نشانه های آشفتگی/ریختن زباله در جوی آب عادتی ناشایست که باید اصلاح شود

پنجشنبه ۱۴ دی ۱۳۹۶  شماره ۷۵۸

***

وقایع استان

مهرداد یاری

***

از گذشته های دور که تمدن ها شکل گرفته و از آن حالت ابتدایی خارج شدند و اجتماع ها ایجاد گردید مردم برای اینکه زندگی بهتر و سالم تری داشته باشند، دانستند که باید زباله ها را دور از محل زندگی شان نگه دارند. به همین علت جمع آوری و دور ریختن زباله ها به مرور یکی از نکات مهم زندگی فردی و اجتماعی انسان ها شد. با گذشت زمان راه های کارآمدتری را برای جمع آوری، دور کردن و از بین بردن زباله ها پیدا نمودند تا به این ترتیب زباله ها از زمان تشکیل تا زمان از بین رفتن در فرایندی مشخص قرار گرفته و کمتر مزاحم زندگی نسل بشر شوند. اما هنوز هم مسئله زباله ها به طور کامل حل نشده و در نقاط مختلف جهان وضعیت های متفاوتی دارد که گاهی وضعیت به مرز هشدار هم می رسد.
سال هاست که در بسیاری از شهرهای جهان زباله های شهری در فرایندی تعریف شده از چرخه زباله بودن به کالایی مفید و قابل استفاده قرار می گیرند. این شهرها دیگر به علت وجود زباله ها، زشت و غیر بهداشتی نیستند و سلامت محیط زندگی شان بالاست چرا که آن ها به خوبی توانسته اند درک کنند که تمیزی شهرشان در حکم تمیزی خانه شخصی شان است اما این مسئله در کشور ما همچنان یک مشکل اساسی به شمار می آید. در این گزارش بر خلاف عادت همیشه، روی سخن مان با مردم است چرا که این مورد جز معدود مواردی است که مردم بیش از مسئولیت مقصرند. این درست است که دولت ها در تفکیک زمینه زباله ها و افزایش کارخانه های بازیافت زباله و… سستی به خرج داده اند اما در سطح شهر آنقدر سطل زباله موجود هست که ما برای انداختن زباله های مان بر سطح شهر توجیهی نداشته باشیم، به ویژه زمانی که می بینیم جوی های آب پر هستند از زباله های جورواجور. آدم می ماند که چرا وضعیت این چنین است؟ چرا بین سطل زباله و جوی آب، همیشه انتخاب اشتباه را بر می گزینیم؟ به عقیده نگارنده صاحبان زباله ها، جوی ها را چیزی غیر از جوی آب و در واقع یک شوتینگ سراسری برای خارج شدن زباله ها از شهر می دانند و با همین تصور که «آب با خودش می بره» همواره از تکرار کار خود اجتناب نمی کنند و میل دارند زباله ای را که تولید کرده اند به سرعت از دیدگان دور سازند و چه بهتر از آبی که روان است و صاحب مشخصی ندارد؟!
حتی برای یک عده جوی آب یک سطل آشغال حجیم است. بــارها دیده شده کســانی،که اغلب مغازه دارها و ساکنین مناطق مختلف شهر هستند سطل زباله شان را در جوی آب خالی می کنند و با رضایت از اینکه خانه شان را از زباله ها خالی و پاکیزه کرده اند به سمت خانه بر می گردند؛ این وضعیت باعث تاسف است یعنی این آدم ها یکبار هم نشده است کــه بیاندیشند این زباله ها عاقبت شــان چه می شود؟ بسیار ساده است فهمیدن اینکه این کار به تجمع زباله ها و کثیفی جوی آب می انجامد. بی شک دیده اند که پاکبان های زحمتکش گاهی از جوی های آب چه چیزها که خارج نمی کنند و چه صحنه زشتی که نمی شود. البته اینـکه اغلب مــردم فـکر می کنند جوی آب بهترین مکان برای خلاصی از دست زباله ها است به گونه جزیی از سبک زندگی مان شده. چند روز پیش که برای انجام یک کار بانکی در پیاده رو های اطراف میدان شهدا قدم می زدم با صحنه ای بسیار تاسف بار رو به رو شدم. در چند قدمی من پاکبان محترمی وجود داشت که در حال جارو کردن کف پیاده رو، جمع آوری و هدایت زباله ها به سمت خاصی که احتمالا سطل زباله آنجا باشد، بود. اما از آنجایی که سطل زباله خلاف جهتی قرار داشت که پاکبان عزیز در حرکت بود ماجرا را دنبال کردم تا ببینم به کجا ختم می شود. شاید باورتان نشود ولی در عین ناباوری پاکبان مذکور همه آنچه را که جارو و جمع کرده بود لبه جدول، توی جوی آب ریخت و برگشت. من که از این بابت بسیار تعجب کرده بودم پیش رفتم و دلیل کارش را پرسیدم و وی گفت: «آب می بره…چه اشکالی داره؟مردم اینقدر چیز تو جدول میریزن که مال من چیزی نبود در برابر اونا»
اما شنیدن این پاسخ از سوی یک پاکبان به هیچ وجه قابل قبول نبود و همین را هم به او گفتم که در جوابم یک بله گفت و مشغول کـاری که داشت، شد بله ای که منظوری مانند «باشه تو خوبی…» داشت. این تجربه ناگوار ثابت کرد که عمق این ناهنجاری بسیار است و برای اصلاح به کار فراوان نیاز دارد. این عادت ناشایست دیگر تقصیر مسئولین، آقا زاده ها و… نیست انتخاب خودمان است که این چنین بی رحمانه به محل زندگی مان ضربه بزنیم.
امروزه در برخی نقاط از شهر جوی های آب را در زیر سطح کوچه یا خیابان ها قرار می دهند تا هم فضای خیابان افزایش یابد و هم کمتر محل تجمع زباله ها شوند.اما، این کار نیز حریف آثار مخرب زباله ها نمی شود‌‌. در مناطقی که جوی های آب در دسترس هستند زباله هایی را که در آن ها ریخته شده است با خود به این جوی های سر پوشیده می آوردند. حال اگر در این نقاط زباله ها تجمع کنند به علت خارج از دسترس بودن شان باعث ایجاد محلی آلوده می شوند که مکان مناسبی برای زندگی موش ها و حشرات و انواع موجودات موذی است. همچنین تجمع زباله ها در این مکان ها باعث راکد ماندن آب شده که در ادامه بوی نامتبوعی را ایجاد می کند یا اینکه گرفتگی به وجود می آید و باعث جمع شدن و سرریز شدن آب جوی ها بر سطح کوچه و خیابان می شود که رفع آن بی دردسر نیست. ما باید بدانیم که جوی آب نه جویبار است و نه نهر. جوی قرار است آب‌های باران و قنات را در خود جاری کند. در شهرها جوی‌ها در هنگام بارندگی یا شست‌وشوی خیابان‌ها یا از طریق نشت‌کردن زمین و عبور رواناب سطحی، آب را گردآوری کرده و به بیرون از محدوده شهری هدایت می‌کنند.
جوی های آب در گذشته نیز وجود داشته است و بسیار مورد استفاده قرار می گرفته اند. این جوی‌ها یادگاری از باغ‌های ایرانی‌اند. اصلی‌ترین عاملی که همواره به باغ‌های ایرانی حیات می‌بخشید، آب جاری بود که در چهارباغ‌ها، جویبارها و جوی‌های کم‌شیب و مارپیچی به حرکت درمی‌آمد و هوای باغ را مطبوع و دلپذیر می‌ساخت. البته در باغ‌های ایرانی، برای ایجاد محیطی آرام، خنک و پرسایه، چاره‌ای جز احداث جوی‌های آب در طول تمام باغ نبوده است و معمولاً این جوی‌ها در تقاطع‌ها به حوضچه تبدیل می‌شدند.در ادبیات فارسی جوی مولیان از جوی‌های معروف است. مولیان جویی بود در نزدیکی قلعه بخارا که در آن‌جا سامانیان باغ بزرگی داشته‌اند. آب جوی در مسئله تعبیر خواب نیز تعابیری همگون با آنچه گفتیم،دارد.
ابن سیرین می‌گوید: تعبیر خواب جوی آب، وکیلی است که نزدیک و مقرب می‌شود، ‌‌‌‌‌و هر جا جوی آب ببینی تعبیرش وکیل آن ناحیه می‌باشد و جوی آب را با هر کیفیتی ببینی، به وکیل برمی‌گردد، ‌‌‌‌‌جابر نیز می‌گوید: تعبیرش مرد بزرگ و با شوکت و با منفعت می‌باشد.
ابن سیرین می‌گوید: اگر جوی آب صاف و روانی ببینی، تعبیرش این است که مقرب می‌شوی و کار تو رو به راه خواهد شد، ولی اگر تیره باشد، یـعـنـی کار تو دچار بی‌نظمی و آشفتگی و تباهی خواهد شد.