نگاهی به فیلم «دریاچه ماهی» به بهانه اکران در سینما عصر جدید اراک/ چشم برزخی

سه شنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۶    شماره ۶۹۸

****

وقایع استان: در سینمای ایران سال هاست که شاهد افول سینمای دفاع مقدس هستیم. سینمایی که در دل خود می تواند خالق ایده ها و قصه هایی باشد که از دل آن به دریچه های جدید در فرم و محتوا برسد. بعد از اکران فیلم «ویلایی ها» و «آباجان» در ماه های اخیر که به طور مستقیم به مسئله جنگ و روزهای آن می پرداخت. هم اکنون فیلم «دریاچه ماهی» اولین ساخته مریم دوستی در جدول اکران سینماهای کشور قرار گرفته است. این فیلم هم اکنون در سینما عصر جدید اراک نیز در حال اکران است. اگر به فیلم هایی با شخصیت های ماورایی علاقه دارید و می خواهید شاهد دیدن اتفاق هایی باشید که به چشم معمول نمی توان دید حتما این فیلم را ببینید زیرا این فیلم روایت مردی به نام رضا است که از همان کودکی قابلیت آگاهی از مسائلی را دارد که بقیه از آن محروم بوده اند و این توانایی معلوم نیست برای چه به او داده شده است و در فیلم هم هرگز متوجه آن نخواهید شد؛ ولی همین ویژگی دستاویز روایت داستانی شده است که به دوران جنگ و سال های بعد از آن می پردازد.
دریاچه ماهی روایتی است از سال های پس از جنگ و از دل آن به دنیای جنگ نقب می زند. صحنه آغازین فیلم از آنجایی آغاز می‌شود که قبل از عملیات کربلای پنج یکی از رزمنده‌‌ها به فرماندهان می‌گوید شهیدی به وی گفته که عملیات لو رفته است، اما هیچ کس حرف وی را باور نمی‌کند، برای همین وی را زندانی می‌کند، اما اتفاقی که نباید رخ می‌دهد و تعداد زیادی از رزمندگان به شهادت می‌رسند. سال ها از این ماجرا می‌گذرد و رزمنده‌ای که با شهدا در ارتباط است آدرس پیکر شهدا را مسئولان تفحص می‌رساند تا آنها بتواند پیکر شهدا را پیدا کنند.
کل قصه فیلم در این خلاصه داستان نهفته است، البته در طول قصه داستانک‌های کوچکی نیز بیان می‌شود، برای مثال وکیل جوانی در این فیلم حضور دارد که فرزند شهید است، اما راهش را در زندگی گم کرده است، اما قهرمان قصه رضا روشن به وی کمک می‌کند تا راه خود را پیدا کرده و مسیری جدیدی را برای زندگی انتخاب کند.
مریم دوستی در اولین تجربه خود نشان داد که دارای جهان بینی خاصی است و البته این یک نکته مثبت در سینمای امروز ایران آن هم در هجوم فیلم ها و نگاه های تکراری به دنیا و مسائل پیرامون آن است؛ اما مسئله این است که این فیلمساز اندیشه و نگاه متفاوت خود را در چه ظرفی ریخته است و به مخاطب ارائه کرده است. او از یک ماجرای واقعی وام می گیرد و با استفاده از همان مکان و زمان به خلق داستان تخیلی خود و آدم هایش می پردازد. کانال ماهی و عملیات کربلای پنج اولین چیزی است که به ذهن مخاطب آشنا با جنگ با شنیدن نام دریاچه ماهی متبادر می شود ولی ماجرایی که قرار است رخ دهد هرگز پیش نیامده است.
شاید ایده اولیه فیلم خوب بوده باشد ولی بی شک ورود به مسائلی ماورایی و باورپذیر کردن شخصیتی از این نوع نیاز به توجه بیشتر داشت زیرا دریافت مخاطب از رضا روشن با یک سردرگمی روبه رو است. او چرا این قابلیت را دارد، نکند این مسئله متاثر از موج هایی است که در زمان جنگ بر او حادث شده است زیرا گاه این الهام ها در آن حالت ها به او دست می دهد.
خواب های آشفته او از همرزمانش که در دریاچه گیر کرده اند و جنازه هایی که پیدا نشده و آن تصمیم ناشیانه و رفتن بر روی دریاچه برای رسیدن به شهدا همه این ها دست به دست هم می دهد تا رضا را نه بتوان یک شخصیت روحانی با امتیاز ویژه دیدن عالم غیب پذیرفت و نه بعنوان یک انسان معمولی، هرچند تمام تمرکز فیلمنامه بر معرفی شخصیت رضا بوده است. توجه خاص به رضا باعث شده که بقیه شخصیت ها درست معرفی نشوند و حتی گاه اضافه هم به نظر بیایند؛ شاید علت دیگر باورپذیر نبودن رضا این باشد که در فیلم شاهد پرش ناگهانی از یک دوره به دوره یا با فاصله ۲۰ ساله هستیم و مخاطب از اتفاق های بعدی فیلم نیز نمی فهمد که بر رضا چه گذشته است و حالا باید او را در همین گلخانه در حال گفتن شعار و کلیشه بپذیرد.
البته نباید از بازی خوب نادر فلاح درجان دادن شخصیت رضا روشن با تمام اکت ها فیزیکی و حسی چشم پوشید و این ضعف فیلمنامه و کارگردانی آماتور بوده که کار را از متوسط نیز تقلیل داده است.