیجیتال در بخش های کشاورزی، دامداری ها و حتی در بعضی موارد در مدارس و مسجد ها نیز دیده شده اند. دسترسی به برق ارزان یا در مواردی رایگان بودن برق با توجه به مصرف بالای برق در این کار نقطه اشتراک اکثر این مکان ها است. در ایران قیمت هر کیلووات برق کشاورزی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ ریال است و برق صنعتی در هرکیلووات حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ ریال محاسبه می شود. برق مدارس و مساجد هم با توجه به یارانه های دولتی تقریبا رایگان است. شاید به همین دلیل است که بعد از رونق کار بخش خصوصی و نهاد های دولتی و حکومتی کم کم پای استخراج کنندگان خارجی نیز به ایران باز شده است. گفته می شود چین، آلمان، روسیه و استرالیا از بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در استخراج بیت کوین در ایران هستند که البته از طریق واسطه های داخلی کار خود را انجام می دهند.
اما بیت کوین یا پول دیجیتال چیست و چگــونه کار می کند؟
بیت کوین یک واحد پول دیجیتال رمز گذاری شده است که زیر مجموعه هیچ کشور یا دولتی به حساب نمی آید. برای انتقال این پول نیازی به بانک نیست و افراد مستقیما می توانند این پول را به یکدیگر منتقل کنند. محدودیتی برای انتقال این پول ها وجود ندارد و جابجایی آن به هر نقطه از دنیا ممکن است و از طریق آن می توان هرچیزی را خرید. بیت کوین با رمزگذاری و تبدیل اطلاعات به کد های امن کار می کند. در این بازار هر شخص یک کیف دیجیتال دارد که پولش را در آن ذخیره می کند. نقل و انتقالات از این کیف های دیجیتال البته قـــابل ردیابی است امـــا راه هایی برای دور زدن و یا ایجاد مسیرهایی متفاوت برای عدم ردیابی این پول وجود دارد.
وضعیت قانونی استفاده از بیت کوین یا ارز دیجیتال در ایران اوضاع چندان روشنی ندارد. سال گذشته نهاد ناظر بر فضای مجازی در ایران اعلام کرد که استخراج ارز دیجیتال را به عنوان یک صنعت تایید می کند اما خرید و فروش این ارزهـــا قانونی نیست. استخراج کنندگان با استفاده از دستگاه های ماینر که در واقع پردازشگر هایی با سرعت بالا هستند، یک سری مسائل و معادلات ریاضی را حل می کنند و اگر به جواب درست برسند به عنوان جایزه یا پاداش بیت کوین دریافت می کنند. مجوز قانونی برای وارد کردن دستگاه های ماینر وجود ندارد و بیشتـر این دستگاه ها از راه قاچاق وارد ایران می شوند. بر اساس آمار غیر رسمی تنها در حدود ۱۸۰ هزار دستگاه ماینر وارداتی در ایران ثبت شده است و بقیه آنها قاچاق بوده اند. یکی از فعالان در حوزه ارز دیجیتال معتقد است: «حدود ۸۰ هزار دستگاه ماینر در اختیار افراد و شرکت های خصوصی است اما با توجه به تعداد بالای آنها، هرکدام به تنهایی تعداد کمی دستگاه دارند و مابقی دستگاه ها که در قالب مزرعه های بزرگ دیجیتالی فعالیت می کنند، برای سوددهی باید در اختیار بخش هایی باشد که دسترسی آسان به استفاده از انرژی برق دارند.»
اما یکی از دلایل اصلی گرایش نهادهای دولتی و حاکمیتی به سوی استخراج بیت کوین، امکان دور زدن تحریم های آمریکا است. اما با توجه به نحوه کار بازار پول های دیجیتال کـــه بیشتر در اندازه های کوچک کار می کنند و همچنین محـــدودیت تراکنش ها عملا دور زدن تحریم ها در ابعاد بزرگ از این طریق چندان آسان به نظر نمی رسد. از سوی دیگر به گفته کارشناسان امنیت دیجیتال ردیابی جابجایی پول ها از طریق وبسایت بلاکچین قابل انجام است. اما همچنان نمی شود فهمید صاحب اصلی این پول کیست و می شود با ساخت چندین کیف دیجیتالی و انتقال و جابجایی متوالی بیت کوین به آنها می توان مقصد اصلی را نمایان نساخت و راه های دیگری هم وجود دارد. مانند برخی وبسایت ها که بیت کوین شما را گرفته و با تلفیق کردن آن با بیت کوین های دیگر احتمال رهگیری ارز دیجیتال شما را پایین می آورند.
استخراج پول مجازی اگرچه فعلا در مقیاس عملیاتی نتوانسته است به عنوان راهکاری قابل اتکا برای رهایی از تحریم های بانکی و مالی آمریکا مورد استفاده قرار گیرد، اما به راهی برای کسب درآمد برای نهادهای دولتی تبدیل شده است که با استفاده از انرژی ارزان و در مقیاس گسترده به استخراج بیت کوین دست بزنند. اما حالا با گرم شدن هوا و افزایش برق مصرفی در کشور دولت می گوید بار این درآمدزایی بر دوش اوست و استخراج کنندگان این ارز از برق ارزان در ایران سواستفاده می کنند.
همانطور که سخنگوی شرکت توانیر اعلام کرده است «استخراج هر کوین معادل ۲۴ واحد مسکونی در سال نیاز به برق دارد یا مصرف یک واحد مسکونی در ۲۴ سال. برای این مورد مصرف قطعا باید محاسباتی برای اتصال به شبکه در نظر گرفته شود که با توجه به قیمت ارزان برق در ایران در حال حاضر به صورت غیرمجاز به شبکه متصل هستند و از سایر انشعابات استفاده می کنند.»
وزارت نیرو می گوید امکان استخراج ارز دیجیتال به شکل کنونی و با برق ارزان دیگر ممکن نخواهد بود و برای شناسایی استخراج کنندگان و توقف فعالیت آنها اقدام کرده اما بخش خصوص که در کار استخراج ارز دیجیتال است می گوید آنها قربانی سیاست های نادرست دولتی در زمینه قیمت گذاری انرژی هستند و این برخورد ها تنها دامن آنهایی را خواهد گرفت که کسب و کارهای کوچک دارند و صاحبان مزارع بزرگ با پشتوانه های دولتی به کارشان ادامه خواهند داد.
همانطور که در ماه ها و روزهای اخیر اخبار بسیاری از شناسایی و پلمپ واحدهای کوچک استخراج ارز دیجیتال در شهرهای مختلف به گوش می رسد و آخرین اخبار هم مربوط به استان مرکزی و شهر اراک بوده است. مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی گفته است: با جمع آوری اطلاعات مبنی بر راه اندازی مزارع استخراج ارز دیجیتالی توسط افرادی به صورت غیرمجاز، با اخذ دستور قضایی نسبت به قطع برق و پلمپ ۵۰ مزرعه استخارج بیت کوین اقدام شد.
بخشی از افزایش ۷ درصدی مصرف برق کشور ناشی از افزایش فعالیت استخراج کنندگان بیت کوین است. وی به مالکین کشاورزی و صنعتی که مکان در اختیار خود را به این کاربران اجاره می دهند، هشدار داده است قبل از تخلیه و تسویه حساب با مستاجرین، قبض برق اصلاحی خود را از اداره برق منطقه خود دریافت نمایند. اتصال این مراکز به شبکه به دلیل مصرف بالا سبب ناپایداری برق و بروز مشکل برای دیگر مشترکین می شود که براین اساس در هر نقطه‌ای شناسایی شوند برق آنها قطع خواهد شد.
این در حالیست که ظرف چند روز گذشته محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات اعلام کرد دولت در نظر دارد مکان‌هایی را در نزدیکی نیروگاه‌های برق برای استخراج ارزهای دیجیتال تعیین کند و احتمالا بخش خصوصی نیز اجازه خواهد داشت با گرفتن پروانه قانونی، در این زمینه فعال باشد. اما به گفته وزیر ارتباطات ، ارزانی قیمت برق در ایران موجب شده بسیاری (چه در بخش خصوصی چه در بخش دولتی) به استخراج ارز روی بیاورند. آقای آذری جهرمی گفته که گستردگی استخراج ارزهای دیجیتال در کشور به حدی است که در برخی مراکز مخابرات، بدون اطلاع مدیران دولتی، این دستگاه‌ها نصب شده‌اند. او گفت دولت در تلاش است مقرراتی وضع کند که این کار قانونی انجام شود. آقای آذری جهرمی توضیح نداده که آیا اماکن مخصوص در نزدیکی نیروگاه‌های برق، تنها در اختیار دولت خواهد بود یا بخش خصوصی نیز می‌تواند از این اماکن استفاده کند. علاوه بر این روشن نیست قیمت برق برای استخراج ارز دیجیتال با پروانه قانونی چقدر خواهد بود.
پیش از پلمپ مزارع استخراج بیت کوین در استان مرکزی، در استان های دیگری نیز این اتفاق افتاده است. همانطور که چندی پیش معاون اجتماعی دادگستری یزد اعلام کرد متخلفان در پوشش دو کارخانه تعطیل شده و با استفاده از برق صنعتی تعرفه‌دار به تولید ارز دیجیتال در طول شبانه روز می‌پرداخته‌اند. این مقام مسئول گفته است در این دو کارخانه بیش از هزار دستگاه استخراج بیت کوین مشغول به فعالیت بوده اند.