روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۲ دی ۱۳۹۵ شماره ۴۸۸
روشنک مشتاق
وقایع استان:
بعد از یک روز خسته کننده در جلوی تلویزیون لم داده بودم که موبایلم به صدا درآمد.«دینگ» پیامک بود از فردی آشنا، فردی که چند سالی است همه تلاشش را می کند تا مشکلات جامعه را حل کند و مردم ایران را در دنیا سربلند کند. بالای پیامک نوشته بود«روحانی». بله پیامک از رئیس جمهور منتخبم بود با این مضمون:« مردم شریف ایران، بیاییم با حقوق خود بیشتر آشنا شویم و قدرتمندانه آن را پاس بداریم. حسن روحانی رئیس جمهور.» و در ادامه آدرسی بود که از طریق آن می شد متن کامل منشور حقوق شهروندی را خواند. به آدرس رفتم و حقوق شهروندی را مطالعه کردم، علاوه بر جذابیت متن حقوق شهروندی بیشتر از نوع رابطه رییس جمهورم یا شهروندان خوشحال شدم. رئیس جمهوری که در طی دوره انتخابش همه تلاشش را می کند تا رابطه ای از جنس مردم داشته باشد. امضای این منشور توسط رئیس جمهور بار دیگر من را از انتخابم خوشحال کرد. انتخابی درست و به جا. رئیس جمهوری که همه تلاشش را برای این منشور کرد هرچند که نمی دانم تا چه حد این منشور عملی شود و یا در حد قرارداد بماند اما تدوین و امضای این منشور نشاندهنده این است که دغدغه مردم با رئیس جمهورشان مشترک است.حقوق شهروندی چند سالی است که بر سر زبان ها افتاده است و با مطرح شدن منشور حقوق شهروندی در دولت تدبیر و امید، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. حسن روحانی در واپسین روزهای پاییز ۹۵ منشور حقوق شهورندی جمهوری اسلامی ایران را امضا کرد. به همین مناسبت «وقایع استان» تعدادی از سرفصل های این حقوق را به منظور آشنایی بیشتر مردم از حقوق شهروندی ارائه می دهد.منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران در نخستین کلماتش با بیان اینکه «خدا انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد.» به موجب اصول ١١٣ و ١٢١، مسئولیت اجرا و پاسداری از قانون اساسی را برعهده رئیس‌جمهوری است.
حق حیات، سلامت و کیفیت زندگی
این حق شامل حقوق شهروندان برای حیات، زندگی شایسته و برخورداری از محیط مساعد، حق زنان، کودکان، شهروندان دارای معلولیت می شود.
حق کرامت و برابری انسانی
این حق شامل برخورداری از کرامت انسانی و تمامی مزایای پیش‌بینی‌شده در قوانین و مقررات، رفع تبعیض در استفاده از خدمات بهداشتی و فرصت های شغلی و آموزشی و حیثیت و اعتبار شهروندان از تعرض،ممنوعیت توهین به ادیان، مذاهب و گروه های اجتماعی و سیاسی و حق زنان در سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری، مدیریت، اجرا و نظارت، مشارکت فعال و تأثیرگذار می شود.
حق آزادی و امنیت شهروندی
این حق شامل آزادی‌های فردی و عمومی شهروندان،امنیت جانی، مالی، حیثیتی، حقوقی، قضایی، شغلی، اجتماعی و نظایر آن می باشد و در ماده ۱۴ عنوان کرده که شهروندان حق دارند در صورت تعرض غیرقانونی به آزادی و امنیت خود، در حداقل زمان ممکن و با نهایت سهولت به مراجع و مأموران تأمین‌کننده امنیت عمومی، دسترسی داشته باشند.
حق مشارکت در تعیین سرنوشت
در این حق بیان شده که شهروندان به شکل برابر از حق مشارکت در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش برخوردارند و شهروندان برای مشارکت و نظارت در فرآیند انتخابات، برخورداری از امکانات و امتیازات دولتی (ازجمله یارانه، تبلیغات رادیوئی، تلویزیونی و مانند این‌ها)، بهره‌مندی از کمک‌های مردمی از حقوق برابر برخوردارند.صداوسیما و همه رسانه‌هایی که از بودجه یا اموال عمومی استفاده می‌کنند، باید بی‌طرفی کامل را در مراحل مختلف انتخابات رعایت کنند.
حق اداره شایسته و حسن تدبیر
شهروندان از حق اداره شایسته امور کشور بر پایه‌ی قانون‌مداری، کارآمدی، پاسخگویی، شفافیت، عدالت و انصاف برخوردارند و حق شهروندان است که از دولتی برخوردار باشند که متعهد به رعایت اخلاق حسنه، راست‌گویی، درستکاری، امانت‌داری، مشورت، حفظ بیت‌المال، رعایت حق‌الناس، توجه به وجدان و افکار عمومی، اعتدال و تدبیر و پرهیز از تندروی، شتاب‌زدگی، خودسری، فریبکاری، مخفی‌کاری و دست‌کاری در اطلاعات و پذیرفتن مسئولیت تصمیمات و اقدامات خود، عذرخواهی از مردم در قبال خطاها، استقبال از نظرات مخالفین و منتقدین و نصب و عزل بر مبنای شایستگی و توانایی افراد باشد.
حق آزادی اندیشه و بیان
شهروندان از حق آزادی اندیشه و بیان برخوردار هستند و شهروندان حق دارند اندیشه، خلاقیت و احساسِ خود را از طرق مختلف آفرینش فکری، ادبی و هنری با رعایت قوانین و حقوق دیگران بیان کنند.
حق دسترسی به اطلاعات
برخی از ماده های این حق عبارتند از اینکه حق شهروندان است که به اطلاعات عمومی موجود در مؤسسات عمومی و مؤسسات خصوصی ارائه‌دهنده خدمات عمومی دسترسی داشته باشند و اطلاعات شخصی خود که توسط اشخاص و مؤسسات ارائه‌دهنده خدمات عمومی جمع‌آوری و نگهداری می‌شود دسترسی داشته باشند و در صورت مشاهده اشتباه، خواستار اصلاح این اطلاعات گردند.
حق دسترسی به فضای مجازی
در این حق به برخورداری از مزایای دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک، فرصت‌های آموزشی و توانمندسازی کاربران و امنیت سایبری و فناوری‌های ارتباطی و اطلاع‌رسانی، حفاظت از داده‌های شخصی و حریم خصوصی اشاره شده است.
حق حریم خصوصی
در این حق به حریم خصوصی محترم هر شهروند اشاره شده و تفتیش، گردآوری، پردازش، به‌کارگیری و افشای نامه‌ها اعم از الکترونیکی و غیر الکترونیکی، اطلاعات و داده‌های شخصی و نیز سایر مراسلات پستی و ارتباطات از راه دور نظیر ارتباطات تلفنی، نمابر، بی‌سیم و ارتباطات اینترنتی خصوصی و مانند این‌ها ممنوع است مگر به موجب قانون. علاوه بر این ها چند ماده دیگر هم در رابطه با حق حریم شخصی وجود دارد.
حق تشکل، تجمع و راهپیمایی
در این حق به موجب ماده ۴۳ تا ۴۶ حقوقی برای تشکیل، عضویت و فعالیت در احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های اجتماعی، فرهنگی، علمی، سیاسی و صنفی و سازمان‌های مردم‌نهاد، با رعایت قانون و فعالیت های مدنی در نظر گرفته شده است.
حق تشکیل و برخورداری از خانواده
از حقوق شهروندان است که با رضایت کامل، آزادانه و بدون هیچ‌گونه اجباری نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده، با رعایت قانون مربوط اقدام نمایند و از امکانات آموزشی، مشاوره‌ای و پزشکی لازم در امر ازدواج بهره‌مند باشند.
حق اقتصاد شفاف و رقابتی
در این حقوق به فرصت‌های اقتصادی و امکانات و خدمات عمومی و دولتی و شفافیت کامل از اطلاعات اقتصادی و ازجمله اطلاعات مربوط به برگزاری مزایده‌ها و مناقصه‌ها برابر اشاره شده است.. انعقاد قراردادها و پیمان‌های بخش عمومی و دولتی با بخش خصوصی و اعطای هر نوع مجوز در حوزه اقتصادی به شهروندان باید با رعایت قوانین و مقررات مربوط و رقابت منصفانه در دستیابی به فرصت‌ها و امکانات انجام شود.
حق مسکن
در این حق شهروندان باید از مسکن ایمن و متناسب با نیاز خود و خانواده‌شان بهره‌مند شوند ودولت با اتخاذ تدابیر و وضع مقررات لازم، زمینه تأمین و بهبود وضعیت مسکن متناسب با ویژگی‌های بومی و ارزش‌های فرهنگی، اجرای مقررات ملی ساختمان و طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی را فراهم می‌نماید.
حق مالکیت
این حق شامل ماده ۷۵ و ۷۶ به شرح زیر است:ماده -۷۵ حق مالکیت شخصی شهروندان محترم است. هیچ شخص یا مقامی نمی‌تواند مالکیت دیگری را سلب، یا اموال او را مصادره یا ضبط یا توقیف کند یا نسبت به حقوق مالی یا مالکیت او ممانعت، مزاحمت یا محدودیت ایجاد کند، مگر به‌موجب قانون.
ماده -۷۶ انواع مالکیت‌های فکری از جمله مالکیت ادبی، هنری و صنعتی با رعایت قانون، محترم و مورد حمایت است و شهروندان حق دارند که در چهارچوب قانون از حمایت‌های لازم برای خلق و عرضه آثار هنری و انتفاع از حقوق مادی و معنوی ناشی از آن‌ها در داخل و خارج از کشور برخوردار شوند.
حق اشتغال و کار شایسته
در این مورد شهروندان باید بتوانند آزادانه و بدون تبعیض و با رعایت قانون، شغلی را که به آن تمایل دارند انتخاب نمایند و از حق فرصت برابر در دسترسی به مشاغل و انتخاب آزادانه حرفه موردنظر خود طبق موازین قانونی برخوردار باشند. همچنین چند ماده دیگر در رابطه با آموزش لازم و محیط کاری بهداشتی اشاره شده است.
حق آموزش و پژوهش
در این حق شهروندان از آموزش برخوردارند. آموزش ابتدایی اجباری و رایگان است و همه استادان و دانشجویان حق بهره‌مندی از مزایای آموزشی و پژوهشی ازجمله ارتقا را دارند.جوامع علمی، حوزوی و دانشگاهی از آزادی و استقلال علمی برخوردارند، استادان، طلاب و دانشجویان در اظهارنظر آزادند و آن‌ها را نمی‌توان به‌صرف داشتن یا ابراز عقیده در محیط‌های علمی مورد تعرض و موأخذه قرار داد یا از تدریس و تحصیل محروم کرد. اساتید و دانشجویان حق دارند نسبت به تأسیس تشکل‌های صنفی، سیاسی، اجتماعی، علمی و غیره و فعالیت در آن‌ها اقدام کنند. همچنین دانشگاه باید مکانی امن برای استادان و دانشجویان باشد. حق دانش‌آموزان است که از آموزش‌وپرورشی برخوردار باشند که منجر به شکوفایی شخصیت، استعدادها و توانائی‌های ذهنی و جسمی و احترام به والدین و حقوق دیگران، هویت فرهنگی، ارزش‌های دینی و ملی شود.
حق صلح، امنیت و اقتدار ملی
حق شهروندان است که از سیاست خارجی شفاف و صلح‌طلبانه در چارچوب منافع و امنیت ملی، برخوردار باشند. دولت با رعایت اصول عزت، حکمت و مصلحت، برقراری، حفظ و ارتقای روابط و مناسبات پایدار با کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را دنبال می‌کند و با استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و روش‌های خردمندانه برای ترویج و تقویت گفتمان صلح، صیانت از حقوق بشر و کرامت انسان‌ها، مبارزه با خشونت و افراطی‌گری و دفاع از حقوق مظلومان تلاش می‌کند.
