روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۲۲ تیر ۹۶ شماره ۶۲۹
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
فیلم ساختن هم گویا این روزها یک شوخی شده است، در کنار تمام فیلم های کمدی و عاشقانه گاه با فیلم هایی رو به رو ییم که حتی به سینمای تجاری و گیشه پسند هم تعلق نمی گیرند و بیشتر مثل این می ماند که عده ای دور هم جمع شدند و یک دوربین دست گرفته اند یک ویلا و یک خانه هم کرایه کرده اند و گفته اند خوب است حالا برویم و فیلم بسازیم. جالب است که برخی از نهادها که خود ید طولانی ای در تحریم فیلم ها دارند چنین فیلم هایی را در سینماهای خود نمایش می دهند. اینجا است که دقیقا می توان فهمیدکه دغدغه این ارگان ها سینما نیست البته دغدغه اخلاق هم نیست چون به اندازه کافی این فیلم ها گاف اخلاقی دارند. این روزها فیلمی با عنوان « مسلخ» در سینماهای کشور اکران می شود. این فیلم در اراک نیز در سینما فرهنگ بر روی پرده است. نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی مسلخ با اصغر نصیری بوده است. نصیری از سال ۷۰ فعالیت سینمایی خود را آغاز کرده است و چند فیلم در کارنامه کاری خود دارد که نمی توان گفت خیلی درخور بوده اند؛ ولی این تجربه آخر نشان دهنده این بود که او نگاه نو و تازه ای به سینما ندارد و حتی در کنار خیلی از کارگردانان و تهیه کنندگان تلاشی هم برای تصاحب گیشه ندارد.
مسلخ روایتگر زندگی زوجی است که به دلیل عدم توانایی همسر در برآورده کردن شرط قبل ازدواجشان، روابطشان دچار بحران می شود و در این موقعیت بحرانی، دختر جوان با مرد دیگری آشنا می شود و ایجاد رابطه با او و ادعاهای دروغینش در ادامه، فیلم را جلو می برد.
البته خود کارگردان و بازیگران فیلم معتقدند این فیلم یک فیلم خانوادگی است که در شرایط کنونی جامعه و معضلات موجود در خانواده ها می تواند مفید باشد. نصیری در مراسم اکران مردمی فیلمش گفته: «سینمای خانوادگی این روزها کمتر مورد توجه قرار می گیرد امیدوارم این فیلم که با هدف جذب خانواده یک معضل اجتماعی مورد توجه قرارداده بتواند نظر مخاطبان را به خود جلب کند و شما (مردم) مبلغ این فیلم برای دیگر علاقمندان به سینمای مستقل و خانوادگی باشید و با حضورتان در سالن سینما از سینمای مستقل حمایت کند.»
قبل از نقد فیلم باید دید تعریف سینمای خانوادگی چیست و چه فیلم هایی برچسب خانوادگی می خورند. فیلم های خانوادگی یعنی فیلم هایی که داستان پیرامون یک خانواده و با محوریت آن اتفاق میافتد؛ ولی در این فیلم نوع روابط بیشتر ضدخانوادگی است تا خانوادگی. شاید منظور کارگردان مسلخ این بوده که این فیلمی است که می توان با اعضای خانواده آمد نشست آن را دید یعنی خانواده با معیارهای ارزشی، بدون استرس و واهمه به تماشای آن برود و ساعت خوشی را سپری کند و بی‌هیچ بدآموزی و دریافت نکته بد و غیراخلاقی و با خاطره‌ای خوب از سالن سینما خارج شود؟ که البته این فیلم در این تعریف خشک و پر از محدودیت نیز قرار نمی گیرد وقتی دختر فیلم در عین داشتن رابطه و تعهد به مردی با مرد دیگری رابطه می گیرد؟ وقتی پای اسلحه به میان می آید و وقتی روابط و دوستی هایی در فیلم خیلی مشخص نیست، وقتی زن جوان به راحتی می گوید طلاق گرفته و اتفاقا بدون هیچ پیشینه و ایجاد سوالی برای دیگران در فیلم مورد قبول قرار می گیرد آن هم در فرهنگ فضول ایرانی، نمی توان به این تعریف که برخی از آن دم می زنند، رسید.
اما از همان ابتدا نوع فیلمبرداری و ترکیب بندی رنگ ها و قاب بندی ها طوری است که بیشتر ما را یاد تله فیلم های تلویزیونی و سریال ها می اندازد. نویسنده از همان ابتدا می خواهد که مخاطب را دچارتعلیق کند تا بتواند کشکش لازم در فیلم را برای نگه داشتن یک روایت و داستان دستمالی شده و دسته چندم حفظ کند. اما انگار کارگردان یادش نیست که تعلیق در قصه و محتوا و بعددر فرم شکل می گیرد، کات های سریع و متوالی حتی همان نیمچه روایت فیلم را نیز می گیرد چون فیلم فاقد فیلمنامه ای منسجم با شخصیت های مشخص است. نوع تقابل شخصیت ها، خشونت ها و حتی لحظات احساسی فیلم شکلی کمدی دارد تا تاثیرگذاری از نوع خود. بازی بازیگران فیلم وحشتناک است، بازیگرانی که البته حالا خیلی کمتر در سینما و تلویزیون دیده می شوند جالب است که در این فیلم غیر از این ها عده ای نابازیگر نیز حضور دارند وقتی کارگردان نمی تواند ازبازیگران باسابقه بازی مناسب بگیرد چه انتظاری از بازی نابازیگران است. اصلا استفاده از نابازیگران نیز فرمول خاص خودش را دارد. فیلمبردار این فیلم کوروش مرشد سلوکی یکی از جوانان و هنرمندان اراکی است؛ اما استفاده از لوکیشن‌های نامناسب، لنز نامناسب و رعایت نکردن فاصله‌ی دقیق بین سوژه و دوربین، موجب ضعف شدید در فیلمبرداری شده و اعوجاج خمره‌ای در جای‌جای فیلم، خودنمایی می‌کند. اینکه چطور برخی تصمیم می گیرند بدون فیلمنامه ای قوی، بدون طرح و ایده ای جدید اقدام به فیلمسازی کنند همچنان سوال برانگیز است؛ اما مسلخ از آن دست فیلم هایی است که مخاطب اگر هم ترغیب شود که برای تماشایش برود که خیلی بعید است نمی تواند او را تا آخر پای فیلم بنشاند. ندانستن درست سینما و ذائقه مخاطب، جامعه شناسی ضعیف و … از معضلات فیلم است.
جالب است بدانید بیش از چهل سال پیش فیلمی با همین نام در سینمای ایران ساخته شد. مسلخ فیلمی به کارگردانی هادی صابر و نویسندگی پرویز صیاد محصول سال ۱۳۵۳ بود. با توجه به این مشابهت اسمی بی مناسبت ندیدیم که نگاهی کوتاه به آن فیلم داشته باشیم. داستان این فیلم در مورد مردی به نام محمد غیاثی (پرویز صیاد) است که در کافه ای با زنی به نام فخری (نوری کسرائی) آشنا می شود و قرار می گذارند به شمال بروند. محمد از دوستش سعید (سعید راد)، که در تدارک ازدواج با نامزدش فیروزه است، می خواهد که با آنها همراه شود. سعید با اکراه می پذیرد؛ اما در بین راه فخری از اتومبیل پیاده می شود و با تبانی مردی به نام جلال (عنایت بخشی)، که خود را همسر فخری معرفی می کند، به قصد اخاذی از محمد و سعید به کلانتری شکایت می کنند. سعید و محمد که نمی توانند مبلغ درخواست شده را بپردازند به زندان محکوم می شوند، و فیروزه در حالت یأس و ناامیدی خود را می کشد، سعید که محمد را مسبب تیره بختی خود و مرگ فیروزه می داند با محمد درگیر می شود و موقع آزادی با او قرار می گذارد که حبیب را بیابند و به قتل برسانند. آن دو به شهرهای مختلف می روند تا این که محمد رد جلال را در آبادان می گیرد و او را در سالن بیلیارد از پا در می آورد. محمد با فخری در خانه ای عمومی ملاقات می کند، و سپس به سعید خبر می دهد. محمد که در این فاصله به فخری علاقه مند شده از سعید می خواهد که فخری را بر او ببخشد. سعید فخری را در گنداب خارج از شهر به قتل می رساند و خود با ضربه چاقوی محمد از پا در می آید. این فیلم به درستی شاخصه های یک فیلمفارسی دهه ۵۰ را در خود دارد، عشق های ناگهانی، خیانت، انتقام و … و بهترین شکل ممکن این شاخصه ها را در کنار تکنیک اورده است بازی های خوب، فیلمبرداری مناسب و… شروعِ آرام همراه با موسیقی‌ای درخور، حرکت نرم دوربین ِ علی‌رضا زرین‌دست و نگاهی که بین آقای صیاد و خانم کسرایی رد و بدل می‌شود، نوید یک فیلم خوب را می‌دهد. درست برعکس فیلم مسلخِ کنونی که حتی نتوانسته است شاخصه های ابتدایی یک فیلمفارسی را در محتوا داشته باشد چه برسد به فرم. ممکن است عده ای دلشان بخواهد دور هم جمع شوند و فیلمی بسازند؛ اما این دلیل نمی شود که این باصطلاح فیلم در سینماها اکران شود. انتقاد دیگر نیز به سینماهای پخش کننده این فیلم است چرا با وجود فیلم های متنوع و در سطح کیفی متوسط به بالا این فیلم ها برای اکران انتخاب می شوند در حالیکه نه گیشه را راضی می کنند و نــــه مخاطب را.
