شنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۰  شماره ۱۴۷۱

ما به ناز تو جوانی داده ایم

به بهانه سالروز درگذشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی

مریم رسولی

در فرهنگ ایرانیان، زندگی با شعر آغاز و با شعر بدرقه می شود. کودک در گاهواره، لالایی می شنود و از همـــان آغاز به شعر اُنس می گیرد و پس از مرگ نیز آرایه مزارش، شعری است که برایش می سرایند و چه بسا خود پیش از مرگ برای خویش شعری می سُراید. این آمیختگی ما با شعر و تأثیری که شعر بر فرهنگ و روحیات و رفتار ما می گذارد، ضرورت پرداختن به آن و ضرورت پاسداری از حریم این عنصر اعجاز آفرین را بیشتر می‌کند.
بیست و هفتم شهریور ماه بدین سبب روز شعر و ادب فارسی نامیده شده که مصادف است با سالروز درگذشت استاد سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص و مشهور به شهریار، شاید شهریار را بتوان آخرین شاعر غزل سرای چیره دست در ادب فارسی نامید چرا که پس از او دیگر قالب غزل، شاعر بزرگی به خود ندیده و علاوه بر این رفته رفته غزل جای خود را به شعر سپید و نیمایی سپرده و خود به شعرای سلف پیوسته است، شهریار شاعر شوریده‌ای است که همچون بسیاری از اسلاف خویش از عشق زمینی و مجازی، به عشق آسمانی و حقیقی دست یافت و این عشق سبب شد تا گوهر وجودش در کوره سختی‌ها بگدازد و بر عیار آن افزوده گردد.
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار از شعرای مشهور و اهل ادب است که اشعار زیبایی را به زبان فارسی و ترکی سروده است، شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی تبحر داشت اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل شهره بود که از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد.
از معروف ترین اشعار فارسی او مدح حضرت علی (ع) و شعر معروف علی ای همای رحمت و از اشعار زیبای ترکی او شاهکار ادبیات آذربایجان، بنام حیدربابایه سلام که در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده ی دنیا ترجمه شده‌است را می توان نام برد.
این شاعر معاصر ایرانی که درشهریور ماه ۱۲۸۵ هجری شمسی (۱۳۲۵ هجری قمری) در بازارچه میرزا نصراله تبریز واقع درچای کنار چشم به جهان گشود، دوره کودکی استاد در آغوش طبیعت و روستا سپری کرد که منظومه حیدر بابا مولود آن خاطرات است.
او در سال ۱۳۳۲ (هـ. ق) جهت تحصیل اصول جدید به مدرسه متحده وارد شد و در همین سال اولین شعر رسمی خود را سرود و سپس به آموختن زبان فرانسه و علوم دینی پرداخت و همچنین از فراگیری خوشنویسی نیز دریغ نکرد که بعد‌ها این تجربه در کتابت قرآن، ثمر داد. در سیزده سالگی (سال ۱۲۹۹) اشعار شهریار با تخلص «بهجت» در مجله ادب به چاپ رسید. شهریار در تهران تخلص خود را پس از دو رکعت نماز و تفال به غزل حافظ به شهریار تغییر داد که باهمان تخلص نیز به شهرت رسید. در خصوص تغییر تخلص شعری استاد شهریار چنین تعریف کرده اند که در اوایل شاعری «بهجت» تخلص می‌کرد و بعداً دوباره با فال حافظ تخلص خواست که دو بیت زیر شاهد از دیوان حافظ آمد و خواجه تخلص او را «شهریار» تعیین کرد:
که چرخ سکه دولت به نام شهریاران زد
روم به شهر خود و شهریار خود باش
در سال ۱۳۰۳ با ورود به مدرسه طب، زندگی شورانگیز و پرفراز و نشیب او آغاز شد. در این سال‌ها بود که شهریار دل در گرو عشقی نهاد که اگرچه فرجامی نداشت، ولی وی را به عشقی والاتر و پرشکوه‌تر رهنمون شد، او که تا کلاس آخر مدرسه ی طب تحصیل کرده و در چند مریض‌خانه هـم مدارج اکسترنی و انترنی را گذرانده بود، در سال آخر به علل عشقی و ناراحتی خیال و پیشامد‌های دیگر از ادامه تحصیل محروم شد.
بالاخره سید محمد حسین شهریار در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ خورشیدی در بیمارستان مهر تهران بدرود حیات گفت و بنا به وصیتش در زادگاه خود در مقبرهالشعرا سرخاب تبریز با شرکت قاطبه ملت و احترام کم نظیر به خاک سپرده شد.
روز شعر و ادب فارسی که وجه تسمیه آن، روز بزرگداشت شهریار است، فرصتی برای بازخوانی تاریخچه شعری ایران است. این روز فرصتی برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و یاد و خاطر افرادی است که در راستای اعتلای فرهنگ و ادب کشور عزیزمان تلاش کرده‌اند.