پنجشنبه ۹ آبان ۱۳۹۸   شماره ۱۱۷۲

نتایج یافته های علمی و پژوهشی «وقایع استان» از وضعیت سرمایه اجتماعی، میزان تعلق شهری و رضایت شهروندان اراکی از کالبد و فضای شهرشان

من، اراک و هزار حرف نگفته

کوروش دیباج

هفته اراک است، هفته‌ای که برای اولین بار در تاریخ شهری اراک به نام اراک نام‌گذاری شده است، مدیران حوزه شهری بالاخص شورای شهر اراک با تأکید بر شعار بازیابی هویت فرهنگی و شهری اراک در حال برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های متعددی در شهر اراک و شهروندان آن هستند ولی حال سؤال اینجاست که مردم شهر اراک، به چه میزان نسبت به این شهر تعلق شهری دارند؟ به چه میزان از کالبد و فضای شهری که به‌عنوان یکی از فاکتورهای مهم حس تعلق شهری است، رضایت دارند؟ سرمایه اجتماعی شهروندان شهر اراک در چه وضعیتی قرار دارد؟ و از همه مهم‌تر مردم شهر از تاریخ روز دقیق اراک اطلاع دارند؟ به همین منظور وقایع استان برای بررسی این پارامترها به‌صورت علمی و کاملاً پژوهشی و بیان حرف های ناگفته ای که تنها با نظرسنجی ها نمایان می شوند، اقدام به بررسی میزان تعلق شهری شهروندان در قالب نظرسنجی نمود. در این نظرسنجی که به مناسبت روز اراک در نیمه اول مهرماه سال جاری اجرا شد، برای مشخص کردن حجم نمونه نظرسنجی، جمعیت شهری شهر اراک براساس آخرین آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن در فرمول کوکران محاسبه شد که بر این اساس حجم نمونه ۳۸۴ نفر به دست آمد. تدوین پرسشنامه نظرسنجی با همکاری دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی تدوین و برگه‌های نظرسنجی در ۵ منطقه شهری اراک در بازه زمانی یک هفته به شهروندان بالای ۱۷ سال شهر اراک به‌صورت تصادفی توزیع شد. ۵۷٫۹۲ درصدِ نمونه مرد و ۴۲٫۰۸ درصد زن بوده‌اند. ۴۷٫۰۲ درصد پاسخگویان مجرد، ۵۲٫۹۸ درصد متأهل بوده‌اند. ۷٫۷۹درصد پاسخگویان در رده‌ی سنی ۱۷ تا ۲۲ ساله، ۱۴٫۵۴درصد در رده‌ی سنی ۲۳ تا ۲۸ ساله، ۲۵درصد پاسخگویان در رده‌ی سنی ۲۹ تا ۳۴ ساله، ۱۸٫۰۶درصد پاسخگویان در رده‌ی سنی ۳۵ تا ۴۰ ساله، ۱۵٫۳۸ درصد پاسخگویان در رده‌ی سنی ۴۱ تا ۴۶ ساله، ۱۱٫۰۵درصد پاسخگویان در رده‌ی سنی ۴۷ تا ۵۲ ساله و ۸٫۱۸ درصد نیز در رده‌ی سنی بالای ۵۳ سال بوده‌اند.
وضعیت اشتغال مخاطبین نظرسنجی ۴۶٫۶ درصد شاغل، ۲۷٫۴۶ درصد خانه‌دار، ۹٫۹۷ درصد بیکار، ۸٫۷۳ درصد دانشجو و ۷٫۲۴ درصد بازنشسته هستند. همچنین ۹۳٫۷۰ درصد پاسخگویان بیش از ۷ سال، ۲٫۳ درصد ۵ تا ۷ سال، ۱٫۸۹درصد ۳ تا ۵ سال، ۱٫۱۱ درصد ۱ تا ۲ سال، ۱درصد زیر ۱ سال اعلام کردند در شهر اراک سکونت دارند.

در قسمت اول نظرسنجی میزان حس تعلق مکانی شهروندان اراکی در قالب جملات ذیل مورد بررسی قرار گرفت.
-۱ وقتی برای مدتی از اراک دور می‌شوم، دلم می‌خواهد زودتر برگردم.
۲۹٫۷۰ درصد گزینه کاملاً مخالف ، ۲۴٫۶۲ درصد کاملاً موافق، ۲۰٫۱۷ درصد موافق، ۱۳٫۳۵ درصد مخالف و ۱۲٫۱۶ درصد نظری ندارم را انتخاب کردند.
-۲ وقتی برای مدتی از اراک دور می‌شوم، دلم برای همسایگان و اهل محل تنگ می‌شود.
۳۲٫۱۸ درصد گزینه کاملاً مخالف، ۲۲٫۵۹ درصد موافق، ۱۹٫۹۴ درصد نظری ندارم، ۱۹٫۰۴ درصد مخالف و ۶٫۲۵ درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۳ من زندگی در اراک را دوست دارم.
۳۵٫۰۳ درصد گزینه کاملاً مخالف، ۲۱٫۲۵ درصد موافق، ۱۶٫۶۴ درصد مخالف، ۱۴٫۷۹ درصد نظری ندارم و ۱۲٫۲۹ درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۴ اگر فردی از اهالی اراک در مسابقات علمی یا ورزشی مقامی کسب کند، احساس غرور و افتخار می‌کنم.
۴۰٫۱۷ درصد گزینه کاملاً موافق، ۲۶٫۴۸ درصد موافق، ۲۰٫۸۳ درصد نظری ندارم ، ۹٫۲۵ درصد کاملاً مخالف و ۳٫۲۷ درصد مخالف را انتخاب کردند.
-۵ خود را اهلِ اراک می‌دانم.
۴۱٫۹۶ درصد گزینه کاملاً موافق، ۲۹٫۴۶ درصد موافق، ۱۲٫۸۲ درصد کاملاً مخالف ، ۱۱٫۶۰ درصد نظری ندارم و ۴٫۱۶ درصد مخالف را انتخاب کردند.
-۶جاهای مختلف اراک را به‌خوبی می‌شناسم.
۳۶٫۰۳ درصد گزینه کاملاً موافق، ۳۳٫۶۳ درصد موافق، ۱۶٫۰۷درصد نظری ندارم، ۸٫۹۲ درصد کاملاً مخالف و ۵٫۳۵ درصد مخالف را انتخاب کردند.
-۷ خاطرات مهم و زیادی در اراک دارم.
۴۰٫۴۷ درصد گزینه کاملاً موافق، ۲۹٫۴۶ درصد موافق، ۱۱٫۶۳ درصد کاملاً مخالف، ۱۱٫۶۰درصد نظری ندارم و ۶٫۸۴ درصد مخالف را انتخاب کردند.
-۸ من زندگی در اراک را به زندگی در جایِ دیگری ترجیح می‌دهم.
۳۷٫۵۲ درصد گزینه کاملاً مخالف، ۲۰٫۲۳ درصد کاملاً موافق، ۱۴٫۵۸ درصد نظری ندارم، ۱۳٫۹۸ درصد مخالف و ۱۳٫۶۹ درصد موافق را انتخاب کردند.
-۹ خودم را به دیگران اهلِ اراک در سایر شهرها معرفی می‌کنم.
۳۰٫۳۵ درصد گزینه کاملاً موافق، ۲۵٫۹۱ درصد کاملاً مخالف، ۲۱٫۴۲ درصد موافق، ۱۶٫۰۷درصد نظری ندارم و ۶٫۲۵ درصد مخالف را انتخاب کردند.
-۱۰ درصورتی‌که هیچ مشکلی (مالی، خانوادگی و….) نداشته باشم، بازهم در اراک زندگی می کنم.
۴۳٫۷۵درصد گزینه کاملاً مخالف، ۱۹٫۰۶ درصد کاملاً موافق، ۱۴٫۸۸ درصد مخالف، ۱۱٫۹۰درصد موافق و ۱۰٫۴۱درصد نظری ندارم را انتخاب کردند.
-۱۱ زندگی در اراک را به فرزندم، اقوام و آشنایانم توصیه می‌کنم.
۴۶٫۱۵درصد گزینه کاملاً مخالف، ۱۹٫۳۴ درصد مخالف، ۱۵٫۷۷ نظری ندارم ، ۱۰٫۴۱درصد کاملاً موافق و ۸٫۳۳ درصد موافق را انتخاب کردند.
-۱۲ اگر قرار باشد مکان زندگی خود را تغییر دهم، مکانی مشابه اراک را انتخاب می‌کنم.
۵۰٫۲۹ درصد گزینه کاملاً مخالف، ۱۸٫۱۵ درصد مخالف، ۱۳٫۰۹ نظری ندارم ، ۹٫۸۲ درصد موافق و ۸٫۶۵درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
دربخش دیگر از نظرسنجی از داوطلبین پرسیده شد، آیا رییس شورای شهر اراک را می شناسید؟
۸۷٫۲۸ درصد از پاسخ دهندگان اعلام کردند رییس شورای شهر اراک را نمی شناسند، ۱۲٫۷۲ درصد اعلام کردند وی را می شناسند در صورتیکه از این درصد افراد که اعلام کردند رییس شورای شهر اراک را می شناسند، ۷۳٫۸۱ درصد آنان نام فرد دیگری را به عنوان نام رییس شورای شهر اراک ذکر کردند و ۲۶٫۱۹ درصد نام درست وی را ذکر کردند.
سؤال دیگـر این بود که آیا شهردار اراک را می شناسید؟
۸۴٫۴۶ درصد پاسخ دهندگان هیچ اطلاعی از نام شهردار اراک نداشته و ۱۵٫۵۴ درصد اعلام کردند که وی را می شناسند، در صورتیکه از این درصد که اعلام کردند که شهردار اراک را می شناسند،۵۸٫۸۳ درصد نام فرد دیگری را به عنوان شهردار اراک ذکر کرده و تنها ۴۱٫۱۷ درصد توانستند نام درست را ذکر کنند.
و مهم‌تر از همه با توجه به اینکه در آستانه روز اراک این نظرسنجی صورت گرفت، ازداوطلبین پر کردن فرم نظرسنجی پرسیده شد، آیا از تاریخ دقیق روز اراک اطلاع دارید؟
۸۹ درصد از پاسخگویان ابراز بی اطلاعی از این روز کردند، و تنها ۱۱ درصد اعلام کردند از تاریخ دقیق این روز اطلاع دارند، در صورتیکه از این ۱۱درصد ۸۳٫۳۳ درصد پاسخ آنان از عنوان تاریخ دقیق روز اراک اشتباه و تنها ۱۶٫۶۷ درصد توانستند تاریخ دقیق و درست روز اراک را پاسخ دهند.

در قسمت دوم نظرسنجی میزان سرمایه اجتماعی شهروندان اراکی در قالب سوالات ذیل موردبررسی قرار گرفت.
-۱ به چه میزان پیگیر اخبارِ اراک هستید؟
۵۷٫۱۴ درصد گزینه خیلی کم، ۲۰٫۸۶ درصد اصلا، ۱۰٫۱۶ درصد کم، ۸٫۸۴ درصد تا حدودی، ۱٫۷۳درصد زیاد و ۱٫۲۷ درصد خیلی زیاد را انتخاب کردند.
-۲ اگر به کسی از همسایگان یا اهالی محل پولی قرض دهید، چقدر احتمال می دهید که در موعد مقرر پول شما را برگرداند؟
۳۸٫۶۷ درصد گزینه خیلی کم، ۱۵٫۶۴ درصد کم ، ۱۴٫۳۸ خیلی زیاد، ۱۱٫۲۳درصد اصلا، ۱۰٫۳۶درصد تا حدودی و ۹٫۶۳ درصد خیلی زیاد را انتخاب کردند.
-۳ تا چه اندازه به نهادهای شهـــری و وعده هایشان در شهر اراک اعتماد دارید؟
۶۲٫۸۴ درصد گزینه اصلا، ۲۰٫۱۶ خیلی کم، ۱۰٫۲۴ درصد کم، ۴٫۶۳ درصد تا حدودی، ۱٫۱۳درصد زیاد و ۱ درصد خیلی زیاد را انتخاب کردند.
-۴ تا چه اندازه در اراک احساس امنیت(عدم وجود دزدی، زورگیری، نزاع خیابانی و…) در طول شبانه روز می کنید؟
۵۰٫۶۱ درصد گزینه زیاد، ۲۰٫۳۹ درصد خیلی زیاد، ۱۲٫۵۷ درصد تا حدودی، ۱۰٫۴۳درصد کم ، ۴٫۷۵درصد خیلی کم و ۱٫۲۵ درصد اصلا را انتخاب کردند.
-۵ اغلب آشنایان، خانواده و اقوام و بستگان من در اراک سکونت دارند.
۵۰٫۷۶ درصد گزینه زیاد، ۳۶٫۲۴ درصد خیلی زیاد، ۹٫۶۳ درصد تاحدودی، ۱٫۳۷ درصد کم ، ۱٫۲۳درصد خیلی کم و ۰٫۷۷ درصد اصلا را انتخاب کردند.
-۶ اگر به مبلغی پول نیاز داشته باشید، تا چه حد امکان دارد روی کمک همسایگان خود حساب باز کنید؟
۲۹٫۳۱ درصد گزینه تا حدودی، ۲۰٫۶۹ درصد کم ، ۱۷٫۱۳ درصد خیلی کم، ۱۱٫۸۷ درصد اصلا ، ۱۱٫۳۸درصد زیاد و ۹٫۶۲درصد خیلی زیاد را انتخاب کردند.
-۷ چقدر با همسایگان، آشنایان یا دوستانتان در شهر صحبت یا دیدار می کنید؟
۲۶٫۸۱ درصد گزینه کم، ۲۰٫۲۳ درصد زیاد ، ۱۸٫۵۹ درصد اصلا، ۱۵٫۴۱ درصد خیلی کم ، ۱۴٫۸۲ درصد تا حدودی و ۴٫۱۴ درصد خیلی زیاد را انتخاب کردند.
-۸ تا چه اندازه ممکن است در مراسم شادی و ترحیم هم محله ای و همسایه های خود شرکت کنید؟
۲۵٫۸۵ درصد گزینه تا حدودی، ۲۰٫۱۵ درصد کم، ۱۸٫۷۶ درصد زیاد، ۱۸٫۳۳ درصد خیلی کم ، ۱۱٫۲۴ درصد خیلی زیاد و ۵٫۶۷درصد اصلا را انتخاب کردند.
-۹ چه قدر در فعالیت ها و امور انجمن های خیریه(طرح تکریم ایتام، کمک و صدقه به نیازمندان، کمک برای تهیه جهیزیه و …) مشارکت دارید؟
۳۸٫۶۹ درصد گزینه زیاد ، ۳۰٫۵۱ درصد تا حدودی، ۱۳٫۷۱ درصد اصلا، ۱۰٫۱۷ درصد کم، ۳٫۶۳ درصد خیلی زیاد و ۲٫۲۹ درصد خیلی کم را انتخاب کردند.

و در قسمت پایانی نظرسنجی میزان رضایت مندی بخشی شهروندان اراکی از ویژگی های فضایی کالبدی در قالب جملات ذیل موردبررسی قرار گرفت.
-۱ نمای(ظاهر) ساختمان ها و طراحی و هماهنگی آنها در اراک برای من جذاب است.
۵۷٫۸۴ درصد گزینه کاملاً مخالف، ۱۷٫۹۵ درصد مخالف، ۱۷٫۲۱ نظری ندارم ، ۴٫۹۱درصد موافق و ۲٫۰۹درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۲ سیمای(شکل) کوچه ها، خیابان ها و میدان ها در اراک منظم و زیبا هستند.
۶۰٫۱۱درصد گزینه کاملاً مخالف، ۱۹٫۸۹ درصد مخالف، ۱۵٫۰۳ نظری ندارم ، ۳٫۶۷ درصد موافق و ۱٫۳درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۳ پارک ها و فضاهای سبز اراک زیبا و جذاب هستند.
۳۰٫۰۲درصد گزینه مخالف، ۲۵٫۹۴ درصد نظری ندارم، ۲۵٫۸۴ درصد موافق ندارم ، ۱۱٫۰۴درصد کاملاً مخالف و ۷٫۱۶درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۴ کوچه ها و خیابان ها در اراک از نظافت و پاکیزگی لازم برخوردار است.
۳۷٫۴۱درصد گزینه نظری ندارم، ۲۲٫۱۶ درصد موافق، ۱۷٫۱۱درصد مخالف ، ۱۲٫۴۳درصد کاملاً مخالف و ۱۰٫۸۹درصد کاملاً مخالف را انتخاب کردند.
-۵ خدمات بهداشتی و درمانی(بیمارستان، اورژانس و…) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن به استان های مجاور مثل قم و تهران نیست.
۳۶٫۷۱درصد گزینه کاملاً مخالف، ۳۱٫۱۲ درصد مخالف، ۲۰٫۱۹درصد نظری ندارم، ۷٫۹۷ درصد موافق و ۴٫۰۱درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۶ خدمات آموزشی(مدارس، کتابخانه و…) شهر متناسب با نیاز ساکنین است؟
۲۹٫۸۳درصد گزینه مخالف، ۲۶٫۴۷ درصد نظری ندارم، ۱۸٫۸۹ درصد موافق ، ۱۳٫۷درصد کاملاً مخالفم و ۱۱٫۱۱درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۷ خدمات ورزشی و تفریحی(سالن ورزشی، پارک، استخر و…) شهر متناسب با نیاز ساکنین است؟
۷۵٫۹۶درصد گزینه کاملاً مخالف ، ۱۴٫۰۴درصد مخالف، ۵٫۸۳ درصد نظری ندارم ، ۳٫۱۲درصد موافق و ۱٫۰۵درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۸ خدمات تجاری(فروشگاه ها، پاساژها، مغازه ها و…) شهر متناسب با نیاز ساکنین است و نیازی به رفتن استان های مجاور مثل قم و تهران نیست.
۶۰ درصد گزینه کاملاً مخالف ، ۲۰٫۲۴درصد مخالف، ۱۲٫۷۶ درصد نظری ندارم ، ۴٫۹۱درصد موافق و ۲٫۰۹درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۹ تعداد وسایل حمل و نقل عمومی و ایستگاه ها متناسب با نیاز شهروندان است.
۲۹٫۹۳ درصد گزینه کاملاً مخالف ، ۲۵٫۳۸درصد مخالف، ۲۴٫۶۹ درصد نظری ندارم ، ۱۱٫۰۷درصد موافق و ۸٫۲۱ درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۱۰ ایستگاه های اتوبوس و تاکسی به‌خوبی در سطح شهر اراک توزیع شده اند.
۲۷٫۸۴ درصد گزینه کاملاً مخالف ، ۲۵٫۴۷درصد مخالف، ۱۹٫۶۳درصد نظری ندارم ، ۱۴٫۲۱درصد موافق و ۱۲٫۸۵درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۱۱ حمل و نقل عمومی دسترسی به نقاط مختلف شهر اراک را به آسانی فراهم می کند.
۳۱٫۷۸ درصد گزینه مخالف ، ۲۴٫۶۹درصد نظری ندارم، ۲۱٫۴۹درصد مخالفم ، ۱۲٫۸۳درصد موافق و ۹٫۲۱درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.
-۱۲ امکانات حمل و نقل بین شهری، برای رفت و آمد به شهرهای مجاور مناسب است.
۳۴٫۵۱ درصد گزینه مخالف ، ۱۹٫۸۲درصد نظری ندارم، ۱۸٫۰۹درصد مخالفم ، ۱۷٫۸۲درصد موافق و ۹٫۷۶درصد کاملاً موافق را انتخاب کردند.