دوشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۸   شماره ۱۰۹۸

روزنامه «وقایع استان» همواره کوشیده است با انتشار مطالبی آگاهی بخش سطح دانش مخاطبانش را بالاتر ببرد. یکی از مواردی که بسیاری با آن روزانه مواجه می شوند مباحث حقوقی و قضایی است. در ستون قانون ما بر آن شدیم تا شما را با نکات حقوقی و قضایی آشنا کنیم که ممکن است با آن روبرو شوید. هر هفته قانون را در ستون «قانون» دنبال کنید. این ستون به قلم «مهدی حقدوست» کارشناس ارشد رشته حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه و مولف دو کتاب «حقوق شهروندی در مراجع انتظامی، امنیتی، قضایی و زندان ها» و «مجموعه نکات حقوقی کاربردی» است که از وی بابت همراهیش با ما و شما در این ستون سپاسگذاریم. امید است که ستون «قانون» در نهایت عاملی شود برای افزایش دانش و آگاهی حقوقی و بهره مندی از تمامی حقوق قانونی که باعث زندگی خوب و راحت تری برای شهرونـدان خواهد شد.

***

نکات حقوقی کاربردی

بخش پنجم

نکته -۱ مرور زمان برای اعلام شکایت کیفری توسط شاکی
مطابق با ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی:
-۱ در جرائم تعزیری قابل گذشت، هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، اعلام شکایت نکند، حق طرح شکایت کیفری او ساقط میشود، مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به اعلام شکایت نباشد، که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می شود.
-۲ هرگاه متضرر از جرم قبل از پایان مدت مذکور، فوت کند و دلیلی بر صرف نظر وی از طرح شکایت نباشد، هر یک از ورثه وی در مهلت ۶ ماه از تاریخ فوت وی، حق طرح شکایت دارند.
-۳ غیر از مواردی که شاکی تحت سلطه متهم بوده، در صورتیکه جرم موضوع شکایت مطابق با ماده ۱۰۵ ق.م.ا. مشمول مرور زمان نشده باشد، به شکایت وی یا ورثه او رسیدگی میشود.
نکته -۲ مرور زمان برای توقف تعقیب کیفری در جرائم مشمول مجازات تعزیری
مطابق با ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی:
-۱ در صورتیکه از تاریخ وقوع جرم تا پایان مواعد قانونی به شرح زیر جرائم مشمول مجازات تعزیری، تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا پایان این مواعد، به صدور حکم قطعی منتهی نشده باشد، تعقیب جرائم تعزیری متوقف خواهند شد: الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضاء ۱۵ سال. ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضاء ۱۰ سال. پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضاء ۷ سال. ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضاء ۵ سال. ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضاء ۳ سال.
-۲ اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضایی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعین، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضایی انجام میدهند.
-۳ در مورد صدور قرار اناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رأی مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع میشود.
نکته -۳ درخواست ترک تعقیب متهم و امکان پیگیری مجدد شکایت کیفری توسط شاکی
مطابق با ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ در جرائم قابل گذشت، شاکی می‌تواند تا قبل از صدور کیفرخواست در دادسرا، درخواست ترک تعقیب متهم را تقاضا نماید. در این صورت، دادستان قرار ترک تعقیب صادر می‌کند.
-۲ همچنین شاکی می‌تواند از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب تا مدت یک سال، تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار تقاضا نماید.
نکته -۴ جرائمی که مشمول مرور زمان نمی شوند
مطابق با ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی: جرائم زیر مشمول مرور زمان برای توقف تعقیب، توقف صدور حکم و توقف اجرای مجازات نمی شوند: ۱- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، ۲- جرائم اقتصادی شامل: کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی در صورت تحصیل مال توسط مجرم یا دیگری، مداخله وزراء و نمایندگان مجلس و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری، تبانی در معاملات دولتی، اخذ پورسانت در معاملات خارجی، تعدیات مأموران دولتی نسبت به دولت، جرائم گمرکی، قاچاق کالا و ارز، جرائم مالیاتی، پولشویی، اخلال در نظام اقتصادی کشور و تصرف غیرقانونی در اموال عمومی یا دولتی که یک میلیارد ریال یا بیشتر از آن باشد، -۳ جرائم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر.
منبع: کتاب «مجموعه نکات حقوقی کاربردی»- تألیف: مهدی حقدوست کارشناس ارشد رشته حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه- ناشر: انتشارات جنگل.

حقوق شهروندی در دعاوی کیفری
نکته -۱ انجام اقدامات احتیاطی لازم در خصوص حمایت از شاکی یا خانواده وی در برابر تهدیدات
مطابق با مواد ۹۷ و ۱۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ در صورت ضرورت، بازپرس به منظور حمایت از شاکی یا خانواده وی در برابر تهدیدات، انجام برخی از اقدامات احتیاطی را به ضابطان دادگستری دستــور می دهد. لذا ضابطان دادگستری مکلف به انجام دستورات و ارائه گزارش به بازپرس هستند. -۲ بازپرس مکلف است در مواردی که دسترسی به اطلاعات فردی شاکی، مانند: نام و نام خانوادگی، نشانی و شماره تلفن وی، احتمال خطر و تهدید جدّی علیه تمامیت جسمانی و حیثیت شاکی را به همراه داشته باشد، تدابیر لازم را برای جلوگیری از دسترسی به این اطلاعات اتخاذ نماید. -۳ این اقدامات در مرحله رسیدگی در دادگاه نیز به تشخیص رییس دادگاه و با رعایت مصلحت شاکی اعمال خواهد شد. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ ق.آ.د.ک. و ماده ۵۷۰ ق.م.ا.)
نکته -۲ مطالعه و کپی گرفتن از اوراق پرونده، توسط شاکی در دادسرا و دادگاه
مطابق با مواد ۱۰۰ و ۳۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ شاکی می تواند در هنگام تحقیقات، شهود خود را معرفی و ادله اش را بیان نماید و در تحقیقات حضور یافته و صورت مجلس تحقیقات مقدماتی یا سایر اوراق پرونده را که با ضرورت کشف حقیقت منافاتی ندارد، مطالعه نموده و یا به هزینه خود از آنها تصویر یا رونوشت بگیرد. -۲چنانچه بازپرس مطالعه یا دسترسی به تمام یا برخی از اوراق پرونده را منافی با کشف حقیقت بداند، با ذکر دلیل، قرار ردّ درخواست را صادر می کند. این قرار، حضوری به شاکی ابلاغ می شود و ظرف مدت ۳ روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. دادگاه مکلف است در وقت فوق العاده به اعتراض رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید. تصمیم دادگاه قطعی است. -۳ولی به هر حال، ارائه اسناد و مدارک طبقه بندی شده و اسناد حاوی مطالب مربوط به تحقیقات جرائم منافی عفت و جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور به شاکی ممنوع می باشد. -۴همچنین شاکی یا مدعی خصوصی یا وکلای آنها می توانند با مراجعه به دادگاه و مطالعه پرونده، اطلاعات لازم را تحصیل نموده و با اطلاع رییس دادگاه و با هزینه خود از اوراق مورد نیاز، تصویر تهیه نمایند. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ ق.آ.د.ک. و مواد ۵۷۰ و ۶۰۴ ق.م.ا.)
ادامه دارد …