نگاهی به وضعیت آلودگی هوای اراک در یک سال گذشته/کمی تا قسمتی نفس کشیدیم

سه شنبه ۲۲ اسفند ۱۳۹۶   شماره ۸۰۹

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

هم اکنون محیط زیست یکی از چالش های مهم و مورد بحث در کشور ماست. روزی نیست که خبری ناگوار در این حوزه منتشر نشود کم آبی، آلودگی شهرهای مختلف، گرد و غبار، خشک شدن دریاچه ها، از بین رفتن گونه های گیاهی و حیوانی، بحران پسماندها و …
در این میان شاید آلودگی هوای شهرها نسبت به سایر اخبار برجسته تر باشد و به آن توجه بیشتری شود یکی از دلایل آن شاید این باشد که مردم آن را در ارتباط مستقیم با سلامتی خود می دانند و از اثرات مخرب آن باخبر هستند در حالیکه هر کدام از چالش های زیست محیطی بر کیفیت زندگی مردم تاثیر منفی خود را دارد. البته با وجود اهمیت آلودگی هوا در میان اذهان عمومی همچنان شاهد اتفاق خاصی در رفع آن نیستیم و هنوز خارج نشدن از خانه بهترین راهکار مسئولین برای روزهای آلوده است. در لیست شهرها و کلانشهرهای آلوده کشورمان برخی نام ها تقریبا در حال تکرار هستند. در سالی که گذشت تهران بارها و بارها در وضعیت بدی قرار داشت. شهروندان اهوازی نیز به دلیل حجم گرد و غباردر کنار آلودگی هوا از آلودگی آب نیز رنج می بردند. در میان نام شهرهای آلوده کشور نام شهر اراک نیز نام آشنایی است و نامش گاه در لیست آلوده ترین شهرهای کشور بوده است. در شهر اراک نیز شاهد روزهایی بوده ایم که اعلام شود از خانه بیرون نیایید بویژه بیماران، کودکان و سالمندان. به تازگی سرپرست اداره کل محیط زیست استان مرکزی آماری از وضعیت آلودگی هوا در شهر اراک تا پایان بهمن ماه ارائه داده است. رضا میرزایی گفت: شهر اراک از ابتدای سال جاری تا پایان بهمن ماه ۶۳ روز را با وضعیت هوای ناسالم سپری کرد و تیرماه و شهریور بیشترین تعداد روزهای آلوده را داشتند.
وی از کاهش ۳۲درصدی روزهای آلوده سال جاری در اراک نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و اظهار داشت: شهر اراک امسال تا پایان بهمن ماه ۲۵۱ روز را با شرایط سالم و ۲۰ روز را در شرایط پاک سپری کرده است.
میرزایی افزود: در یازده ماه اول سال ۹۶ تنها ۶۳ روز ناسالم برای گروه های حساس در اراک ثبت شده است که این شرایط در مدت مشابه سال قبل ۹۴ روز بوده است.
وی بیان کرد: بیشترین روزهای ناسالم کلانشهر اراک با هشت روز ناسالم در ماه های تیر و شهریور و کمترین روزهای ناسالم در ماه های خرداد و مرداد بوده است.
البته آنچه بعنوان معیار روزهای آلوده در شهر اراک مورد بررسی قرار می گیرد تنها سنجش برخی از آلاینده ها است و هنوز توان و تکنولوژی اندازه گیری تمام آلاینده ها در شهر ما وجود ندارد و این ملاک سالم و ناسالم بودن هوا قطعا می تواند نسبی باشد.
اما عوامل آلودگی هوای اراک چیست؟ بسیار صنایع را عامل اصلی آلودگی هوا در اراک می دانند؛ اما کارشناسان محیط زیست معتقدند علاوه بر صنعت آلودگی ناشی از پدیده های طبیعی از جمله گرد و غبار نیز باید مورد توجه باشد. همچنین نیمی از آلودگی های شهر اراک بر خلاف تصور عموم نه تنها مربوط به صنایع نیست بلکه در اثر تردد خودروها به ویژه خودروهای عبوری اطراف شهر با سوخت دیزلی است که با تکمیل کنارگذر شمالی اراک می توان از حجم آلایندگی های ناشی از از آن کاست. اتفاقی که به نظر می رسد تا دوسال آینده عملیاتی نخواهد شد.
مسئله آلودگی هوای اراک سال هاست که مورد بحث است این را می توان از تصویب طرح جامع کاهش آلودگی هوا در ده سال قبل و اعتراضات مردمی در چند سال پیش متوجه شد. اما چرا طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک هرگز به اجرای کامل نرسید و حتی نیمی از آن نیز در یک دهه گذشته عملیاتی نشد؟ به اذعان مسئولین و مطلعین یکی از موانع تحقق این طرح نبود اعتبار و همچنین فراهم نبودن زیرساخت ها بوده آن هم به این دلیل که از ابتدا هرگز نگاه کارشناسی در تدوین مصوبات این طرح نبوده و آن هایی که این طرح را نوشته و تایید کرده اند هیچ چشم انداز و امکان ضمانت اجرایی برای آن در نظر نگرفته اند شاید به همین علت است که در ماه های اخیر درست بعد از یک دهه در جهت بازنگری این طرح نشست هایی در حال برگزاری است.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان مرکزی در مورد اقدامات مثبت در راستای کاهش آلودگی هوای اراک می گوید: توزیع سوخت پاک، توسعه فضای سبز شهر اراک به میزان ۳۰۰هکتار، گازسوز کردن کوره های آجرپزی حاشیه شهر، حذف گره های ترافیکی با احداث تقاطع های غیر همسطح، احداث ۲۰ جایگاه توزیع سوخت پاک CNG، تعطیلی کارگاه های غیرمجاز آلاینده داخل شهر، احداث شهرک خودرو و نظارت مستمر بر منابع آلاینده از از اقدامات مهم در این راستا بوده است.
وی ادامه می دهد: طی چند سال اخیر کاهش آلودگی هوا و کنترل صنایع آلاینده در دستور کار قرار گرفت به طوری که نیروگاه حرارتی شازند که با سوخت پایه مازوت(سوخت آلاینده) طراحی شده بود امروز ۱۰۰ درصد گازسوز شده است.
میرزایی همچنین به مهر گفته است: براساس تکالیفی که سازمان محیط زیست دارد و همچنین استانداردهای تعریف شده، محیط زیست موظف است در مورد صنایع آلاینده ای که برای آنها حد مجاز تعریف شده و دستگاه سنجش وجود دارد، پایش میزان آلایندگی را به طور دقیق انجام دهد.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان مرکزی افزود: در این ارتباط قانونی به عنوان قانون خوداظهاری صنایع وجود دارد که هر سه ماه یک بار سنجشی توسط واحدهای صنعتی مشمول این قانون توسط خودشان انجام و نتایج حاصله به محیط زیست ارائه و توسط این ارگان رصد می شود.
وی بیان داشت: برمبنای ارزیابی های مذکور، پتروشیمی شازند از ابتدای سال ۹۵ از لیست صنایع آلاینده خارج شده و سازمان بازرسی استان هم در این رابطه پیگیری لازم را انجام داد که مشخص شد این شرکت تخطی زیست محیطی و آلایندگی فراتر از حدمجاز نداشته است.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان مرکزی خاطرنشان کرد: البته اینکه پارامترهای دیگری هم مشمول بررسی آلایندگی این واحد صنعتی هست یا نه، ما قابلیت سنجش نداریم، این موضوع برای سازمان محیط زیست مشخص نیست، زیرا ما برمبنای پارامترهایی که قانون و استاندارد تعریف کرده سنجش های لازم را انجام می دهیم.
وی ادامه داد: مساله دیگر اینکه خروج از آلایندگی الزاما ادامه دار و مستمر نیست، چراکه ممکن است در ارزیابی های فصول بعدی آلایندگی مشاهده شود که براساس قوانین اخطار داده خواهد شد و بعد از اخطار پیگیری قضایی صورت می گیرد.
میرزایی همچنین در مورد پالایشگاه شازند اظهار داشت: در حال حاضر پالایشگاه براساس سنجش و اندازه گیری محیط زیست در لیست صنایع آلاینده قرار دارد و این موضوع به شرکت مذکور اعلام شده است
وی بیان داشت: در کارگروه سال جاری آلودگی هوای استان، موضوع ممنوعیت استقرار صنایع آلاینده در استان مطرح شد و همچنین تعدادی از واحدهای صنعتی که آلایندگی داشتند درخواست تغییر فرآیند ارایه دادند که مقرر شد این موضوع در کارگروه ماده هشت پیگیری و نتیجه در کارگروه آتی کاهش آلودگی هوای اراک اعلام شود.
بغیر از اقداماتی که در برخی حوزه ها انجام می شود اما برخی نقطه نظرات نیز در مورد چالش محیط زیست در استان مرکزی قابل تامل است. فعالان محیط زیست می گویند بهتر است به جای اجرای طرح های مختلف نص صریح قانون در خصوص محیط زیست اجرا و رعایت شود؛ زیرا تمامی مصوبات این طرح ها همان بندهای قانون هستند. در مورد محیط زیست استان مرکزی اما یک نکته مهم و قابل تامل وجود دارد تغییر مدیریت پی در پی در این حوزه باعث شده تا برنامه های این بخش به طور مستمر پیگیری نشود زیرا هر کدام از این مدیران برنامه خود را دارند و همین باعث آشفتگی در سیاست گذاری های این بخش می شود. محیط زیست استان مرکزی ظرف دوسال گذشته دو مدیر کل مختلف به خود دیده و هم اکنون نیز توسط سرپرست اداره می شود.
آنچه در این میان مهم است این است که چالش محیط زیست به ویژگی آلودگی هوا شهر اراک باید با نگاه جدی تری مورد توجه قرار بگیرد زیرا در ارتباط مستقیم با سلامت جامعه است.