روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۴ شماره ۳۱۵
اسماعیل مجللی- کارشناس ارشد ادبیات نمایشی
امسال برای سومین سال متوالی تعزیه سیار اراک، با حضور بیش از ۹۰تعزیه خوان اراکی اجرا و با استقبال چشمگیر مردم اراک و رسانه ها مواجه شد.در واکنش برخی اظهارات خام و مغرضانه برخی از افراد حاشیه ساز تعزیه باید گفت: این مراسم پس از گذشت قریب به سی سال وقفه، با پیشنهاد وهمت دکتر حسین پزشکیان جامعه شناس و از اساتید دانشگاههای استان و با همت عالی هیئتی ها و تعزیه خوانان اراک احیا شد و کلیه هزینه ها و اقدامات آن به صورت مردمی و بدون نیاز به هیچ هزینه دولتی به فرجام رسید. متاسفانه پس از اینکه این برنامه اجراشد، با واکنشهای منفی بسیاری از برخی افراد مواجه شدیم سرفصلهای عجیب و مواضع نا مناسبی را در بر داشت. افرادی که هیچ پیشینه ای در بحث پژوهش و حتی خواندن تعزیه نداشتند اظهاراتی کردند که برخی از آنها نیاز به نقض و پاسخهای مختلفی دارد.
مذهب، اصلیترین راز ماندگاری تعزیه
گزینه اصلی اجرای یک تعزیه بحث مذهب آن میباشد و تعزیه خوانان باید خدارا شکر کنند که تقدیر در سرنوشتشان به گونه ای رقم خورده که در قیام عاشورا به اندازه خواندن یک تعزیه سهیم هستند. تعزیه یکی از بهترین و مناسبترین ابزار برای ترویج مذهب تشیع میباشد ، اصلی ترین ملاک در اجرای تعزیه بحث مذهبی آن میباشد و این بحث مذهب باید به طرز هنرمندانه ای توسط تعزیه خوان تبیین شود تا تاثیر گذاری خود را به خوبی داشته باشد . اما اظهارشده که بحث هنر در تعزیه مغفول مانده است چه کسی گفته که از جنبه هنری تعزیه غافل شده ایم . امروزه تعزیه خوانان هنرمند، کسانی که به خوبی و هنرمندانه از پس کار خود برمی آیند از بازارگرمی خیلی خوبی برخوردارند و به دعوت مردم به اقصی نقاط کشورسفر میکنند و به شهرت چشمگیری رسیده اند . اما تعزیه خوانانی که هنری ندارند از تعزیه خوانی فقط عنوان تعزیه خوان را برای خود انتخاب کرده اند و مورد شناخت قرار نگرفته اند. میخواهند با این فرضیه نادرست ، تعزیه را زیر سوال ببرند . و با نظریات و ادعاهایی مواجه شویم که واقعا موجب خنده و استهزاء هستند برای بنده این سوال وجود دارد که نام و عکس کدام تعزیه خوان استان و در کدام موزه های اروپا دیده می شود؟ سخن از اماکن و محلهایی میکنند که هیچ زمانی کسی سری به آنجا نمیزند و خلاف این ادعاها را ثابت نمیکند. چرا عزاداری امام حسین را با نشر اکاذیب مخدوش میکنیم .در تعزیه بازاردر روز هشتم بالغ بر ۹۰تعزیه خوان ، لباس تعزیه را برتن کردند و در بازار حاضر شدند به حدی که چندین کوپه تکراری داشتیم، در روزهای نهم و دهم که تعداد کثیری از تعزیه خوانان به خارج از اراک رفته بودند بیش از ۴۰تعزیه خوان حاضر شدند و جمعیت چند هزار نفری را در خیابان امام و مجموعه بازار به تماشای خود دیدند ، چگونه عده ای بی خبر آمار و رقم محدودی را اعلام میکنند ، افرادی که تعزیه بازارامسال و عزاداری بی ریای تعزیه خوانان را زیر سوال میبرند در دو سال گذشته جزو هماهنگ کننده های این تعزیه بودند ، اما اقوام و خویشان خود را به جای تعزیه خوان حاضر کرده بودند و بدون اینکه هیچ هنری داشته باشند فقط لباس تعزیه را بر تن کردند. اما چون امسال دست اندکار برگزاری این برنامه نبودند، بنابراین تعزیه بازار ضعیف اجراشده. تعزیه سیار بازار امسال اجرا شد اما برای چه کسانی؟ برای مردم دهه نود نه دهه شصت هدف ما تکرار تعزیه دهه شصت نبود و قرار هم نیست که تعزیه دهه شصت را تکرار کنیم. تعزیه در دهه شصت برای مردمی اجرا میشد که هنوزر رسانه ها به این سرعت گسترش نیافته بود، به نحوی بود که یک نفر میدید و ده نفر نمیدید و نقل قولها با بزرگنماییها و راست و دروغها در هم می آمیخت . اما امروز مخاطبان تعزیه افرادی هستند که بیش از ۹۰درصد آنها چندین بار به کربلا سفر کرده اند تمامی اشتباهات تعزیه خوانان را میفهمند، امروز در مخاطبان تعزیه کودکان ۸و ۹ساله ای را میبینیم که با تبلت از تعزیه خوانان عکس و فیلم میگیرند ، اگر برای این مردم تعزیه را به شکل هنرمندانه اجرا نکنیم خیانت کرده ایم ، اگر تعزیه خوان موسیقی تعزیه را به خوبی رعایت کند و حرکتهای نمایشی تعزیه را به درستی انجام دهد، از صدای خوبی برخوردارباشد و لباس مناسب و شکیلی بر تن کند ، آن وقت حق مخاطب را ادا کرده ، چه کسی گفته که تعزیه امروز استقبال مناسبی ندارد اتفاقا برعکس اگر استقبالی از تعزیه دیده نمیشود مشکل از تعزیه خوانان است که نمیتوانند درست حق مطلب را ادا کنند .
مردم و تعزیه خوانان حافظ اصلی تعزیه هستند
تعزیه سیار بازار از ذخایر فرهنگی مهم استان مرکزی است اما این سرمایه توسط چه کسانی ایجاد شده و چه کسانی موظف به حفظ آن هستند؟ مردم و تعزیه خوانان .این تعزیه به صورت کاملا خود جوش از طرف مردم انجام میشود و هیچ نیازی به دستگاههای فرهنگی استان ندارد . حال ما نمیدانیم دستگاههای فرهنگی باید چه میکردند؟چرا باید با این اظهارات، تنش در فرهنگ استان ایجاد کنیم؟ به دنبال چه چیزی هستیم؟ چگونه شده که یک شبه یاد هنر در تعزیه افتادیم ؟ همین افرادی که امروز داعیه دار هنر در تعزیه شده اند در گذشته به دلیل بی هنری خودشان موجب آن شدند که مردم، تعزیه خوانان استانهای دیگر را وارد اراک کنند آنها هم لطف کردند و نسخ و فرهنگ استان خودشان را در این استان احیا کردند و نسخ مربوط به اراک به فراموشی سپرده شد.
اجرای ۶ روز تعزیه دربازار، کار خداپسندانه ای نیست
ما اگر در گذشته شاهد برپایی ۶روز تعزیه در اراک بودیم ، امروز حقی نداریم شش روز بازار اراک را مختل کنیم که میخواهیم تعزیه بخوانیم . اینجا بازار است و محل تجارت نه محل تعزیه خوانی ، کاسبان بازار ماهیانه کرایه های چند میلیونی پرداخت میکنند ما چگونه و با کدام منطق و توجیه میتوانیم مانع کسب این افراد بشویم. اصلا چه کسی گفته که تعطیل نمودن ۶روزه بازار کار درستی بوده؟ اگر این کار کار درستی بود پس از سه سال تعطیل نمیشد چون یکی از دلایل اصلی تعطیلی تعزیه بازار عدم رضایت بازاریان بود . این که روز هشتم برای اجرای تعزیه بازار انتخاب شده دلیلش بر این است که در این روز تقریبا همه چیز نیمه تعطیل است و همه خود را برای نذری هایشان در تاسوعا و عاشورا آماده میکنند . ما در این روز این تعزیه را در بازار اجرا کردیم آن هم برای مدت ۲ساعت، به نحوی که انشاالله مرضی رضای خداوند باشد و خدشه ای در هم کسب و کار بازاریان ایجاد نشود.خوشبختانه هیچ ناهماهنگی هم در مغازه ها ایجاد نشد . این مسئله باعث شده که بازاریان در حین تجارت عزاداری کنند و هیچ چالشی هم ایجاد نشد. این تعزیه پس از این هم اجرا خواهد شد و هیچ ابهامی در برگزاری آن دیده نخواهدشد و هیچ انتظار و توقعی هم از دستگاههای فرهنگی استان وجود ندارد.افرادی که امروز یادشان افتاده که دستگاههای فرهنگی کمکی به عزاداری نمیکنند ، در گذشته به بهانه تعزیه امتیازات بسیاری میگرفتند که خوشبختانه این امتیازات را از دست داده اند و اکنون دلشان به حال تعزیه میسوزد .
تعطیلی شورای تعزیه کاری درست و مناسب از طرف ارشاد بود
تا کنون به صورت رسمی ، سخنی از تعطیلی شورای تعزیه ، نشنیده بودیم فقط بی تفاوتی اداره ارشاد را شاهد بودیم و آن هم به دلیل حاشیه هایی که این شورای کذایی داشت، اما در مصاحبه اخیر خود اعضای شورای تعزیه با زبان و قلم خود تعطیلی این شورا را در رسانه ها اعلام کردند و با دست خود درب این شورا را بستند.بنده هم این موضوع را تایید کرده و اظهار میکنم در حال حاضر هیچ شورا و انجمنی به نام تعزیه در استان فعال نیست و این عدم فعالیت به دلیل حذف حاشیه ها و برداشتن موانع موجب رضایت تعزیه خوانان هنرمند است ، اما تعزیه خوانانی که هنری ندارند و میخواهند از این قافله عقب نمانند از عنوانی به نام شورای تعزیه میخواهند به نفع خود بهره برداری کنند که خوشبختانه پرونده این قضیه به طور کامل بسته شده و تعزیه خوانان اگر اعتقادی به کار خود دارند کار خود را به همان روالی که داشتند و احساس میکنند در ست است ادامه دهند و منتظر نباشند چون هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و منتظر گذشت زمان نیز نباشند چون سن وسالشان بالا میرود و جوانان جای آنها را خواهند گرفت و مابقی عمر خود را باید با حسرت سپری کنند.
بی سوادان اظهار نظر علمی نکنند
افرادی که سواد و دانش کافی در تئوری تعزیه ندارند، از هرگونه اظهار نظر علمی خود داری نموده و به کار دیگر تعزیه که در آن مشغول بوده اند بپردازند و بحث پژوهش در تعزیه را به اهل آن واگذار کنند .بحث پژوهش در تعزیه مساله ای است که به صورت جدی به آن پرداخته نشده است . امروز حتی تاریخچه پیدایش این هنر مذهبی و ایرانی برای مردم مبهم است و به تایخهایی اشاره میشود که هیچ ارتباطی با تعزیه خوانی ندارد مواردی همچون سوگ سیاوش و یا سیاهپوش کردن بازار بغداد توسط حکومت دیالمه، مواردی نیستند که از آنها به عنوان تاریخ تعزیه خوانی یاد کرد زیرا این موارد مربوط به عزاداری هستند نه تعزیه خوانی اما متاسفانه تمام پژوهش ما تبدیل شده به این موارد . امروز ما از خیلی از موارد تعزیه غافل مانده ایم که دست پژوهشگران را میبوسد نه تعزیه خوانان. در مورد تاریخچه تعزیه امروز تمام روستاها و شهرها شده اند مهد تعزیه، در این چند سال اخیر مصاحبه هایی توسط برخی افراد انجام شد که گویا به دنبال تبدیل نمودن رویا به واقعیت بودیم ، مدام در این چند سال از نداشتن محلی ثابت برای تعزیه گله مند بودیم و مسئولین فرهنگی را مقصر میدانستیم . اما من با این موارد کاملا مخالفم ، چه کسی گفته در شهر اراک محل ثابتی برای تعزیه نیست، این اظهارات موجب خدشه دار نمودن عزاداری در دارالمومنین اراک خواهد بود . در این شهر دهها حسینیه وجود دارد، چند محل کاملا اختصاصی برای اجرای تعزیه وجود دارد من تعزیه خوان نتوانسته ام از امکانات شهرم استفاده کنم ، هیئت امنای چندین مسجد پیشنهاد اجرای تعزیه را در مساجد اراک به خود من داده اند و در این زمینه اعلام آمادگی کرده اند اما مدام شعار میدهم که محلی برای اجرای تعزیه در اراک نیست و این هم به دلیل آن است که در یکی از استانهای همجوار استان مرکزی حسینیه پیشرفته ای با امکانات روز وجود دارد و همه میخواهند حسینیه ای شبیه آن را در اراک داشته باشند اما به این فکر نکرده ایم که این حسینیه توسط چه کسی باید ساخته شود با کدام هزینه دولتی میتوان چنین محلی را در اراک ایجاد کرد، بخش خصوصی هم هیچ ریسکی در این مورد نخواهد کرد چون هیچ وقت هزینه آن بر نمیگردد، این موضوع را هم نباید از آن غافل شد که با این حاشیه هایی که در تعزیه اراک ایجاد شده به فرض اینکه حسینیه ای مثل تکیه دولت ، یک شبه در اراک ایجاد شد آن وقت مشاجرات به اینجا خواهد رسید که چه کسی در این حسینیه باید تعزیه بخواند
اجازه نخواهیم داد تعزیه دراراک به حاشیه برود
با توجه به اینکه هنر تعزیه خوان فقط در میدان تعزیه مشخص میشود ، بنابراین از رسانه ها و خبرنگاران محترم تقاضا میکنم از وارد کردن تعزیه به فضای رسانه ای به این شکل خود داری کنند و با این کار خود از ایجاد حساسیتهای مختلف نسبت به تعزیه نیز جلوگیری میشود، به والله در بیش از ۱۵استان، ما شاهد تعزیه خوانی هستیم اما هیچ شهری به اندازه اراک با حاشیه در تعزیه مواجه نیست امیدواریم که پس از این با اظهار نظرهای غیر کارشناسی برخی افراد شاهد به حاشیه رفتن تعزیه نباشیم زیرا نخواهیم گذاشت چنین اتفاقی بیافتد.
