چهارشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۹ شماره ۱۳۴۳

وقایع استان در گفتگو با «رضا مهدوی هزاوه» نویسنده و مدیر گروه هنر و ادبیات نمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک و «غلامرضا فتح آبادی» مشاور اجتماعی و فرهنگی استاندار مرکزی به مهمترین وظایف و کارکردهای مغفول مانده مدیریت شهری کلانشهر اراک در حوزه های هنر و آموزش های شهروندی پرداخته است

کم و کاستی های یک شهر

متاسفانه سطح کیفی برنامه های اجرا شده هنری شهرداری اراک عموما پروپاگاندایی، تبلیغاتی، سطحی و تقلیدی است خصوصا برنامه هایی که در پارک ها در سال های گذشته برگزار می شد

گاه دیده می شود تعدادی از هنرمندان به صورت ثابت در خلق رخدادهای هنری به کار گرفته می شوند. معیار جذب این هنرمندان چیست؟ شهرداری یک سازمان عمومی و متعلق به کل ملت است. بهتر است همگان بتوانند از فرصت ها استفاده کنند

جشنواره های فرهنگی و هنری توسط شهرداری اراک برگزار می شود که ربط خاصی به شهر اراک ندارد ولی عنوان جشنواره «شعر و داستان اراک» است

هنر ترکیب خیال و واقعیت است. قرار نیست هنر، بلندگو قلمداد شود هنر در ذات خود متعهد به خود است نه متعهد به فلان جناح و باند سیاسی زودگذر

حجم برنامه های مبتنی بر اندوه و غم نسبت به برنامه های شاد در این شهر آشکارا بیشتر است

نبود نگرش انسان محور در جهت گیریهای مدیریتی شهرداری و شورای شهر اراک سبب شده، آموزش شهروندی از دغدغه‌های مدیران شهری اراک نباشد

کم توجهی شهرداری اراک به آموزش های شهروندی سبب شده که آموزش حلقه مفقوده در این شهر باشد که این خلاء به افزایش هزینه های مدیریت شهری انجامیده و از طرف دیگر، کاهش دلبستگی و تعلق به شهر را تشدید کرده است

معادل ۴۰ درصد جمعیت شهر اراک در این شهر متولد نشده اند، به همین جهت عدم تعلق و وابستگی به شهر از یک طرف و تنوع گروه های اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر به کاهش انسجام و اجتناب اجتماعی در شهر اراک انجامیده و این روند به کاهش مشارکت شهروندان وعدم تمایل آنان به همکاری با مدیریت شهری منتهی شده است

کورش دیباج

نگاهی به تاریخ چهل‏ساله تحولات وظایف شهرداری‏ها نمایانگر این است که به تدریج نقش شهرداری‏ها در مدیریت امور شهری کاهش یافته و با ایجاد سازمان‏هایی جدا از شهرداری‏ها، بخشی از وظایف شهرداری‏ها به‏ عهده این سازمان‏ها گذارده شد. از سوی دیگر، در همین دوره زمانی مشاهده می‏شود که شوراهای شهر و شهرداری‏ها در اغلب کشورهای جهان از وظایف و اختیارات گسترده‏تری برخوردار می‏شوند و به ‏تدریج نقش سازمان‏های دولتی متوجه سیاست‏گذاری، توزیع بودجه و نظارت بر فعالیت‏های دولت‏های محلی یا شهرداری‏ها می‏گردد. قانون شهرداری متناسب با شرایط زمانی و اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی دوران خاص خود تهیه شده است. شهرهای ایران از آن زمان تا کنون گسترش قابل توجهی یافته‏اند و تغییرات عمده‏ای در بافت سیاسی و اجتماعی کشور روی داده است از طرفی امروزه شهرها محیط مناسبی برای ارائه توانایی های بالقوه انسانی هستند.
‎از ابتدای پیدایش شهرها، شهر با نقش های اداری، سیاسی و مذهبی شناخته می شد بنابراین اولین شهرها دارای نقش اداری سیاسی بوده اند. لیکن امروز، شهرها دارای کارکردهای متنوعی بویژه کارکردهای اقتصادی، صنعتی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی نیز است که بعد اجتماعی آن روز به روز پررنگ تر و اثرگذارتر می شود با این تفاسیر نقش و کارکرد اصلی شهرداری ها و مدیریت شهری بیش از گذشته محسوس می شود در واقع مدیریت شهری یک شهر است که با سیاستگذاری صحیح و به دور از سیاسی کاری و هیاهو رسانه ای جهت پر کردن روزمه می تواند به عنوان یک پیش ران توسعه در شهر ایفای نقش کرده و زندگی مسالمت آمیزی را برای شهروندان آن شهر فراهم آورد، کلانشهر اراک هم از این قاعده مستثنی نیست و با توجه به ویژگی های فرهنگی، اجتماعی که این شهر نسبت به سایر شهرهای کشور دارد می طلبد که مدیریت شهری این کلانشهر روی فاکتورها و شاخص های مهمی همچون اقتصادی، آموزش شهروندی، صنعتی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی توجه بیشتری کرده و سیاست های مشخص با ضمانت اجرای بالا وضع کند از این رو وقایع استان در نظر دارد هر ماه به وظایف و کارکردهای مدیریت شهری در حوزه های مختلف از دیدگاه صاحب نظران و کارشناسان آن حوزه بپردازد. در اولین قدم در گفتگویی با رضا مهدوی هزاوه، نویسنده و مدیر گروه هنر و ادبیات نمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک و غلامــرضا فتح آبادی، مشاور اجتماعی و فرهنگی استاندار مرکزی به مهمترین وظایف و کارکردهای مغفول مانده مدیریت شهری کلانشهراراک در حوزه های هنر و آموزش های شهروندی پرداختیم که در ذیل از نظر می گذرانید.

رضا مهدوی هزاوه صحبت های خود را به صورت طرح سوال و جواب مطرح کرد. وی در ابتدای بحث با اشاره به نقصان و ضعف کارکردهای مدیریت شهری اراک در حوزه و فرهنگ به موارد ذیل اشاره کرد: سال ها پیش گمان می کردیم اگر شهر اراک صاحب سینماهای استاندارد و سالن های تئاتر و کنسرت موسیقی بود اوضاع بر وفق مراد بود و همه مشکلات حل می شد.
مهدوی هزاوه افزود: اما به نظرم اینگونه نیست. فرض را بر این بگذارید که سازمان عریض و طویل فرهنگی شهرداری در همه پارک ها و خیابان های شهر یک ساختمان نوساز و شیک بنا کند. آن وقت چه اتفــاقی می افتد؟ اگر نوع مدیریت فرهنگی، سنتی و کهنه باشد، متاسفانه از بنــاهای آباد منفعتی نصیب شهرونــدان نمی شود.
این استاد دانشگاه در ادامه بیان کرد: با توجه به مقدمه فوق سوالاتی مطرح می شود، تخصص مدیران فرهنگی شهری در زمینه هنر و فرهنگ چیست؟ بدیهی است که مدیریت فرهنگی تخصص و سابقه می خواهد. فرهنگ و هنر از شمولیت زیادی برخوردار است. کسی کــه دغدغه های فرهنگی دارد ولی در این زمینه هیچ اطلاعات و درکی نداشته باشد نمی تواند دستگاه فرهنگی را هدایت کند.
مهدوی هزاوه اظهار کرد: آیا مدیران فرهنگی شهر اطلاعی از هنرمندان شهر ( بانک اطلاعاتی ) در تمام عرصه ها دارند؟ شهر اراک مهد هنرمندان زیادی است اما متاسفانه بسیاری از این هنرمندان شناسایی نشده اند. تعدادی مهاجرت کرده اند که بررسی دلایل مهاجرت می تواند منجر به تجدید نظر در بعضی رفتارهای غیرعقلانی شود. آیا متولیان فرهنگی مسئولیت شان صرفا در قالب فرهنگ رسمی حکومتی است؟ مثلا فقط باید در مناسبت های مذهبی و ملی شاهد برگزاری برنامه ها باشیم؟ هنر در ذات بشر نهادینه شده است. محدود کردن اجرای برنامه های هنری در زمان و مکان معین، با بنیان هنر در تضاد است. مدیران فرهنگی باید بتوانند مردم را در نشاط و شوق دائمی نگه دارند. یکی از هزاران کارکرد هنر، بسط و گسترش مفهوم امید به آینده است.
وی با طرح این سوال که نحوه ارزیـابی و کیفیت برنامه های اجرا شده هنری چگونه است؟، افزود: سطح کیفی برنامه ها عموما پروپاگاندایی و تبلیغاتی و سطحی و تقلیدی است. خصوصا برنامه هایی که در پارک ها در سال های گذشته برگزار می شد. کیفیت را متخصص هنر تعیین می کند. چنانچه یک برنامه نمایشی به ظاهر ارزشی ولی فاقد کیفیت هنری اجرا شود در واقع این برنامه مبتنی بر ضد ارزش هاست.
مدیر گروه هنر و ادبیات نمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک ادامه داد: آیا از توانایی هنرمندان به نسبت یکسان و عادلانه برای اجرای برنامه های فرهنگی استفاده می شود؟ چه دعوت عام و فراخوانی برای مشارکت در تولید برنامه ها شده است؟ متاسفانه گاه دیده می شود تعدادی از هنرمندان به صورت ثابت در خلق رخدادهای هنری به کار گرفته می شوند. معیار جذب این هنرمندان چیست؟ شهرداری یک سازمان عمومی و متعلق به کل ملت است. بهتر است همگان بتوانند از فرصت ها استفاده کنند.
مهدوی هزاوه در ادامه گفت: آیا میزان بودجه ای که برای اجرای برنامه ها اختصاص یافته، شفاف سازی شده است؟ پیشنهاد می کنم جلساتی با صاحبنظران هنری برگزار شود که فی المثل با فلان مبلغ بودجه بهتر است چه کاری ارائه شود. چرخش مدیریتی در سازمان فرهنگی هنری چگونه اتفاق می افتد؟ مدیریت فرهنگی مستلزم تفکر نو و جدید و مبتنی بر دانش روز است. برنامه هایی مثل جشنواره ملی شعــر و داستان اراک فی نفسه بسیار خوب است اما چرا فاقد رویکرد خاصی است؟ موضوعات عمومی است و ربط خاصی به شهر اراک ندارد ولی عنوان جشنواره، شعر و داستان اراک است. حداقل می شود یک بخش از جشنواره اختصاص به موضوعات بومی پیدا کند. چرا از نویسندگان و شاعران بومی در هیچ زمینه ای استفاده نمی شود؟
وی افزود: اگر قائل به رای و نظر مردم باشیم در دوره فعلی شورای شهر رویکرد مردم به جریان فکری خاصی بوده است. چرا این جریان فکری در فضای مدیریت فرهنگی و هنری بازتابی ندارد؟ اینکه نمی شود مردم هر چهارسال یکبار در انتخابات شرکت کنند و آرمان های شان هیچگونه انعکاسی در رفتار و نوع سیاستگذاری فرهنگی نداشته باشد. آیا می دانید سرخوردگی چه عواقبی برای جامعه دارد؟
این نویسنده اراکی با اشاره به اینکه درک مدیران فرهنگی شهری از مفهوم آزادی آفرینش هنری چیست؟ بیان کرد: هنر ترکیب خیال و واقعیت است. قرار نیست هنر، بلندگو قلمداد شود. هنر در ذات خود متعهد به خود است نه متعهد به فلان جناح و باند سیاسی زودگذر. آیا تبعات نوع مدیریت تک صدایی ارزیابی شده است؟ همه صداها باید شنیده شود. تمایلات سیاسی فلان مدیر فرهنگی نباید منجر به اخذ تصمیم برای توده ها شود. کانال های ارتباطی مردم با مدیران فرهنگی و هنری ایجاد شده است؟ بهتر است که رابطه دوجانبه و مداومی بین مردم و هنرمندان با مدیریت فرهنگی ایجاد شود. فضای دیالوگ محور باید جایگزین فضای مونولوگ محور بشود. آیا تا به حال سازمان های فرهنگی از فرهیختگان و هنرمندان به جهت نقد عملکرد خود دعوتی به عمل آورده است؟ نقد یکی از نعمت های با ارزش است. اولین پاداش نقد متعلق به خود سازمان فرهنگی است.
مهدوی هزاوه در ادامه این سوال را مطرح کرد توازن و تعادلی بین برگزاری برنامه های شاد با اندوهناک برقرار است؟ وی پاسخ داد: حجم برنامه های مبتنی بر اندوه و غم نسبت به برنامه های شاد آشکارا بیشتر است. البته این بحث خیلی مفصل است و ریشه های کهن فرهنگی دارد اما مدیر فرهنگی باید بتواند تعادل مناسبی در این زمینه برقرار کند.
وی ادامه داد: راه اندازی موزه اراک، نمایشگاه مطبوعات قدیمی و عکس های قدیمی از اراک چرا اجرایی نشده است؟ راه اندازی چنین مجموعه هـایی می تواند تاثیر مهمی در جذب مخاطب و شناخت هویت داشته باشد. بسیاری از سراهای بازار تاریخی اراک قابلیت فراوانی برای احداث سرای هنر و فرهنگ دارد و بارها در این زمینه حرف هایی شنیده شده است. موانع چیست؟ عدم اجرایی شدن ایده پیاده روی خیابان حصار ناشی از چه موانعی است؟ امیدواریم در این زمینه اتفاقات خوبی رخ دهد. حفظ بافت تاریخی شهر از وظایف همه دلسوزان فرهنگی است. دانشگاه آزاد اراک سالهاست که هنرمندان متعدد و صاحب نامی پرورش داده است. ( در رشته های تئاتر و سینما ) تا چه حد مدیریت فرهنگی از این سرمایه اجتماعی بهره برده است؟ گروه هنر دانشگاه آزاد تاکنون حدود هزار و دویست فارغ التحصیل به جامعه تحویل داده است. بسیاری شان از چهره های مهم هنری و فرهنگی و مدیریتی هستند. پیشنهـــاد می شود از پتانسیل این مجموعه عظیم بهره کافی برده شود.
وی بیان کرد: سازمان فرهنگی شهرداری تا به حال چه حمایتی از شاعران و نویسندگان اراک کرده است؟ چه خوب می شود سازمان فرهنگی شهرداری از هنرمندان در رشته های گوناگون حمایت معنوی و مادی داشته باشد. به عنوان مثال خرید تعدادی کتاب توسط سازمان فرهنگی. چرا در اراک کتابخانه تخصصی مربوط به اراک نداریم؟ راه اندازی چنین کتـابخانه ای می تواند منبع مهمی برای استفاده مردم و پژوهشگران باشد. سازمان شهرداری آیا خود را موظف به کمک های مالی و تبلیغاتی به نهادهای مردمی فرهنگی می داند؟ اگر کمکی شده باشد انتظار شفاف سازی می رود. سازمان های مردم نهاد و غیر دولتی معمولا نیازمند بودجه و امکانات هستند. خوب است چنین نهادهایی مورد حمایت باشند.
به گزارش وقایع استان غلامرضا فتح آبادی نیز در ادامه با بیان اینکه آموزش های شهروندی حلقه مفقوده در مدیریت شهری اراک است به مهمترین نقص های مدیریت شهری کلانشهر اراک اشاره کرد.
وی گفت: در دهه های اخیر گسترده شهر نشینی و تغییرات پرشتاب اجتماعی، نیازهای جدیدی برای شهروندان خلق و بناچارمدیریت شهری را بـه سمت بنگاه های اجتماعی و حکمرانی برتر سوق داده و در نتیجه، شهرداری ها انجام طیف وسیعی از خدمات اجتماعی، فرهنگی و آموزشی را پذیرا شدند، نظیر مبارزه با فقر، کنترل آسیب های اجتماعی، دخالت در امنیت، اقتصاد و محیط زیست شهری و مهمتر از همه توسعه فرهنگ شهروندی بر پایه آموزش و مشارکت اجتماعی شهروندان.
مشاور استاندار بیان کرد: امروزه مدیریت شهری در فرایند تحول و توسعه شهری فقط متولی خدمات عمرانی نیست، بلکه پاسخگوی مطالبات فزاینده و پرشتاب فرهنگی و اجتماعی نیز می باشد و در این میان ساماندهی امور اجتماعی و شناخت فرهنگ حاکم از موضوعات مهمی است که در وظایف ذاتی شهرداری ها قرار می گیرد. یکی از وظایف که به جزء شهرداری ها از هیچ نهاد دیگری نمی تواند انتظار داشت، ارتقاء فرهنگ شهروندی و آموزش های اجتماعی است که درزمینه های، حفظ نظافت معابر – جلوگیری از سد معبر- رعایت تفکیک زباله ها – نصب آگهی در مکان های مجاز- مشارکت در زیباسازی محیط – پیشگیری از آسیب های اجتماعی و…
فتح آبادی افزود: فرهنگ شهروندی مجموعه ای از بایدها و نبایدهای حاکم بر جامعه شهری است و آموزش و پیش نیاز اصلی توسعه شهری و زیربنای ثبات اجتماعی است و تحول و پیشرفت جامعه نیازمند آگاهی عمومی و خرد جمعی است. تغییرات جمعیتی و مهاجرت از روستا و نیز سرعت بالای پیشرفت‌های تکنولوژی و تغییر مداوم مناسبات اجتماعی در جامعه شهری و وجود خرده فرهنگ ها و قومیت های متعدد، گسترش برنامه های آموزشی با تاکید بر فرهنگی شهروندی را ضروری ساخته است، بطوری که فقدان آن هزینه های زیادی را به مدیریت شهری تحمیل می نماید .می توان گفت آموزش شهروندی به آن بخشی از فعالیت‌های تعلیم و تربیت اطلاق می شود که در اشکال رسمی و غیررسمی، مستقیم وغیر مستقیم به شهروندان ارائه می‌شود.
وی اظهار کرد: در عصر حاضر، آموزش شهروندی از ارکان اساسی زندگی اجتماعی است که در جهت استحکام و مشارکت شهروندان نقش موثری دارد. این آموزش در برگیرنده یادگیری دانش، مهارت و ارزش‌هاست و کلیه اقشار و افراد جامعه اعم از زن و مرد، پیر و جوان و کودک ونیز هر موقعیتی را پوشش می‌دهد. آموزش تعامل فرد و جامعه را جهت می دهد و تعهد دو جانبه بین فرد و مدیریت شهری ایجاد و مشارکت آگاهانه افراد را به دنبال می آورد و موجبات احترام و ایفای مسئولیت فردی شده و ظرفیت افراد و گروه های اجتماعی را برای مشارکت و تصمیم گیری و عمل آگاهانه و مسئولانه در زندگی اجتماعی را ارتقا می‌دهد، چرا که شهروند امروز یک شهروند معمولی نیست، بلکه اوشهروند الکترونیکی است و با تمام توان برای زندگی شبکه‌ ای مهیا شده است .
فتح آبادی بیان کرد: با افزایش سطح آگاهی، دانش و مهارت شهروندان، سطح رفاه آنان و موقعیت اجتماعی و اقتصادی شهر نیز ارتقا می یابد. باید گفت آموزش شهروندی عاملی در نهادینه شدن حقوق شهروندی و تحکیم و تقویت نظام ارزشی است وبه استحکام و مشارکت پایدار شهروندان منجر می گردد. بنابراین گسترش آموزش های شهروندی از ضرورت های دنیای امروزی و وظایف مهم مدیریت شهری است که تحقق آن می تواند نتایج زیر رو به دنبال آورد:
– آشنا ساختن شهروندان با حقوق خویش .
-آشنا نمودن شهروندان با وظایف و تکالیف مدیریت شهری.
– هماهنگ ساختن سطح توافقات شهروندان با محدودیتهای شهری.
– بسترسازی برای احقاق حق شهروندان و بالطبع وادار نمودن مدیریت شهری به انجام وظایف خویش.
– زمینه سازی برای جلب و تشویق شهروندان به مشارکت در امور شهر.
– افزایش حس تعلق خاطر شهروندان به محله و شهر محل سکونت .
فتح آبادی در ادامه گفت: با توجه به چالش‌های فراوان در نظام مدیریت شهری اراک که غالباً از جنس نرم‌افزاری، آن هم از نوع فرهنگی و اجتماعی می باشد، آموزش های شهروندی شرط لازم برای زیست مسالمت آمیز شهروندان است. اما می توان گفت فقرنگرش انسان محورانه در جهت گیریهای مدیریتی شهرداری و شورای شهر اراک سبب شده، آموزش شهروندی از دغدغه‌های مدیران شهری اراک نباشد و به همین جهت ساختار اداری قابل اتکایی نیز در بدنه شهرداری برای این موضوع لحاظ نشده است .این در حالی است که در اغلب شهرها، بحث آموزش شهروندی در قالب ساختار سازمانی کارآمد نظیر: شورای راهبردی آموزش – اداره کل آموزش و مشارکت ها- تدوین سند راهبردی آموزش- ایجاد ستاد آموزش حقوق و وظایف شهرداری-اجرای طرح جامع فرهنگ شهروندی- ایجاد خانه‌های شهروند و همچنین یاوران شهرداری و…دنبال می گردد که نقش مهمی درتوسعه انسانی و تقویت سرمایه اجتماعی ایفاء می نماید. این آموزشها دراین سرفصل ها هدف گذاری می شود:
– روابط و مناسبات اجتماعی .
-حقوق و تکالیف شهروندی
-مهارتهای زندگی .
-نظم و انضباط اجتماعی.
-بهداشت محیط و حفاظت از محیط زیست و فضای سبز
-توسعه فرهنگ مشارکت های اجتماعی.
-جلب همکاری اقشار مختلف به ویژه نخبگان و فرهیختگان شهر.
-تعامل با نهادهای مدنی و سمن های اجتماعی.
-بهبود ترافیک شهری .
-کاهش ناهنجاری های اجتماعی.
– ترویج شهر الکترونیک.
– بهبود مبلمان و زیباسازی محیط شهری.
– توسعه اخلاق و رفتار شهروندی
-ارتقای همبستگی و انسجام اجتماعی.
– افزایش دلبستگی و تعلق به شهر.
مشاور استاندار در پایان بیان کرد: با این وصف و با توجه به ویژگی های جمعیتی شهر اراک و تنوع فرهنگی موجود در آن به واسطه پذیرش نیروی کار از استان های مختلف و جذب مهاجران روستایی و دانشجویان و… اجرای برنامه های آموزش شهروندی را نسبت به سایر شهرهای کشور با اهمیت می نماید، چراکه بر اساس آخرین سنجش وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران، معادل ۴۰ درصد جمعیت شهر اراک در این شهر متولد نشده اند، به همین جهت عدم تعلق و وابستگی به شهر از یک طرف و تنوع گروه های اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر به کاهش انسجام و اجتناب اجتماعی در شهر اراک انجامیده و این روند به کاهش مشارکت شهــروندان وعدم تمایل آنان به همکاری با مدیریت شهری منتهی شده است. این درحالی است که با گسترش آموزش های شهروندی و اجرای برنامه ها با رویکرد جمعی می توان این تفاوت های و بعضا اختلافات را به حداقل رساند و به همگرایی تبدیل نمود. بنابراین کم توجهی شهرداری اراک به آموزش های شهروندی سبب شده که آموزش حلقه مفقوده در این شهر باشد که این خلاء به افزایش هزینه های مدیریت شهری انجامیده و از طرف دیگر، کاهش دلبستگی و تعلق به شهر را تشدید کرده است.