نگاه «وقایع استان» به آمار متقاضیان تحصیلات تکمیلی به بهانه برگزاری کنکور کارشناسی ارشد/ترافیک نخبگان

پنجشنبه ۷ اردیبهشت ۹۶ شماره ۵۷۲
****
فرشته غلامی
وقایع استان
****
آزمون کارشناسی ارشد سال ۹۱ در مقایسه با سال قبل یعنی سال ۹۰، حدود ۶۰ هزار نفر متقاضی بیشتری داشته و همچنین آزمون ارشد سال ۹۲ در مقایسه با سال ۹۱ با کاهش حدود ۳۵ هزار نفری روبرو بوده است. اما سال ۹۳ در مقایسه با سال ۹۲ با افزایش حدود ۵۴ هزار نفری روبرو بوده است. همچنین این آزمون در سال ۹۴ در مقایسه با سال ۹۳ کاهش حدود ۱۳۷ هزار نفری را شاهد بوده است. در سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ با کاهش ۵۲ هزار نفری مواجه بوده اما این آزمون در سال ۹۶ در مقایسه با سال گذشته ۱۱۷ هزار نفر افزایش داشته است.
با توجه به آمارهای موجود به راحتی می توان دریافت که آزمون مذکور در سال های اخیر با روند نوسانی همراه بوده است.
در حالی که تا همین چند سال پیش قبولی در مقطع کارشناسی ارشد برای بسیاری از دانشجویان کار سختی بود و پذیرش در این مقطع تحصیلی به راحتی ممکن نمی‌شد و اگر کسی در این مقطع پذیرش می شد گویا کار شاقی کرده و شاخ غولی را شکسته است اما این روزها حتی قبولی در کنکور کارشناسی ارشد هم دیگر چنگی به دل نمی زند به قولی دیگر از ارج و قرب خود افتاده است.
سال هاست که غول کنکور ابهت خود را برای پشت کنکوری ها از دست داده است حالا دیگر ورود به دانشگاه به لطف پذیرش بدون آزمون دانشجو، صندلی‌های خالی و کاهش جمعیت که خود سبب کاهش داوطلبان کنکور شده، آرزویی برای جوانان به شمار نمی‌آید.
با این حال با وجود آنکه تعداد داوطلب کنکور کارشناسی در چند دهه اخیر به طور محسوسی کاهش یافته اما در مقابل صف کنکور این بار به دوره های ارشد و دکتری نقل مکان کرده است و تب تحصیلات تکمیلی به دلیل کاربردی نبودن بسیاری از رشته‌ های دانشگاهی در مقطع کارشناسی، نبودن پایه‌های تحقیقاتی قوی، عدم استفاده درست از دانشجویان مقاطع کارشناسی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی و از همه مهم تر نبود شغل متناسب با رشته تحصیلی و کمبود فرصت های شغلی در بین جوانان بالا گرفته است. تمامی این عوامل دست به دست هم داده‌ است تا ضمن افزایش هرم سنی متقاضیان تحصیلات تکمیلی بخش عمده‌ای از آنها پشت درهای بسته دانشگاه‌ ها باقی بمانند.بر اساس آمار موجود از میان شرکت‌کنندگان در آزمون‌های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری، تراکم به آن نقطه رسیده است و با توجه به وضعیت اشتغال و کمبود فرصت‌های شغلی برای حوزه‌های کارشناسی، متقاضیان ترجیح می‌دهند در مقاطع تکمیلی تحصیل کنند تا شاید شرایط بهتری پیدا کنند.
البته عوامل دیگری هم در رشد متقاضیان تحصیلات تکمیلی دخیل است که از آن جمله می‌توان به کاربردی نبودن بسیاری از رشته‌های دانشگاهی، نبودن پایه‌های تحقیقاتی قوی و استفاده درست از دانشجویان مقاطع کارشناسی در فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی و از همه مهمتر نبود شغل متناسب با رشته تحصیلی اشاره کرد.
کیمیا ۲۲ سال دارد و دانشجوی سال آخر رشته روانشناسی است او می گوید: من امسال برای آزمون کارشناسی ارشد ثبت نام کرده ام اما بعید می دانم بتوانم با وجود اینکه هنوز دانشجو هستم در یک دانشگاه خوب پذیرفته شوم اما به هر حال شرکت می کنم و آمادگی خودم را می سنجم شاید قبول هم شدم.
او ادامه می دهد: تحصیلات تکمیلی یکی از ضروریات و جزوی از اهداف من است تا به وسیله آن بتوانم شغل بهتری را پیدا کنم.
حسین ۲۵ ساله و فارغ التحصیل رشته عمران است او اگرچه پارسال هم در کنکور شرکت کرده و در دانشگاه مورد علاقه اش قبول نشده می گوید: صرف داشتن مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا تعیین کننده سطح سواد یک فرد نیست و هستند افرادی که دارای تحصیلات بالایی هستند اما تخصص کافی ندارند و در واقع فقط مدرک گرفته اند.
او می افزاید: اما به نظر من تحصیلات تکمیلی از ضروریات است و صرف داشتن مدرک کارشناسی کافی نیست با توجه به اینکه تعداد فارغ التحصیلان هم روز به روز بیشتر می شود بنابراین هرچه مدرک بالاتری داشته باشی قطعا امکان استخدامت هم بیشتر خواهد بود.
نگار ۲۸ ساله می گوید: یکی از اهداف من کسب مدرک دکتراست به همین خاطر برای آن خیلی تلاش می کنم امسال هم در کنکور ارشد ثبت نام کرده ام و به امید خدا اگر قبول شوم سعی می کنم خیلی خوب درس بخوانم و بتوانم در دوره دکترا پذیرش شوم.
وی ادامه می دهد: خوب این طبیعی است که هرچه سواد و تخصص بیشتری داشته باشی شانس بیشتری جهت جذب در بازار کار داری و من هم ترجیح می دهم به جای اشتغال در مشاغلی که هیچ ربطی به رشته ام ندارد و علاقه ای ندارم و البته درآمد اندکی هم دارند درس بخوانم تا بتوانم در رشته مورد علاقه ام موفق شوم و در واقع تحصیلات تکمیلی را بسیار ضروری می دانم.
اما علی که ۲۴ سال دارد نظر متفاوتی دارد و ترجیح می دهد بجای اینکه وقت خود را صرف درس و تحصیلات تکمیلی کند خیلی زود وارد بازار کار شود و می گوید: من سال گذشته در آزمون کارشناسی ارشد شرکت کرده و در دانشگاه پیام نور پذیرفته شدم اما از آن جایی که شهریه این دانشگاه زیاد بود و من هم ترجیح می دادم در دانشگاه دولتی قبول شوم امسال دیگر در کنکور ثبت نام نکردم و ترجیح می دهم زودتر وارد بازار کار شوم.
این روزها که جوانان استقبال بیشتری به تحصیلات تکمیلی نشان میدهد علت را بطور حتم می توان در نبود اشتغال برای دانش آموختگان کاردانی و کارشناسی جستجو کرد. فارغ التحصیلانی که پس ازپایان دوره خود شغل مورد نظر خود را پیدا نمی کنند پس از ناامیدی به مقاطع تحصیلی بالاتری روی می آورند تا شاید شغل مناسبی برای خود دست و پا کنند و در یک سازمان دولتی استخدام شوند.
به گفته حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش امسال و در کنکور سراسری طی ۲مرحله در مجموع ۹۲۸هزار و ۷۴نفر ثبت‌نام کرده‌اند این در حالی است که برای کنکور کارشناسی‌ارشد بیش از ۸۷۸هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند.
آمار داوطلبان ثبت‌نام‌کننده در آزمون کارشناسی ارشد سال ۹۶ نسبت به آمار ثبت‌نام‌کنندگان در آزمون کارشناسی ارشد سال ۹۵، تعداد ۱۱۷ هزار و ۲۷۲ نفر یا به عبارت دیگر ۱۳٫۳۵ درصد بیشتر است. از تعداد ۸۷۸ هزار و ۳۸۸ داوطلب ثبت‌نام‌کننده، تعداد ۴۳۰ هزار و ۶۶ نفر زن و تعداد ۴۴۸ هزار و ۳۲۲ نفر مرد هستند. به عبارت دیگر ۴۸٫۹۸ درصد ثبت‌نام‌کنندگان زن و ۵۱٫۰۴ درصد مرد هستند.
اکنون که زمان برگزاری آزمون کارشناسی ارشد می باشد وامروز و فردا این آزمون برگزار می شود، با توجه به تعداد متقاضیان شاید بتوان به جرات گفت ادامه تحصیل و قبولی در آزمون تحصیلات تکمیلی این روزها به رقابتی داغ در میان جوانان تبدیل شده است. حال آنکه پشت این سیل خروشان هیچ برنامه‌ای برای افزایش بهره‌ وری و تأمین شغل افراد تحصیلکرده وجود ندارد. در یک دهه اخیر بنا به دلایل و انگیزه‌های مختلف جوانان به ادامه تحصیل در تحصیلات تکمیلی روی آورده‌اند و همانطور که کارشناسان هشدار داده بودند حالا با بحران دانش‌آموختگان بیکار مواجه هستیم و این مشکل در آینده پررنگ‌تر می‌شود. آنگونه که وزیر علوم هم گفته ۷۵درصد بیکاران دانش‌آموخته دانشگاه‌ها هستند؛ یعنی از هر ۴ نفر جویای کار ۳نفر مدرک دانشگاهی دارند، این در حالی است که هر روز بر تعداد افراد بیکاری که مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری دارند افزوده می‌شود. اما به راستی چاره چیست؟