متولیانی خالی از حس تعلق به سرزمین

یکشنبه ۲۰ فروردین ۱۴۰۲  شماره ۱۶۹۲

فرزین وفائی نژاد:

اگر قبول کنیم که شهر موجودی زنده است پس باید بپذیریم علاوه بر حقوق شهر به شهروند و بالعکس نیز حقوقی برقرار است. بزرگ شهر اراک، که به اشتباه نام کلانشهر را با خود به همراه دارد و این تضاد، محصول یک برداشت ناصواب از مصوبه ای هست که قرار بود برای شهروندان اراکی با خود آورده ای داشته باشد که اینگونه نشد. ساختار مهاجر پذیری بالا و عدم توسعه متوازن شهری سبب گسست های فرهنگی و اجتماعی در بین شهروندان شده است که نرخ بالای مهاجرفرستی جوانان اراکی و مهاجرپذیری کارافتادگان استان های کم برخوردار از نظام سلامت و بهداشت بر این عدم حس تعلق به سرزمین دامن زده است.
بر اساس شاخص های اجتماعی خصوصا نرخ بالای عدم مشارکت عمومی که بیانگر کاهش شدید حس تعلق به سرزمین در اراک است می توان فهمید که ساختار فرهنگی و اجتماعی شهری خصوصا دستگاه های متولی این امر ، کاملا غیر مسئولانه رفتار می کنند و هیچ نظارتی بر عملکرد آنها نمی باشد.
عدم توانایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجموعه های تحت امر این سازمان همچنین رفتار غیر مسئولانه سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری خصوصا عدم فعالیت موثر و مفید کمیسیون فرهنگی شورای شهر در دو سال گذشته سبب شده حس تعلق به سرزمین و میزان نرخ مشارکت عمومی مردم در ایجاد پیوند با یکدیگر در مقایسه با دوره قبل متولیان این امر به شدت کاهش یابد .
خالی شدن جایگاه های مهم شهری از دغدغه مندان واقعی و نبود نهادهای بر آمده از دل مردم که بتواند هویت ساز و جریان ساز باشد همواره شکاف اجتماعی و طبقاتی را بیشتر و عمیق تر نمایان می کند و اندک افراد دلسوز نیز با تهدید و تحدید از مجموعه فضاهای پیوند دهنده حذف شده اند .
با توجه به آمارهای ارایه شده دفتر پیشگیری از جرایم دادگستری اراک و سازمان سیما و منظر شهرداری در خصوص تخریب گسترده زیرساخت های شهری و افزایش لجام گسیخته وندالیسم شهری بصورت سازمان یافته در لایه های مدیریتی تا محله ای بیانگر کاهش شدید حس تعلق به سرزمین است که به مصداق مَثَل نازیبایی ست که می گوید: دیگی که برای من نجوشد، در آن سر سگ بجوشد. و این تفکر و رفتار خبر از فاجعه ای بزرگ می دهد که همواره زیست شهر و شهروندی را تهدید می کند و زخم های پنهان آن هر روز در قالب های مختلف سر باز می کنند.
افزایش دست اندازی و بی توجهی متولیان مدیریت و نظام فرهنگی و اجتماعی شهری به زیرساخت ها و داشته های ارزشمند شهر اراک و فرار سرمایه گذاران خصوصاً بی مهری که تبدیل به عادت شده است همچنین حذف نگاه هویت ساز و ارزش آفرین از بدنه این مجموعه ها سبب گردیده کاسبان فرهنگ میاندار شوند و منابع شهری به ثمن بخس به این فرصت طلبان واگذار شود.
حجم انبوه ساخت و ساز ساختمان های بی روح بدون در نظر گرفتن سرانه های فرهنگی و اجتماعی همچنین ساختار طبقاتی ناهمگون جامعه به شدت نیازمند به این سرانه ها است که عدم توجه به نیازهای فرهنگی و اجتماعی شهروندان مسبب افزایش خشم انباشته در اثر نبود عدالت شهری و بهره برداری از فرصت های برابر شده است.
این توسعه ظاهری که با نماهای سنگی واگرا از هویت های ریشه دار شهر اراک سرعت گرفته است هرگز با ساختار کارگری و کارمندی که توان خرید ملک برایش مهیا نیست ، جزافزایش حس انزجار و وندالیسم شهری، آورده ای دیگر با خود ندارد.
به بیان دیگر شهروندی که توان مالکیت یک خانه درخور شأن خانواده اش را ندارد وفضایی هم برای آرامش روانی وی و تخلیه این تنش ها پیش بینی نشده است، حتما دچار سرخوردگی و عدم تعلق به سرزمین می شود و اگر آن با چاشنی بی کفایتی مسئولین و متولیان همراه شود، سبب بی رغبتی به محیط و زمینه ای برای افزایش تنش های اجتماعی است.
حال بجاست متولیان فرهنگی و اجتماعی شهر بجای دادن وعده های توخالی چون ساختن چندین سینما و سالن تاتتر یا برنامه های خالی از محتوا هرچه زودتر به اصلاح رویه های غلط بپردازند و این امر مهم را به افراد توانمند واگذار کنند.
استفاده از ظرفیت آزموده هایی چون جشنواره های ملی داستان کوتاه اراک، شعر طنز اراک، کاریکاتور شهر به علاوه من و استفاده از سرود اراک در افزایش مشارکت عمومی و با بهره گیری از ظرفیت های بنیادهای ایرانشناسی و اراک شناسی به ویژه احیای انجمن های ادبی و هنری ریشه دار می تواند التیامی بر این زخم باشد.
متولیان مدیریت فرهنگی و اجتماعی خصوصا نمایندگان پارلمان شهری باید بدانند شهر ، موجودی زنده است و شریان زندگی در زندگانی شهروندان معنا می گیرد که تنها راه افزایش حس تعلق به سرزمین توجه به هویت های واقعی و ریشه های فرهنگی تبلور یافته در بین شهروندان ممکن پذیر خواهد بود.
پرهیز از خبر درمانی و رفتارهای تبلیغاتی همچنین رویکرد تشویقی و افزایش مشارکت شهروندان در رده های سنی و سلایق مختلف می تواند التیامی بر این درد مشترک باشد.
مدیران ارشد و تصمیم گیران بدانند که عدم تمایل و بی تفاوتی منتقدان، نشانه خوبی برای آنها نیست و سرخوردگی دلسوزان به آینده شهر و شهروندان بیش از هر زمان دیگر به چشم می خورد و این نتیجه رفتارهای غلط و عدم پاسخگویی متولیان این امر است.