نمایشگاه بهاره برگزار بشود یا نشود؟/بازار خراب کن

*** کسبه بازار اراک با تهیه طوماری از استاندار درخواست لغو نمایشگاه بهاره امسال را کردند

***

الهه فراهانی

***

ماه پایانی زمستان هرسال، ‌ماه برگزاری نمایشگاه بهاره برای عرضه کالاهای عیدانه به خانواده‌های ایرانی با قیمت‌های مناسب‌تر است. شور و شوق خرید اجناس نو از یک سو و تناسب درآمد هر خانواده برای خرید مایحتاج ایام عید از سوی دیگر، متولیان دولتی را برآن داشته که برای رفاه حال شهروندان و ساماندهی بازار، اسفندماه هرسال جشنواره‌‌ خرید بهاره برپا کنند.
برگزاری نمایشگاه های بهاره، امسال نیز از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی برای شهر اراک در دستور کار قرار گرفته است، طرحی که در کنار برخی از موافقان، مخالفان جدی را نیز در برابر خود می بیند.
البته این موضوع شاید تا قبل از نوسانات نرخ ارز یا دلار به این میزان مخالف نداشت اما به تبع این نوسانات بروز برخی تنش های قیمتی،از معضلاتی است که آرامش را از بازار سلب می کند آرامشی که مدت ها میان مردم و کسبه ها دیده نمی شود. اما برگزاری نمایشگاه بهاره در کنار فروش کم کسبه ها به دلیل تورم زیاد ، نمک بر زخم هــای کــــاسبان بازار می پاشد و آنان را از حداقل امید درآمد بیشتر در روزهای پایانی سال مایوس می گرداند.
اغلب کسبه های بازار معتقدند که نیازی به برگزاری نمایشگاه‌های فروش کالا نداریم بلکه برگزاری نمایشگاه باید با هدف معرفی توانمندی‌ها و تخصص‌های هر صنف باشد و در نمایشگاه‌ها، تخصص‌ها و کار‌های نو و ایده پردازی‌های جدید ارائه شود وگرنه که فروش در همه جا بیش از ظرفیت وجود دارد.
اما مسئولان مربوط به سازمان صمت برای تنظیم بازار و کمک به توان خرید مردم این نمایشگاه را پیشنهاد داده اند و در این میان طبق تجربه از ادوار گذشته همگی می دانند که برگزاری نمایشگاه نه تنها منجر به تنظیم بازار نخواهد شد بلکه نظم بازار را نیز برهم می‌زند و میزان اندک فروش کسبه را نیز مختل می‌کند؛ به همین دلیل برگزاری فروش‌های فوق العاده منطقی‌تر خواهد بود.
روز گذشته کسبه بازار اراک با تهیه طوماری از استاندار مرکزی درخواست لغو نمایشگاه بهاره امسال را داشته وبا تاکید بر شرایط اقتصادی ورکود حاکم بر بازار از وی درخواست نموده با لغو نمایشگاه بهاره موافقت نمایند.
جعفر مددی رییس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک اراک و عضو هیات امنای بازار اراک در گفتگو با وقایع استان گفت: نمایشگاه بهاره لطمه بزرگی به کار ما می زند با توجه به اینکه امسال رکود در بازار حاکم بوده بیشتر از قبل در میزان فروش ما کاهش یافته و برگزاری این نمایشگاه قفلی بر سر در مغازه های ما در این ایام است.
وی افزود: پارسال و سال گذشته که نمایشگاه برگزار نشد کسبه آرامش بیشتری داشتند. البته این را باید گفت مشکل عدم استقبال مردم از خرید و کاهش میزان خرید گرانی است چرا که علی رغم اینکه درآمدها ثابت مانده نرخ اقلام چندین برابر شده است.
مددی تصریح کرد: ما مخالف برگزاری نمایشگاه بهاره هستیم چرا که گسترش فروش در فضای مجازی یا نمایشگاه ها تاثیر نامطلوبی روی کار ما دارد. این انصاف نیست کسی که قانونی کار می کند و اجاره مغازه و مالیات پرداخت می کند از چنین فرصتی برای جبران هزینه های بالای کسب خود نتواند بهره ببرد.
وی مدعی شد: خرید از نمایشگاه ها چه تضمینی برای مردم دارد وقتی که به صورت موقت فروش دارند. مردمی که خرید کرده اند در صورت نارضایتی از خرید خود در کجا آن را تعویض کنند یا پس دهند؟
متقاضیان کالاهای شب عید درمورد وضعیت کالاها از نظر قیمت و جنس چه می‌‌گویند؟ یکی از شهروندان اراکی در این خصوص اظهار کرد: قیمت‌ها با بیرون آنچنان تفاوتی ندارد. اجناسی که در مغازه‌های محلی قیمت گرفته‌‌ام با نمایشگاه تفاوتی ندارد و حتی شاید قیمت برخی کالاها در نمایشگاه گران‌تر هم باشد و این مساله را هر بار که نمایشگاه برگزار می شد بررسی کردم. تنها خوبی نمایشگاه این است که تمام کالاهایی که احتیاج داریم در یک نقطه متمرکز است و به ‌راحتی می‌توان در یک روز خرید کرد.

نمایشگاه بهاره، ۱۳ اسفندماه در اراک برگزار می‌شود
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی از برگزاری نمایشگاه بهاره از ۱۳ اسفندماه در محل دائمی نمایشگاه‌ اراک خبر داد.
محمدرضا حاجی‌پور در حاشیه برگزاری جلسه ستاد تنظیم بازار استان مرکزی در جمع خبرنگاران بیان کرد: در این جلسه با توجه به گزارشات جهاد کشاورزی مقرر شد که به جهت ذخیره‌سازی کاملی برای روزهای پایانی سال و ایام تعطیلات نوروزی تصمیم‌گیری و شرایط برای تامین کالای اساسی در نوروز رصد و پیگیری شود.
حاجی‌پور با بیان اینکه با توجه به ضرورت روند نظارت در امر قیمت کالاها سازمان صمت نظارت جامع‌تری در بازار خواهد داشت، همچنین اتاق اصناف نیز بر اصناف نظارت بیشتری اعمال می‌کند.
رییس سازمان صمت استان مرکزی با تاکید بر اینکه تلاش بر این است که با تصمیمات ستاد تنظیم بازار، شرایط آرا‌م‌بخشی در روزهای پایانی سال بر استان حاکم باشد، افزود: مقرر شد با همکاری اصناف و اتحادیه‌ها از ۱۳ اسفندماه نمایشگاه بهاره در نمایشگاه دائمی استان مرکزی برگزار شود تا با عرضه پوشاک، کیف، کفش، آجیل و خشکبار تا حدودی دغدغه مردم در خصوص تامین اقلام مورد نیاز شب عید رفع شود.

امسال نمایشگاه بهاره نداریم
جمشید زند، رییس اتاق اصناف استان مرکزی در گفتگو با وقایع استان اظهار داشت: امسال نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه بهاره نداریم. اما طبق آن چیزی که در کارگروه تنظیم بازار به تصویب رسید، مقرر گردید تا نمایشگاه تخصصی را که در اسفند ماه برگزار می شود بخشی از آن را به صنوفی مانند پوشاک، اقلام خوراکی، مواد بهداشتی و… اختصاص دهند.
اما اینکه چرا هر یک از مسئولان ستاد تنظیم بازار صحبتی متفاوت از هم دارند خود جای تعجب و سوال دارد. لازم است مسئولان برای آگاهی بیشتر مردم قبل از هر مصاحبه ای با هم هماهنگ باشند تا دوگانگی در صحبت هایشان ایجاد نشود.

نقاط قوت و ضعف نمایشگاه بهاره
تجربه نشان داده است برگزاری نمایشگاه های بهاره همواره دارای نقاط قوت و ضعف بوده است و برگزارکنندگان این نمایشگاه ها اعم از بخش دولتی و خصوصی تلاش کرده اند که هر سال بهتر از سال قبل برگزار شود اما همچنان تا نقطه مطلوب ؛ رضایت مردم فاصله زیادی دارد که در ادامه به جنبه های مثبت و منفی آن پرداخته می شود:

نقاط قوت
متاسفانه در ایران هرسال باتوجه به ایام پایانی سال و افزایش خرید شهروندان، قیمت ها نیز افزایش می یابد. یعنی در ایران بر خلاف بیشتر کشورها، وقتی تقاضا برای خرید محصولی زیاد می شود، قیمت آن نیز زیاد می شود در صورتی که در بیشتر کشورها فروشندگان و تولیدکنندگان به دنبال افزایش میزان فروش با سرشکن کردن هزینه ها هستند تا در نتیجه آن میزان سودشان نیز در این فرآیند افزایش یابد.
اما واقعیت موجود در کشورمان اینگونه است که در روزهای پایانی سال انگار نان برخی فروشندگان در روغن می افتد و با گمان آنکه مردم مجبور به خرید هستند اقدام به فروش کالاها با قیمت های فراتر از نرخ مصوب می کنند.
به همین منظور یکی از راهکارهای متولیان برای کمک به رفاه شهروندان، ایجاد محلی برای عرضه کالاها در قالب نمایشگاه است تا محصولات با تخفیف در اختیار مردم قرار گیرد.

معایب نمایشگاه بهاره
از جمله نقاط ضعفی که برای نمایشگاه برشمرده اند می توان به این موارد اشاره کرد:
– دلالی و واسطه گری آفت دیگر این نمایشگاه هاست که روند خرید مستقیم کالا از تولید کننده را مختل می کند.
– گفته می‌شود بسیاری از غرفه‌ها در نمایشگاه‌های بهاره به واجدان شرایط و مستحق این غرفه نمی‌رسد.
– در این شرایط تنها امید خرده‌فروشان به روزهای پایانی سال است که با افزایش تقاضا بتوانند بخشی از رکود یکساله را جبران کنند.

علت مخالفت اصناف با برگزاری نمایشگاه ها
«بازار خراب‌ کن» صفتی که کاسب‌‌ها به نمایشگاه‌ها فروش بهاره نسبت می‌دهند، به‌خصوص امسال که این وضعیت بیشتر حس می‌شد. رکود بر بازار سایه‌افکنده‌است و وضعیت بازاریان طی‌سالی که گذشت اصلا خوب نبود. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که وضعیت بد بازار تابستانی باعث شد تا فروشگاه‌داران از تیر حراج‌ فصل را شروع کنند؛ از طرفی فروش پوشاک زمستانی وضعیت عجیب‌ و غریبی داشت. بیش‌ از ۹۰ درصد از جامعه آماری مورد بررسی متشکل از لباس‌فروشان ، حتی ۵ درصد از پوشاک زمستانی خود را هم نفروخته‌اند! درادامه تمام آنها منتظر شب عید بودند تا شاید وضعیت بد بازار در طول سال را جبران کنند، اما به تعبیر آنها نمایشگاه فروش‌ بهاره «بازار‌ خراب‌ کن» است. با اینکه صاحب غرفه‌ها در نمایشگاه فروش بهاره فروشگاه‌داران سطح شهر هستند، ولی باید به دو مساله توجه کرد: اول اینکه ‌نمایشگاه جای بزرگی ندارد و سهم هر اتحادیه کمتر از حد تصور است. مثلا ممکن است از اتحادیه لباس دوخته‌فروشان کمتر از ۳۰ واحد صنفی موفق به حضور در این نمایشگاه شوند که البته این انتخاب کار وحشتناکی خواهد بود.
بحث برپا نشدن نمایشگاه‌های فصلی، از ابتدای سال گذشته از سوی اتاق اصناف ایران مطرح شد که این موضوع مورد تاکید دولت قرار نگرفت.
علت مخالفت اصناف با برپایی نمایشگاه فصلی، جذب مشتری در این نمایشگاه‌ها و کاهش مشتری بازاریان در ایام شب عید است.
در ادامه کاسب‌ها باید برای یک هفته نمایشگاه فروش بهاره‌ کرایه‌ سنگینی پرداخت کنند. به همین دلیل طی سال‌های گذشته چندین بار روسای‌ اصناف مختلف پیشنهاد داده‌اند که به جای برگزاری این نمایشگاه حاضرند به تمام اعضای خود اعلام کنند که یک‌ هفته تمام قیمت‌های خود را پایین بیاورند تا مردم راحت‌تر خرید کنند، ولی با این پیشنهاد موافقت نشد.
شرکت‌کنندگان باید بابت هر روز اجاره غرفه، مبالغی را به شرکت نمایشگاه‌ها یا متولی برگزاری نمایشگاه بپردازند که این هزینه به گفته بسیاری از روسای اتحادیه به اندازه همان اجاره یک مغازه است.
در چنین شرایطی چگونه ممکن است فروشندگان ، جنس باکیفیت را با قیمت پایین‌تر از بازار، به مردم عرضه کنند. در نتیجه فروشندگان برای کسب سود بعضا اقدام به ارائه اجناسی با کیفیت بسیار پایین می‌کنند تا از قیمت مناسب برخوردار باشند و مردم ترغیب به خرید آنها شوند.
مسئولیت برگزاری و رسیدگی به تخلفات نمایشگاه
به منظور حمایت از تولیدکنندگان ، کالای ارائه شده در این نمایشگاه‌ها باید از تولید ات داخلی باشد، مگر اینکه مشابه داخلی نداشته باشد که این امر فقط در بخش خشکبار مطرح می‌شود. در غیر این صورت و با مشاهده تخلف، واحد مربوطه پلمپ شده و با تخفیف ۱۵ تا ۲۰ درصد به فروش می رسد. سامانه تلفنی ۱۲۴ نیز جهت رسیدگی به شکایات در اختیار مردم قرار داده شده است.
مراکز عرضه کالا، زیر نظر اتاق اصناف هستند تا کالاهای با کیفیت و قیمت منـــاسب در آن عرضه می شود ، باید به طور جدی با نمایشگاه های بدون مجوز کـــه در مناطق مختلف شهر اقــدام به فروش می کنند برخورد شود تا اصناف و مردم ضرر نکنند.
در این نمایشگاه ها میزان تخلفات به اندازه ای نیست که ساختار نمایشگاه را تحت تاثیر قرار دهد و بعضا تعداد محدودی، این تخلف را انجام می دهند و تعزیرات با این دست تخلفات برخورد و صدور حکم خواهند کرد.
در استان هایی که کمیته ضرورت برگزاری نمایشگاه را تشخیص ندهد ، با اتحادیه ها و اصناف جلساتی برگزار خواهند کرد و فروش فوق العاده ترتیب خواهند داد.
ثبت نام در نمایشگاه های بهاره از طریق اتحادیه های اصناف امکان پذیر است.این نمایشگاه هر ساله در همین فصل به منظور فروش محصولات برگزار می شود، اما چون در پنج گوشه شهر برگزار می شود ،مزاحمتی برای اصناف ایجاد نمی کند و بازرسین دایم اجناس نمایشگاه را رصد و نمونه برداری می کنند و کلیه اجناس از سوی اتحادیه ها بررسی و ممهور می شود.

جمع بندی
اگرچه اصناف اعتقاد دارند که در طول سال رکورد بوده و فروش نداشته اند اما اگر سازوکار مناسب دیده شود و هر تولیدکننده یا فروشنده واقعی در این نمایشگاه هـــا حاضر شوند قطعا هم مردم استقبال می کنند هم اصناف .
ضمن اینکه یک فرصت مناسب برای مردم است که در یک بازه زمانی با تجمیع کالا و خدمات بهتر بتوانند مایحتاج خود را تهیه کنند با تمام مشکلاتی که اینگونه نمایشگاه ها دارد مانند محدودیت جا ، شلوغی ، رعایت مسایل بهداشتی ، عدم دسترسی بیشتــر غرفه داران به سیستم کارتخوان الکترونیکی ، و…. به هر حال قیمت در این نمایشگاه ها کمتــر از مغازه است.