معلم شهروندى

سه شنبه ۲۹ فروردین ۹۶ شماره ۵۶۵
****
هلن حقدوست
فعال فرهنگی
****
از ابتدای قرن بیستم برای نخستین بار در تاریخ بشر بیش از نیمی از جمعیت جهان ساکن شهرها شده اند و این هجوم گاها سراسیمه و حساب نشده در برخی از جوامع باعث پدید آمدن ضعف ها و نارسایی هایی پر شمار در عرصه مدیریت شهری شده که این مهم در فقر و فلاکتی که گریبانگیر اقشار دهک های پایین می گردد و نابرخورداری اقشار بیشتری از حقوق شهروندی جلوه گر می شود. جمعیت شهری جهان از ۳۰۰ میلیون نفر در ۱۹۵۰ به دو میلیارد و هفتصد میلیون در سال ۲۰۰۰ میلادی رسید یعنی رشد جمعیت شهری نزدیک به دو و نیم درصد و افزایش جمعیت شهرنشین هر ساله حدود ۵۵میلیون نفر بوده است. حال با در نظر گرفتن این نکته که ظرفیت رشد و اعتلای هرچه بیشتر کشورها برای دستیابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی وابسته مستقیم به توانایی اداره امور شهرها است در می یابیم به چه سبب مقوله مدیریت شهری امروزه نقشی بسیار خطیر در جوامع پیشرفته پیدا کرده است که تجلی آنرا در امور متنوعی از انتقال فناوری اطلاعات تا ایجاد سرمایه اجتمـاعی توسط منابع انسانی ملاحظه می کنیم.
لازم به ذکرست که پارادایم مدیریت مطلوب شهری بیانگر این نکته است که امروزه در توسعه شهری به غیر از دولت اعم از ملی یا محلی دو بازیگر یا شریک یعنى جامعه مدنی و بخش خصوصی وجود دارند که هر کدام اجزا و عناصر متشکله خود را داشته و در صورت بازشناسی دقیق و استفاده درست ازین سرمایه های اجتماعی قدم های بزرگی در راستای مدیریت مطلوب شهری می توان برداشت. درین مقال بر سر آنم که گر ز دست براید به یادآوری نقش یکی از این سرمایه های اجتماعی بپردازم که قشر شریف فرهنگیان است که بحق می توان گفت پیاده نظام سپاه آموزش و پرورش هستند. آیا نه اینکه رسالت خطیر آموزش و پرورش نهادینه کردن فرهنگ شهروندی است؟وآیانه اینکه فرهنگ شهروندی نقشی اساسی و بی بدیل در تسهیل و خلاق سازی مدیریت مطلوب و یکدست شهری ایفا می کند؟ پس چرا غافلیم از نسل نوباوه و نوجوانی که در جامعه امروز در حال رشد و بالیدن هستند؟ نسلی که در صورت ارتباط گیری صحیح و آموزش مهارت های صحیح زیست شهری در کنار تحصیل به منظوراستفاده ازتوانمندی و ظرفیتهای بالقوه دانش آموزان و دانش پژوهان در مباحث مدیریت شهری می تواند آهنگ قدمهای این مرز و بوم را بسوی رشد و توسعه و اعتلا به چندین برابر برساند. این وظیفه دشوار امروز و همیشه دستان زحمتکش و کارآزموده فرهنگیان عزیز را بوسیده. بیاییم با دیدی بازتر و عمیق تر به این قشر تحصیل کرده با سواد بیاندیشیم و ببینیم کدام قشر را می توان یافت که بیشتر از فرهنگیان با مقوله آموختن و آموزانیدن سروکار دارند؟ در چند دسته و رسته و صنف و گروه شغلی می توان سراغ کرد ارتباط وسیعی را که قشر فرهنگی امروز با نسل در حال آموختن و شهروندان جامعه فردا دارد. به صراحت بگویم نقش جامعه ی فرهنگی نقش کلیدی درمهندسی افکار شهروندی است و با توجه به ظرفیت های آموزش و پرورش و شهرداری لازم است این دو دستگاه از ظرفیتهای یکدیگردرارتقائ فرهنگ شهری بهره برداری نمایند و به نظر میرسد رسالت خطیر آموزش و پرورش نهادینه کردن فرهنگ شهروندی و شهروند مداری میباشد. یکی از مهمترین رسالت های خطیر این اساتید و معلمان مومن و دانشمند، فرهنگ سازی و توانمند کردن پایه های سنی مختلف برای ارتقا فرهنگ شهروندی است و این مهم به سرانجام نخواهد رسید مگر اینکه تعامل لازم در میان خانواده و محیط های آموزشی با شهرداری در جریان باشد. بیاییم با دیدی روشنفکرانه همکاری هایی که تا پیش از این به صورت جدی نبوده و هم اکنون مجال پیاده سازی آن مارا هست را جدی تر بگیریم و مقوله ساماندهی فرهنگی شهر را به کف کفایت این عزیزان بسپاریم و ازیشان حمایت های لازم را به عمل آوریم.
چالشهای ریز و درشت فرهنگ شهری که امروزه در برابر ماست از آنجمله به فرهنگ جمع آوری و تفکیک زباله میتوان اشاره کرد، فرهنگ ترافیک، فرهنگ آپارتمان نشینی، فرهنگ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی و ایجاد شفافیت مالى این همه و همه را مطمئن هستیم که می توانیم با همکاری و اعتماد به همین فرهنگیان فرهیخته و ساعی به سرعت حل کنیم که این آموزه ها در برگیرنده یادگیری دانش، مهارت و ارزشهای شهر نشینی است که کودک را درگیر مشارکت با اجتماع و محیط پیرامون خود می کند .
از یاد نبریم سه عنصر اصلی شهروندی چون نظام حقوقی، حس عضویت شهروندی و حس تعلق و وابستگی اجتماعی در وضعیت ارتباطات بین فرهنگی هر جامعه ای اثرگذاربوده و این آموزشها با ارتقاء فرهنگ شهروندی ارتباط مستقیم داشته و کیفیت مشارکت آنان در امور جامعه به عنوان یکی از الزامات اساسی سرمایه اجتماعی و شاخص های توسعه فرهنگی یافتگی نقش موثری دارد . نویسنده بیش از بیست سال در کلاسهایش مشق حقوق شهروندى کرده و به چشم و به جان نقش اثرگذارى معلمان در بسط مفاهیم حقوق شهروندى را لمس کرده و حالیا چه توان موثرتر از استفاده از پتانسیل معلمان در جذب مشارکت عمومى در ساحت مدیریت شهرى است؟ و کلام آخر این که بیاییم همگی دیدگان را بگشاییم که چشم بستن بر قشر معلم و متعلم چشم فرو بستن به کلیت جامعه فرداست.