مجموعه گزارش های «وقایع استان» به مناسبت هفته ملی دیابت/دارودسته های سرطان

شنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۶   شماره ۷۱۹

بخش نخست

دیابت یکى از شایع‌ترین بیمارى‌هاى مزمنى است که بشر را گرفتار کرده است. تنها در سال ۲۰۰۳ تعداد مبتلایان به بیماری دیابت در سراسر جهان ۱۹۴ میلیون نفر تخمین زده ‌شد. پیش بینى مى‌شود که این رقم تا پایان سال ۲۰۲۵ در نتیجه طولانى شدن عمر مفید افراد، سبک زندگى بى‌حرکت و غیرفعال و تغییر الگوهاى رژیم غذایى به ۳۳۳ میلیون نفر برسد. همه ساله ۱۴ نوامبر (۲۴آبان ماه) به نام روز جهانى دیابت خوانده مى‌شود و از ۲۰ تا ۲۶ آبان هم هفته دیابت در ایران است . به همین بهانه روزنامه وقایع استان مجموعه گزارش هایی را آماده کرده که در این هفته منتشر خواهند شد. در بخش نخست این سلسله گزارش ها به چند پیام سلامتی درباره عوارض مصرف قند و شکر و ارتباط آن با سرطان اشاره می نمائیم.

 اولین پیام: قند و شکر و چاقی
مصرف زیاد قند وشکر، مواد قندی و شیرین با افزایش دریافت کالری دریافتی موجب اضافه وزن وچاقی می شود. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۱۴ شیوع چاقی در جهان دو برابر شده است. در حدود ۲ میلیارد نفر در جهان دچار اضافه وزن یا چاقی هستند. شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان نیز از ۴۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ به ۷۰میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ می رسد.
کودکان چاق در بزرگسالی شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی- عروقی، سرطان کولون، سرطان پستان و بیماری های مفصلی استخوانی دارند.در افرادبزرگسال چاق نیز خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، سرطان پستان، سرطان کولون، مشکلات عاطفی، روانی و اجتماعی مثل استرس، اعتماد به نفس پایین و افسردگی بیشتراست.
بر اساس بررسی های انجام شده در کشور، بیش از نیمی از مردان و زنان بزرگسال دچاراضافه وزن و چاقی هستند. روند اضافه وزن و چاقی در کودکان و دانش آموزان کشورنیز افزایشی است.
قند و شکر، انـواع شیــرینی، شکلات، نوشابه های گازدار،آب میوه های صنعتی حاوی قند افزوده، شیر های طعم دار،شیرکاکائو و شیر شکلات،پاستیل، بستنی یخی،کیک و کلوچه و بیسکویت از مهم ترین منابع مصرف موادقندی هستند.
اگر هر روز یک قوطی نوشابه ۳۰۰ میلی لیتری به مدت یک سال مصرف شود، منجر به افزایش وزن حدود ۷ کیلوگرم در سال می شود.

دومین پیامد: قند و شکر و سلامت قلب
مطالعات انجام شده نشان داده است خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی درافرادی که ۲۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند وشکر تامین می کنند در مقایسه با گروهی که کمتر از ۱۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند و شکر تامین کرده اند، ۳۸ درصد بیشتر است. نتیجه این که افرادی که ۲۱ درصد و یا بیشتر از کالری روزانه خود را از موادقندی و شیرین تأمین می کنند خطر مرگ از بیماری های قلبی- عروقی ۲برابر بیشتر است.
مطالعات متعدد نشان داده است که اثرات مصرف زیاد قند و شکر موجب کاهش کلسترول خوب (HDL) می شود و در صورتی که بیشتر از ۲۰ درصد انرژی روزانه از قند و شکر(ساکارز) تأمین شود موجب بالارفتن تری گلیسرید خون نیز می شود.

سومین پیامد: قند و شکر و سرطان
مصرف زیاد قند وشکر و مواد شیرین خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. مطالعات انجام شده نشان داده است که خطر ابتلای افراد دیابتی به سرطان پانکراس وکولون نسبت به سایر افراد دو برابر است. همچنین مصرف زیاد قند و شکر و بالا بودن قند خون از طریق تاثیر بر توده بافت سینه شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.
مطالعات دیگری نشان داده است که خطر مرگ و میر و سرطان پانکراس در زنانی که بیشتر از ۳ قوطی نوشابه در هفته می خورند در مقایسه با زنانی که کمتر از یک قوطی نوشابه می خورند، ۵۷ درصد بیشتر است.

چهارمین پیام: قند وشکر ودیابت
یکی از مهم ترین دلایل ابتلا به دیابت، مصرف زیاد قند، شکر و مواد شیرین است. براساس اطلاعات موجود از ۱۷۵ کشور جهان، در زمینه تامین و عرضه شکر و شیوع دیابت، نتایج مطالعه نشان داده است که طوری که شیوع دیابت در جمعیت به ازای هر ۱۵۰ کیلو کالری اضافی شیوع دیابت با مقدار تامین قند و شکر درکشورها ارتباط مستقیم و معنی داری دارد برای هر نفر در روز که از قند و شکر تامین می شود، به میزان یک درصد افزایش می یابد. مصرف بیش از حد مواد قندی و شیرین، کارایی انسولین در بدن را ضعیف می کند وموجب ابتلای فرد به بیماری دیابت و یا انباشته شدن چربی در کبد می شود. به منابع پنهان قند در مواد غذایی توجه کنید. انواع سس ها، قهوه های فوری، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی، کمپوت ها، انواع شیرینی، شکلات و دسر های آماده حاوی مقادیر زیادی قند هستند.

پنجمیـن پیـام: قنـد و شـکر و پوسیدگی دندان
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان تا آن جا که ممکن است مصرف مواد قندی و شیرین را کاهش دهید.

نکات توصیه شده برای کمک به کاهش شکر مصرفی
استفاده از میوه های تازه به جای شیرینی و شکلات به عنوان میان وعده
محدود کردن مصرف نان های شیرین (نان قندی، نان شیر مال، شیرینی، کیک و… ) وانواع شکلات و آب نبات
خرید نوشیدنی های بدون شکر و یا کم کالری (دوغ، آب و آب میوه های طبیعی بدون قندافزوده) به جای نوشابه های گازدار
استفاده از میوه هایی نظیر سیب، هلو، گلابی که قند کمتری دارند و محدود کردن مصرف میوه های شیرین مانند انگور، خربزه، خرما، انجیر، توت و……
در صورت تمایل به مصرف کمپوت میوه بهتر است آن را در منزل تهیه کنید. برای این کارتکه های میوه را با مقدار کمی آب و بدون اضافه کردن شکر به مدت چند دقیقه بجوشانید و سپس برای مصرف روزانه آن را در یخچال نگهداری کنید ویا از کمپوت های آماده با حداقل میزان قند استفاده کنید.
مصرف قند و شکر را همراه با چای و قهـوه به حـــداقل برسانید. در صورتی که قهوه های فوری مصرف می کنید انواع بدون شکر را انتخاب نمایید.
هنگام پخت کیک و شیرینی، میزان شکر اضافه شده را به نصف کاهش دهید.
به جای مصرف کیک های خیلی شیرین از کیک های تهیه شده از غلات کامل یا نان شیرینی هایی که قند بسیار کمتری در آن ها به کار رفته است استفاده کنید.
بـه منظور طعم دار کردن مواد غذایی از ادویه هایی مانند دارچین و زنجبیل استفاده کنید.
مواد غذایی شیرین که در مناسبت های مذهبی توزیع می شود مثل شله زرد، حلیم، حلوا و شیر برنج را با حداقل مقدار شکر تهیه کنید.
در هنگام خرید مواد غذایی، برچسب آن ها را از نظر مقدار قند افزوده شده مقایسه کنید ومحصولاتی که حاوی کمترین مقدار قند افزوده هستند را انتخاب کنید.

توصیه های لازم برای نوپایان و خردسالان
والدین می توانند راه کارهای زیر را دنبال کنند تا مقدارقند و شکر را در رژیم غذایی فرزندانشان به حداقل برسانند.
برای کودکان، یک رژیم غذایی غنی از سبزی ها، میو ه ها، لبنیات کم چرب،گوشت کم چربی، مرغ وماهی فراهم کنید.
تنقلات شیرین و سالمی هم چون میوه های خشک شده و انواع خشکبارفراهم کنید.
شیر کم چرب یا آب راجایگزین نوشابه ها و سایرنوشیدنیهای شیرین که قند افزوده دارند، بکنید.

پیامد های مصرف زیاد قند وشکر
مصرف بیش از حد قند و شکر و بطور کلی مواد قندی و شیرین باعث افزایش فشارخون و اضافه وزن می شود که هر دو از عوامل ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می باشند. مطالعات انجام شده نشان داده است خطر ابتـلا به بیماری های قلبی عروقی که درافرادی که ۲۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند وشکر تامین می کنند درمقایسه با گروهی که کمتر از ۱۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند و شکر تامین کرده اند ( کمتر از ۵۰ گرم ) ، ۳۸ درصد بیش تر است. نتیجه اینکه در افرادی که ۲۰ درصد (۱۰۰ گرم ) و یا بیش تر از کالری روزانه خود را ازموادقندی و شیرین تأمین می کنند خطر مرگ از بیماریهای قلبی عروقی ۲برابر بیشتر است.
در مطالعات اخیر، دانشمندان نشان دادند که مصرف زیاد قند شانس ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. در حقیقت مقادیر زیاد قند و شکر سمومی رادر بدن تولید می کند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود.
خطر ابتلا افراد دیابتی به سرطان پانکراس وکولون نسبت به سایر افراد دو برابر است. ۱۴۰ کیلو کالری اضافی می تواند با مصرف یک مشت بادام زمینی، یک لیوان نوشابه، یک شیرینی شکلاتی، ۵ تا ۷ عدد قند یا یک عدد شیرینی وارد بدن شود و با ۱۹ دقیقه دویدن یا دوچرخه سواری، ۲۱دقیقه شنا و ۳۰ دقیقه پیاده روی تند مصرف می شود.