سه شنبه ۱۲ بهمن ۱۴۰۰  شماره ۱۵۲۹

معضلی برای تمام فصول

زهرا مدنی

آلودگی ناشی از وارونگی دما در فصول سرد از اتفاقاتی است که ساکنین شهرهای صنعتی هر ساله با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اما آمارها حاکی از آن است که آلودگی شهر اراک در سال جاری به روزهای پایانی فصل پاییز و زمستان محدود نشده و مردم این شهر در کل روزهای سال با این معضل مواجه بود اند.
علیرضا محرابیان در گفت‌وگو با خبرنگار وقایع استان، اظهار کرد: شاخص آلودگی هوای شهر در سال جاری به بیش از ۳۰۰ رسید و آلوده‌ترین روز سال در ماه شهریور بود.
وی افزود: آلودگی ریزگردهای ناشی از بحران خشکسالی در شش ماهه اول سال و آلودگی ناشی از وارونگی دما و محبوس شدن آلاینده‌های ناشی از صنایع به خصوص نیروگاه شازند از عوامل اصلی آلودگی هوای شهر اراک در سال جاری بوده اند.
رئیس مرکز پایش و کنترل کیفیت هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی، ادامه داد: مردم اراک از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۴۹ روز ناسالم را تجربه کرده‌اند این در حالی است که تعداد روزهای آلاینده در مدت مشابه در سال گذشته ۴۵ روز بوده و این آمار نشانگر افزایش بیش از ۳۰۰ درصدی روزهای آلاینده شهر اراک می‌باشد.
کلانشهر اراک در تمام فصول سال با معضل آلودگی هوا درگیر بوده است
یک کارشناس محیط زیست نیز در این باره به خبرنگار وقایع استان گفت: اراک یکی از کلاتشهرهای آلوده کشور است و روزهای آلوده این شهر تا به امروز نسبت به سال گذشته بیش از چهار برابر شده است.
سیاوش آقاخانی افزود: متأسفانه آلودگی هوای اراک به آلایندگی در روزهای سرد زمستان که در پی پدیده وارونگی دما ایجاد می‌گردد محدود نمی‌شود و ما در سال جاری در فصول گرمی چون تابستان نیز شاهد آلودگی هوای این شهر بوده ایم و علاوه بر آن آلودگی‌های ساعتی در طول روز را هم تجربه کرده ایم.
وی ادامه داد: کلانشهر اراک در تمام فصول سال با معضل آلودگی هوا درگیر بوده است. با نگاهی به شبکه پایش آلودگی هوای این شهر متوجه خواهیم شد الگوی آلودگی هوای اراک از الگوی زمستانه سالهای گذشته تبدیل به الگوی ساعتی در مقاطعی از روز شده است و این مساله نشانگر وضعیت خطرناک هوای شهر است و با این وضعیت، نه تنها این شرایط در طی سال‌های آینده بهبود نخواهد یافت بلکه خبر از شرایط سخت‌تری می‌دهد.
این کارشناس مسائل زیست محیطی اظهار کرد: بنابراین لازم است یک بازنگری بنیادی در برنامه جامع کاهش آلودگی هوای شهر اراک انجام شود. طبق آمار مسئولین ذیربط، ۷۰ درصد مصوبات این طرح اجرایی شده است و به فرض درست بودن این آمار می‌توان نتیجه گرفت که تعدادی از دستگاه‌های مرتبط، دیگر وظیفه و یا برنامه بروز شده‌ای (با برش شهرستانی) در خصوص آلودگی هوای اراک ندارند و این بی برنامگی دستگاه‌ها مانع از خروج اراک از شرایط بحرانی امروز است.
وی اشاره کرد: علاوه بر این در سال‌های اخیر منابع جدید آلاینده چون کوره‌های زباله سوز به شهر اضافه شده است و از طرفی هم ایراداتی در طرح جامع آلودگی هوای شهر وجود داشته که از مهمترین آنها می‌توان به عدم توجه به مدیریت بحران ریزگردها و یا عدم استفاده از مشارکت مردمی و نیز سیاست‌های خودرو محور اشاره کرد که بایستی در تکمیل و یا بروزرسانی این طرح به آنها توجه نمود.
آقاخانی توضیح داد: مورد دیگری که در طرح جامع به آن اشاره نشده، تعریفی مشخص برای وظایف شهروندی در قبال آلودگی هوا است. این وظایف برای دستگاه‌های دولتی تعریف شده است و باید با جدیت مرود مطالبه قرار گیرد اما این باعث نخواهد شد که وظایف شهروندی را از یاد ببریم، چرا که کاهش آلودگی هوای اراک بدون مشارکت آگاهانه شهروندان این شهر امکان پذیر نخواهد بود.
این کارشناس محیط زیست گفت: متأسفانه در حال حاضر عوارض آلودگی هوای شهرهای اراک و شازند به درستی و در جای مناسب هزینه نمی‌شود. ما هم اکنون در فرصت طلایی تهیه طرح تفصیلی و طرح جامع شهر اراک هستیم و لازم است در این طرح‌ها معضلات دیرینه شهر اراک از جمله تک هسته‌ای بودن این شهر (به عنوان مشکل اصلی ترافیکی شهر)، بازنگری سیاست‌های خودرو محور، برنامه ریزی اصلاح سیاست‌های بلندمرتبه سازی (به توجه به اثر جزیره حرارتی و دره شهرها) بازنگری گردد و مواردی دیگر در حوزه مدیریت شهری از جمله؛ ساماندهی تردد خودروهای آلاینده مثل خودروهای سنگین دیزلی از کمربند جنوبی اراک که با توجه به مجاورت با ارتفاعات کوه گردو تأثیر مستقیمی بر آلودگی هوای شهر دارد، تردد قطار با سوخت نامناسب از محدوده شهری توجه کرد و برنامه ریزی خروج خط راه آهن سراسری با حجم بالای تردد قطارها که سبب سلب آسایش، تولید حجم زیادی آلودگی و مخاطرات فراوان گردیده اقدام نمود.
وی تصریح کرد: برای نمونه می‌توان با استفاده از قطارهای برقی این خط ریلی را به یک سیستم ریلی روگذر شهری ارتقا داد و در کنار آن به احداث مسیرهای دوچرخه و فضای سبز پرداخت که این امر نیازمند توجه و تخصیص اعتبارات ملی است و حمل و نقل کلان شهری را متحول خواهد نمود.
آقاخانی یادآور شد: ما اگر بخواهیم معضل آلودگی هوای شهر اراک را در قالب طرح جامع فعلی آلودگی هوای اراک حل کنیم لازم است کانون توجه مان را از منطقه جمعیتی شهر اراک به مدیریت آلودگی «مجموعه دشت‌های شهر اراک و شازند» گسترش دهیم و کلیه مراکز جمعیتی موجود در این دو دشت را مد نظر داشته باشیم و اقدامات و فعالیت خود را به شعاع ۳۰ کیلومتری شهر اراک محدود نکنیم چرا که این دو دشت ارتباط اکولوژیکی متقابلی دارند. ما بایستی در مدیریت آلودگی هوا، مردم شهر شازند و ساکنان روستاهای حاشیه‌ای اراک چون روستای خانه میران و دیگر مراکز جمعیتی را مثل مردم شهر اراک در نظر داشته باشیم و در این راستا لازم است عنوان به روزرسانی طرح جامع کاهش آلودگی شهر اراک به طرح جدیدی با عنوان؛ طرح مدیریت زیست بومی دشت‌های اراک و شازند تغییر پیدا کند و در سال‌های بعدی برای شهرهای ساوه و دلیجان که در آستانه درگیری با پدیده آلودگی هوا هستند نیز برنامه‌هایی را در نظر بگیریم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ما به زودی سفر رئیس جمهور را در پیش داریم و بایستی از این فرصت برای اخذ مصوبات جدید در زمینه کاهش آلودگی هوای شهر اراک استفاده کرد. چراکه مطالبه اصلی مردم شهر اراک تلاش جدی دولت برای کاهش آلودگی و مدیریت وضعیت فعلی است.
آلودگی بی سابقه هوا در سال جاری مشکلات شهروندان اراکی را در روزهایی که با ویروس کرونا هم درگیر هستند دو چندان کرده است. مازوت سوزی نیروگاه شازند در کنار آلایندگی سایر صنایع شهر اراک از علل مهم آلودگی هوای این شهر است و تمام وعده‌های مسئولان برای کاهش آن تاکنون راه به جایی نبرده است.