من می گویم سواستفاده عاطفی، شما به آن چه می گویی؟

شنبه ۱۴ مرداد ۹۶   شماره ۶۴۶

آزاده جمشیدی راد

تعریف سواستفاده: سواستفاده هر رفتاری است که به قصد ایجاد کنترل و بهره برداری از یک یا گروهی از انسان ها انجام می شود. مثل سو استفاده مادی، معنوی، فکری، عاطفی و… مانند شست و شوی مغزی که در آن بطور منظم اعتماد به نفس، ارزش شخصی و خود پنداره فرد تخریب می شود.
در واقع سواستفاده شونده، هویت و ارزش شخصی خود را از دست می دهد. سواستفاده عاطفی به هسته درونی شخص آسیب وارد می کند و زخم هایی ایجاد می کند که به مراتب عمیق تر و مزمن تر از جراحات بدنی است.
انواع سواستفاده های عاطفی: پرخاشگری، انکار، ناچیز شماری.
۱) پرخاشگری: عبارت است از بدزبانی، متهم سازی، سرزنش، تهدید، دستور دادن و…
این رفتار بیشتر در روابط والد- کودک دیده می شود و والدینی که تا بزرگسالی یا آگاهانه یا ناآگاهانه به این رفتار خود ادامه دهند باعث له شدن اعتماد به نفس فرزند خود می شوند و صدمات جبران ناپذیری را به آنها وارد می کنند. نمونه دیگر پرخاشگری در روابط همسران دیده می شود که اغلب از طرف مرد انجام می شود. همسر با پرخاشگری سعی در اعمال نفوذ دارد و در مقابل محبت همسر، توجه و احساس او سعی بر اعمال پرخاشگری دارد. پرخاشگری لزوما داد و فریاد و کتک و… نیست بلکه حتی نادیده گرفتن فرد و احساسات او، سرزنش کردن همسر و دستور و تهدید و… همه نمونه هایی از این رفتار است که عواقب بسیار بدی در بردارد. همسر با از دست دادن اعتماد به نفس به سوی افسردگی گام برمی دارد و رفته رفته زندگی به شکل بدی ادامه پیدا خواهدکرد. آتش سو استفاده عاطفی انبار عشق، علاقه و احترام را آنچنان دستخوش حریق مهیبی می کند که در کسری از ثانیه شاهد تغییرات بزرگی خواهیم بود.
۲) این شاخه از سواستفاده عبارت است از بی اعتبار سازی سواستفاده کننده از دریافت هایی که از جهان انجام می شود، این حرکت به منظور تخریب و یا تکذیب این دریافت ها انجام می شود.
بی اعتبار سازی زمانی رخ می دهد که سواستفاده کننده از قبول واقعیت امتناع می ورزد و آن را نمی پذیرد.
به عنوان نمونه اگر سواستفاده شونده اظهار کند که مورد تحقیر، توهین و… قرار دارد، سواستفاده کننده مصرانه اذعان دارد من هرگز این کار را انجام نداده ام و نمی دانم که تو در مورد چه چیزی صحبت می کنی؟
مضایقه کردن هم شکل دیگری از انکار است و شامل امتناع ورزیدن از برقراری رابطه، قهر کردن، صحبت کردن وحتی گاهی شامل سکوت کردن است.
۳) ناچیز شماری: ناچیز شماری شکل افراطی انکار است. در این شیوه، سواستفاده کننده حادثه ای را که اتفاق افتاده انکار نمی کند ولی تجربه یا واکنش عاطفی سواستفاده شونده را در قبال آن حادثه زیرسوال می برد. عباراتی چون تو بیش از حد احساسی هستی، خیلی اغراق می کنی یا از کاه، کوه می سازی همگی بیانگر این نکته هستند که دریافت ها و عواطف سواستفاده شونده معیوبند و نباید به آنها اعتماد کرد.
ناچیز شماری زمانی رخ می دهد که سواستفاده کننده می گوید آنچه شما انجام داده اید یا گفته اید نامربوط و بی اهمیت است. این فن شکل ظریف ناچیز شماری است. انکار کردن و ناچیز شماری هـــر دو آسیب زا هستند و علاوه بر پایین آوردن عزت نفس، ایجاد تعارض و نامعتبر ساختن واقعیت، احساسات و تجارب در واقع می توانند دریافت ها و تجربه عاطفی شما را زیر سوال ببرند و بی اعتبار سازند.
درک رابطه سواستفاده گرانه: هیچ کس نمی خواهد در یک رابطه سواستفاده گرانه قرار گیرد ولی ممکن است ناآگاهانه کسی در چنین شرایطی قرار گیرد. نخستین گام رهایی از چنین رابطه ای شناخت تعریف شده استفاده و آشنایی با ارکان آن است باید بدانیم ما همگی حق داریم که:
– انتظار نیت و رفتار خوب از دیگران داشته باشیم.
– مورد حمایت عاطفی قرار بگیریم.
– حق داریم نظر خاص و متفاوتی داشته باشیم.
– حق داریم بدون تهدید و دور از خشونت زندگی کنیم .
– حق داریم به دور از تهمت و سرزنش باشیم.
– حق داریم با عناوینی که ارزش ما را کاهش می دهد خوانده نشویم.
ولی نکته حایز اهمیت اینجاست آیا خود شما از خودتان سواستفاده می کنید؟
آیا شما افکار و عقایدتان را، احساس و عاطفه و حتی وجودتان را بی ارزش می پندارید؟
آیا با افرادی که می دانید از شما سواستفاده می کنند هنوز در ارتباط هستید؟
آیا به دیگران به راحتی اجاره می دهید که از شما سو استفاده کنند؟
شما به آن چه می گویی؟
من می گویم سواستفاده عاطفی