روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۲۵ مهر ۱۳۹۷ شماره ۹۵۵
***استان مرکزی تاکنون ۱۰ درصد از میزان نمک ۱۴ محصولِ پرنمک، ۱۰ درصد از میزان شکر ۷۲ محصولِ پر شکر، ۱۰ درصد از میزان روغن مصرفی ۹ محصول پر روغن را کاهش داده است
***
وقایع استان
مهدیه مهدوی
***
بیست و چهارم مهرماه، برابر با شانزدهم اکتبر روز جهانی غذا (از ۲۱ تا ۲۷ مهرماه هفته جهانی غذا می باشد) نامگذاری شده است. این روز به افتخار تاسیس سازمان فائو در سال ۱۹۴۵ نامگذاری شده و در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. هدف اساسی سازمان فائو، زدودن فقر و گرسنگی در همه جهان است. جهت گیری و اولویت های این سازمان، ثمره بیش از شصت سال مطالعه و تجربه است. از آنجا که فقر و گرسنگی با یکدیگر در ارتباط هستند، فائو هدف خود را تــأمین غذا برای همگان می داند. در روز جهانی غذا، سازمان های بین المللی، به منظور برقراری روابط در زمینه کشـــاورزی و زمینه سازی برای جلوگیری از فقر و گرسنگی و نابودی محیط زیست، تلاش می کنند. استفاده از تجربیات، نحوه تغذیه، انتقال فن آوری از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، موجب رونق و پیشرفت درصنعت مواد غذایی در ملل جهان سوم می شود. روز جهانی غذا، تلنگری برای بیـداری وجدان های به خواب رفته و روز هم دردی با گرسنگانی است که از ابتدایی ترین حق زندگی، یعنی غذا محرومند.
غذا، نیاز اولیه بشر
غذا، از ابتدایی ترین نیازهای انسانی و بلکه تمام موجودات زنده است و نقش اساسی آن، انکار ناشدنی است. اشباع غریزه گرسنگی، از آغازین روز آفرینش تاکنون، همراه آدمی بوده، به طوری که می توان گفت پیشرفت های شگفت انسان در عرصه صنعت و کشاورزی، مدیون پاسخ به همین غریزه ساده و ابتدایی است. در قرآن نیز به این نیاز بدنی انسان توجه شده و نـــام برخی از سوره هـا با خوراکی ها شروع می شود. در برخی آیات، گاه به خواص برخی خوردنی ها اشاره شده و در برخی دیگر، به حیواناتی که سازنده خوردنی های مناسب و مطبوع آدمی است، اشاره گردیده است. دربعضی آیات، آنجا که از نعمت هـای بی مانند بهشتی سخن به میان آمده، از خوردنی ها و میوه هایی یاد شده که طبعا برای انسان و رشد قوای جسمانی و عقلانی او مفید هستند.
مواد غذایی در قرآن
اسلام، دینی جامع و کامل است که به تمام ابعاد زندگی انسان توجه کرده و قرآن، این کتاب هدایتگر، راه و رسم زندگی را به انسان ها نشان داده است. در قرآن در مورد غذا آمده است: «ای مردم! از مواد غذایی حلال و پاکیزه ای که سفره گسترده زمین در اختیار شما قرار داده بخورید». برای کشف و استفاده از مواد غذایی گوناگون، بشر باید در نقاط زمین به سیر و سیاحت بپردازد. از این رو در قرآن می خوانیم: «خداست که زمین را برای شما رام کرده، پس در کرانه های آن سیر کنید و از آنچه در زمین در اختیار شما می نهد بخورید».
انسان باید به مواد غذایی و خوراکی خود نظر افکند و آنها را مورد مطالعه قرار دهد تا دریابد کدام یک برایش سودمند و کدام یک زیان بخش است؛ چنان که خداوند در آیه ای می فرماید: «انسان باید به غذای خویش بنگرد».
اصلاح الگوی تغذیه در حفظ و ارتقای سلامت افراد تا چه اندازه موثر است؟
همه افراد باید در الگوی غذایی خود فاکتورهای موثر در سلامت بدن را لحاظ کنند تا علاوه بر شادابی و تحرک از تغذیه متنوع و متعادلی نیز برخوردار باشند. استفاده روزانه از چهار گروه اصلی غذایی در ایجاد تعادل در سلامتی و برنامه غذایی نقش مهمی دارد که مردم در ایران به طور معمـول این مهم را رعــایت نمی کنند. این فاکتورهای مواد غذایی شامل گروه «نان و غلات، میوه و سبزی، شیر و لبنیات و گوشت» است. در هر گروه از مواد غذایی چند نوع املاح وجود دارد که شاید در گروه غذایی دیگر نباشد. اگر یک فرد از گروه نان و غلات به میزان بیش از نیاز روزانه مصرف کند، نیاز فرد به دیگر گروه های غذایی مانند شیر و لبنیات تأمین نمی شود. تغذیه سالم یکی از مهمترین راه رسیدن به سلامت جسم است که سبب تامین سلامت روان خواهد شد. بنابراین با آموزش تغذیه سالم به افراد از همان دوره کودکی با ایجاد رفتارها و عادت های غذایی درست می توان به سلامت نسل آینده کمک کرد و به جامعه ای به دور از هرگونه بیماری دست یافت.
عادت های غذایی همگی از درون خانواده ها شکل می گیرند و در مجموع این رفتارها و سنت ها در جامعه ای که افراد در آن زندگی می کنند، به وجود می آیند. به طور کلی خانواده های ایرانی استفاده مناسب و بهینه از منابع غذایی نمی کنند و در برابر انواع بیماری ها قرار دارند. آموزش های لازم برای تغییر عادت های غذایی و برنامه ریزی مناسب از جمله مواردی به شمار می رود که نیاز به فرهنگسازی از درون خانواده و نهادهای آموزشی دارد.
به چه دلیل در ایران سلامت تغذیه ای دچار مشکل شده و بیشتر غذاهای فست فودی در سبد غذایی خانواده ها گنجانده شده است؟
لبنیات و سبزیجات پخته و خام از مهمترین مواد غذایی هستند که باید در سبد خوراکی خانواده ها گنجانده شوند. هنگامی که سبک زندگی به طرف مدرن شدن پیش می رود، بحث الگوی تغذیه ای افراد نیز تغییر می کند و پیروی از الگوهای تغذیه ای ناسالم و نامطلوب سبب می شود که افراد با بیماری های فراگیر روبرو شوند. امروزه علاقه افراد به ویژه کودکان به مصرف مواد فست فودی بسیار زیاد شده است که برای حل این معضل خانواده ها باید در تغذیه آنها کنترل لازم را داشته باشند و الگوهای مصرفی خود را اصلاح کنند. فست فودها به علت مواد نگهدارنده بسیاری که در ترکیب های خود، به هیچ عنوان مناسب نیستند و آسیب این نوع تغذیه ناسالم به همه بدن می‌رسد. مصرف زیاد غذاهای پرکالری و پر چرب، خطر ابتلای افراد به چاقی را نیز افزایش می دهد که این خود باعث بروز بیماری های پرخطر خواهد شد. جایگزینی غذاهای سبک و سنتی به جای انــواع فست فودها می تواند افراد را از هرگونه بیماری ایمن کند و بایستی رعایت این موارد در زمره هدف های اصلی جامعه قرار گیرد.
امنیت غذایی از جمله مواردی است که در دنیای کنونی به آن توجه بسیاری می شود، در حالی که کشورهای در حال توسعه اصلی ترین محور سوء تغذیه هستند، به نظر شما کشورها چگونه می توانند با توجه به این مهم از فقر غذایی در جهان بکاهند؟
مسئولان در تمامی کشورها به امنیت غذایی افراد جامعه خویش نظر و توجه خاصی دارند. امنیت غذایی هنگامی به دست می آید که همه افراد بدون هیچ محدودیت به غذای سالم و کافی دسترسی داشته باشند که بیشتر در کشورهای فقیر و در حال توسعه این مقوله در نظر گرفته نمی شود و این مساله ناشی از جمعیت بسیار و رشد ناکافی اقتصادی آنها است. تخریب کردن محیط زیست به دست انسان ها، آلودگی آب ها و… همگی از جمله عواملی به شمار می رود که تولید جهانی مواد غذایی و کشاورزی را با تهدید روبرو می کند. می توان با این مهم با برنامه ریزی درست و صحیح مسوولان، توجه مردم، رعایت صحیح منابع آبی و خاکی، جلوگیری از هر گونه اسراف مواد غذایی و… مبارزه کرد.
نشانگرهای رنگی ایرانی
معیار نشانگرهای تغذیه‌ای برای نشان دادن اطلاعات تغذیه‌ای مواد غذایی کاربرد دارد. همچنین نشانگرهای تغذیه‌ای یک راهنمای سریع بر روی برچسب محصولات غذایی هستند و هدف از ایجاد آنها کمک به مصرف کننده به منظور شناسایی ویژگی‌های تغذیه‌ای محصول مورد نظرش است تا با توجه به شرایط جسمی و نیازهای شخصی، انتخاب آگاهانه‌ای داشته باشد. در این نشانگر رنگ‌ها نمادی از میزان قند، چربی، نمک و اسیدهای چرب ترانس برحسب گرم درصد از مواد غذایی بوده که بر مبنای معیارهای مصوب، قرمز به معنی زیاد، نارنجی به معنی متوسط و سبز به معنی اندک را مشخص می‌کند.
نشانگرهای راهنمای تغذیه‌ای شامل شاخص‌های مربوط به انرژی، قند، چربی کل، نمک و اسیدهای چرب ترانس بوده و باید بر حسب گرم درج شوند. محاسبه مقادیر شاخص‌ها بر حسب درصد و اختصاص رنگ منطبق با مقادیر و سپس مقادیر شاخص‌ها در سهم در جدول نشانگر رنگی قرار می‌گیرند. منظور از سهم، مقدار مصرف فرآورده غذایی در هر نوبت در روز است که بر اساس مقادیر متداول مصرف جامعه تعیین می‌شود.
شاخص‌های مورد ارزیابی در این نشانگرها شامل:
– میزان چربی کل در محصول شامل مجموع چربی افزوده و ذاتی بر حسب گرم درصد
– میزان اسیدهای چرب ترانس محصول شامل اسیدهای چرب ترانس افزوده و ذاتی بر حسب گرم درصد
– میزان قند کل شامل قندهای منو و دی ساکارید بر حسب گرم درصد
– میزان سدیم موجود در کل محصول (ذاتی و افزوده) را بر حسب گرم اندازه گیری کرده و عدد حاصل را در ۲٫۵ ضرب کرده و میزان نمک فرآورده بدست می‌آید. بـــا توجه بــه گستردگی قندها و دسته بندی آنها به قندهای ساده و مرکب و نیز فوائد و خطراتی که برای مصرف کننده دارند، سازمان غذا و دارو تصمیم گرفت تنها قندهای ساده مونو و دی‌ساکاریدی را در این نشانگرها لحاظ کند. زیرا این قندها بیشترین و سریع‌ترین تاثیر را بر قند خون افراد دارند.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اراک اخیرا در یک نشست خبری درباره نشانگرهای رنگی بیان کرد: ۹۰ درصد از محصولات غذایی تولید شده در استان مرکزی دارای درج نشانگر رنگی (راهنمای تغذیه) است که این شاخص در سال گذشته حدود ۷۰ درصد بود.
وی همچنین اظهار داشت: چاقی و بیماری های قلبی و عروقی از معضلات مهم جامعه است و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این راستا برنامه پنج ساله ای را تدوین کرده که از سال ۹۵ آغاز شده و استان مـــرکزی در راستای عمل به آن در زمره استان های پیشرو است. بر اساس این برنامه میزان نمک و روغن در محصولات پرنمک و پر روغن باید تا ۲۰ درصد کاهش یابد و اسیدهای چرب ترانس نیز به کمتر از نیم درصد برسد.
دکتر دلاوری افزود: استان مرکزی در این راستا از برنامه کشوری جلوتر است و تاکنون ۱۰ درصد از میزان نمک ۱۴ محصول پرنمک، ۱۰ درصد از میزان شکر ۷۲ محصول، ۱۰ درصد از میزان روغن مصرفی ۹ محصول پر روغن را کاهش داده و اسیدهای چرب ترانس روغن های تولیدی در این استان نیز به کمتر از ۲ دهم درصد رسیده است.
غذا شناسنامه فرهنگی شماست!
تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا غذایی که می‌خورید می‌تواند به دیگران بگوید که شما از کجا آمده‌اید؟ یا این که چرا مردم مختلف در نقاط مختلف جهان غذاهای متفاوتی را صرف می‌کنند؟ جواب تمامی این سوال‌ها در این است که غذا نه یک برطرف‌کننده نیاز اولیه انسان، که یک فرهنگ است. غذاهایی که می‌خوریم غالبا غذاهایی هستند که با آنها بزرگ شده‌ایم و در ذهن ما خاطراتی را از کودکی تا حال زنده می‌کنند. این حس از نسل گذشته ما آمده و به نسل آینده و فرزندان ما منتقل خواهد شد. همین موضوع سبب شده تا بعضی غذاها جایگاه ثابتی در تاریخ یک ملت داشته باشند و نسل به نسل منتقل شوند. هر آنچه هم که در تاریخ ادامه‌دار باشد به عنوان بخشی از فرهنگ شناخته می‌شود که به آن جامعه منحصر است.
از سوی دیگر غذاهای یک سرزمین تا حدودی نشان‌دهنده رفتار کلی مردم آن منطقه نیز است. برای مثال علاقه‌مندی چینی‌ها به هارمونی و هماهنگی در تمام کارها، در غذاهای‌شان نیز مشهود است. غذاهای چینی یک ترکیب هماهنگ از مزه، بو و رنگ هستند. یا مثلا خونگرمی مردم ایران را از غذاهای‌شان می‌توان دریافت. ما غذاهایی داریم که طعم، بو و حجم زیاد آنها و همچنین زمان بسیار زیاد و دستور طبخ تقریبا پیچیده نشان‌دهنده این است که از دیرباز به مهمان اهمیت زیادی می‌دادیم و در کل غذا یکی از راه‌های ابراز محبت و ارادت به افراد دور و نزدیک بوده است. رنگ‌آمیزی قوم و نژاد در آمریکای مهاجر پذیر نیز از غذاهای این کشور که هرکدام از گوشه‌ای از جهان الهام گرفته شده است، کاملا مشخص است.
غذا همچنین به عنوان یک جاذبه گردشگری نیز شناخته می‌شود. اهل سفر در کنار دیدن آثار تاریخی، هنری و طبیعت مقصد مورد نظرشان، صرف غذای مخصوص و سنتی آن منطقه را نیز در برنامه سفر می‌گنجانند و آن را راهی برای شناخت فرهنگ و آداب و رسوم آن سرزمین می‌دانند. غذایی که طعم و بویش تا مدت‌ها پس از سفر نیز همچون یک تصویر در ذهن و خاطره مسافر ثبت خواهد شد.
شعار روز جهانی غذای امسال «رفتار ما آینده مان را می سازد، تلاش برای دنیای بدون گرسنه» و شعار هفته ملی غذا «تغییر اصلاح الگوی تغذیه برای حفظ و بهبود سلامت» است. لازم به ذکر است که به مناسبت ایـــن هفته برنامه های مختلفی از جمله اطلاع رسانی و آموزش جامعه در خصوص تغذیه سالم، اجرای صبحانه سلامت در مدارس، ایجاد ایستگاه فرهنگی در نمازجمعه و تقدیر از مدیران و مسئولان فنی واحدهای برتر صنایع غذایی استان مرکزی در نظر گرفته شده است.
