روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۳ مرداد ۹۶ شماره ۶۵۴
***
وقایع استان
علی امیدی
***
سرانجام دکتر روحانی با صدور حکمی عیسی کلانتری را به عنوان معاون خود و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست معرفی نمود. در روزهای اخیر بسیاری از سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه محیط زیست با انتشار نامه هایی در فضای حقیقی و مجازی از رئیس جمهور درخواست کرده بودند که فردی جایگزین معصومه ابتکار گردد که نگاهی توسعه گرا داشته باشد.
دکتر حسین آخانی دکترای گیاه‌شناسی از دانشگاه مونیخ آلمان و عضو هیأت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران از چهره های شناخته شده ای است که به همراه شماری از متخصصان و فعالان محیط زیست با نوشتن نامه‌ای به رئیس جمهور در خواست کردند که ریاست سازمان را به فرد جوانی با نگاه توسعه پایدار بسپارد.
به گزارش وقایع استان به نقل از خبرآنلاین، گروهی از فعالان محیط زیست از چند هفته پیش اقدام به راه اندازی گروه تلگرامی به نام «تغییر در مدیریت محیط زیست»کردند که در آن نزدیک به یک هزار عضو به بحث پیرامون سه سوال اساسی پرداختند:
آیا با ادامه ریاست خانم ابتکار موافقید؟ چه انتظاراتی از رئیس بعدی سازمان محیط زیست دارید؟ گزینه پیشنهادی شما برای رئیس بعدی چیست؟
در این گروه برای چند گزینه مطرح نظر سنجی صورت گرفت. اتفاقا نتیجه نظر سنجی در مورد دو گزینه بسیار جدی یعنی ابقای خانم ابتکار و دیگری آقای عیسی کلانتری هر کدام فقط با ۱۶ درصد موافق، فاصله زیاد بین نظر دولت و فعالان را نشان می‌داد. تکرار نام جدید محمد فاضلی در بین گزینه‌ها، فعالان را امیدوار کرد که رویکرد دولت در محیط زیست از نگاه دیوانسالاری مبتنی بر توسعه ناپایدار به سوی پذیرش نقش جامعه در حل بحران‌های محیط زیستی جهت گیری کرده است. به همین دلیل گروه «تغییر در مدیریت محیط زیست» تلاش کرد که وی را به جامعه محیط زیستی معرفی کند. بعد از آنکه خبرها از قطعی شدن نام عیسی کلانتری بر صندلی محیط زیست جدی شد، ده‌ها فعال محیط زیست و استاد دانشگاه دست به قلم بردند و از آقای روحانی دو درخواست جدی مطرح کردند.
اول آنکه آقای محمد فاضلی را به عنوان نیرویی جوان با نگاه نو به جای صندلی معصومه ابتکار معرفی کند، و دوم اینکه آقای عیسی کلانتری بهتر است همان ماموریت مهم احیای دریاچه ارومیه را ادامه دهد. بسیاری از فعالان نگران بودند که آقای عیسی کلانتری نمی‌تواند انتظارات جامعه محیط زیستی را برآورده کند. طی یک و نیم روز ۲۸۰ نفر از استادان دانشگاه و فعالان محیط زیست و افراد علاقه مند به آقای رئیس جمهور حمایت خود را از محمد فاضلی اعلام کرده‌اند و نگرانی خود را از سپردن صندلی محیط زیست در کابینه به عیسی کلانتری اعلام داشته اند.
مشابه این موج برای وزیر نیروی پیشنهادی روحانی، حبیب الله بیطرف هم راه افتاده است. فعالان محیط زیست که منتقد جدی وی در دوران اصلاحات می‌باشند و وی را عامل پروژه های انتقال آب و سد سازی گسترده می‌دانند بسیار نگرانند که حضور همزمان بیطرف در وزارت نیرو و عیسی کلانتری در سازمان محیط زیست باعث سرد شدن و انتقادی رابطه جامعه محیط زیستی و دولت دوازدهم خواهد شد. فعالان و کنشگران محیط زیست در نامه ای خطاب به روحانی نوشتند: «در روزهایی که معرفی کابینۀ دوازدهم در پیش است، ما امضاکنندگان این نامه به نمایندگی از سوی صدها تن از متخصصان، کارشناسان، و فعالان حوزۀ محیط زیست، ضمن قدردانی مجدد از جنابعالی به خاطر توجه خاص به مسائل محیط زیستی، درخواست داریم در تعیین رئیس بعدی سازمان حفاظت محیط زیست به چند نکته که از مدتها پیش در میان دلسوزان آب‌وخاک کشور مورد بحث بوده است، توجه فرمایید:
۱٫محیط زیست سرزمین ایران که برای چندهزار سال تنوع اقلیمی و زیستی کم‌مانند خود را حفظ کرده و بستر زیست و رشد صدها نسل انسانی بوده، در نیم قرن اخیر با سرعتی باورنکردنی منابع حیاتی خود را بر اثر استفادۀ بی‌ملاحظه از دست داده و درنتیجه تاب‌آوری آن به‌شدت کاهش یافته است.
۲٫کاستن از شیب تخریب و آلودگی آب‌وخاکی که با کوشش‌های کم‌مانند پیشینیان‌مان و ازجمله صدها هزار شهیدِ چند دهۀ اخیر به ما به ارث رسیده و امانتی است که باید به نسل‌های آینده منتقل شود، نیاز به مشارکت اجتماعی همۀ قشرها دارد. همچنین ضرورت دارد که با یک تحول مدیریتی در سازمان حفاظت محیط زیست، اقتداری که در قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست برای این نهاد پیش‌بینی شده به آن بازگردانده شود.
۳٫لازم است همۀ وزیران و دیگر اعضای کابینه واقعیت‌های ناخوشایند محیط زیستی و لزوم بازنگری در سیاست‌های عمران و توسعه را بپذیرند و مطابق آن‌چه که قانون پیش‌بینی کرده، در اجرای این سیاست‌ها همۀ ضابطه‌ها و استانداردهای حفاظت از خاک، آب، و هوا را رعایت کنند.
۴٫ در هفته‌های اخیر در رسانه‌ها، گمانه‌زنی‌هایی درباره رئیس آینده سازمان حفاظت محیط زیست صورت گرفته است. از میان افرادی که نام شان در این ارتباط ذکر شده، ما دکتر محمد فاضلی را باتوجه به دیدگاه اجتماعی که نسبت به مسئلۀ محیط زیست دارند و با عنایت به سابقۀ فعالیت‌هایشان در زمینۀ جلب توجه همگان به واقعیت‌های این موضوع، فرد مناسبی برای ریاست سازمان حفاظت محیط زیست می‌دانیم.
۵٫ به سهم خود متعهد می‌شویم که بی هیچ چشمداشت شخصی در زمینۀ مقام و موقعیت، تمامی توان علمی و اجتماعی خود و جمع کثیری از دیگرکارشناسان و کنشگران محیط زیست کشور را در خدمت جنابعالی و رئیس بعدی سازمان قرار دهیم.
ولی این نامه نگاری ها با بی توجهی حسن روحانی مواجه شد و سرانجام نام عیسی کلانتری برای سازمان حفاظت از محیط زیست اعلام گردید. فعالان محیط زیست استان مرکزی هم البته از حامیان محمد فاضلی بودند و آنها نیز در بیانیه ای حمایت خود را از وی اعلام کرده بودند. در این میان سایت خبری محیط زیست ایران، در گزارش به این سوال پرداخته که آیا عیسی کلانتری گزینه ی مناسبی برای سازمان حفاظت از محیط زیست است یا خیر؟ در این گزارش امده است، سازمان حفاظت محیط زیست از بدو تاسیس در سال ۱۳۵۰ تاکنون شاهد تحولات بسیاری بوده و همین تحولات موجب شده تا طبیعت شکننده ایران با معضلات جدی مواجه شود.
در این بین آمدن و رفتن‌های مدیران و روسای این سازمان در کنار تغییر دولت‌ها و تغییر دیدگاه‌ها نسبت به حفاظت از محیط زیست از سویی و عدم اختصاص اعتبارات لازم به این سازمان در تشدید این معضلات موثر بوده به گونه‌ای که طی یک دهه گذشته عدم تامین تجهیزات و امکانات در کنار مشکلات معیشتی کارکنان این سازمان را در برابر مسایل حفاظتی با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
هرچند طی ۴ سال گذشته با روی کار آمدن حسن روحانی و نگاه ویژه وی به موضوع محیط زیست موجب شد تا بخشی از مطالبات مردمی در این حوزه با تشکیل ستادهای ویژه‌ای که مهمترین آن ستاد احیای دریاچه ارومیه بود، پاسخ داده شود اما همچنان محیط زیست کشور در معرض تهدیدات جدی است.
در این میان حمایت‌های رهبر معظم انقلاب در حوزه محیط زیست موجب شد تا ایشان با ابلاغ سیاست‌های کلی محیط زیست حجت را بر همگان در این حوزه تمام کنند تا همه ارکان نظام بدانند که اگر پای محیط زیست کشور نایستند قطعا با انتقادات جدی مواجه می‌شوند تا جایی که مقام معظم رهبری فرمودند: “من حالا اینها را گفتم تا در معرض اطّلاع مردم و قضاوت مردم قرار بگیرد و بر این اساس نمره بدهند به دستگاه‌ها. معیار، دست مردم باشد، به دستگاه‌ها نمره بدهند، قضاوت کنند راجع به دستگاه‌ها که کدام دستگاه توانست درباره محیط زیست این اقدامات را بکند و این موفقیت‌ها را به دست بیاورد و کدام دستگاه نتوانست.»
در این روزها که دولت دوازدهم در حال شکل‌گیری است قطعا توجه به محیط زیست یکی از مسایل عمده کابینه جدید باید باشد و مطالبات مردمی نیز از دولت در همین راستاست.
هرچند انتظار می‌رفت جدا از فردنگری ایجاد ثباتی ۸ ساله در حوزه محیط زیست می‌تواند اهداف سیاست‌های کلی محیط زیست کشور را با شتاب بیشتری محقق کند، اما به هر دلیلی به نظر می‌رسد معصومه ابتکار سکان محیط زیست کشور را به فرد دیگری در دولت دوازدهم خواهد داد.
در این بین این روزها نام افراد و گزینه‌های مختلفی در محافل سیاسی و تخصصی شنیده می‌شود. از افرادی که هیچ سابقه زیست محیطی ندارند تا افرادی که سال‌ها در این زمینه کار و فعالیت داشته‌اند. از میان گزینه‌های متعددی که در این حوزه مطرح است نام عیسی کلانتری شاید از سایر گزینه‌ها چهره معروف‌تری در حوزه اجرایی محیط زیست باشد.
کلانتری متولد ۱۳۳۱ در مرند، مشاور معاون اول رئیس جمهور در امور آب، کشاورزی و محیط زیست و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه است. او وزیر کشاورزی در دولتهای اول و دوم اکبر هاشمی رفسنجانی بوده که به دلیل ادغام دو وزارتخانه کشاورزی و جهاد سازندگی کار وزارت را رها کرد و از سال ۱۳۸۱ با تشکیل خانه کشاورز به عنوان یک تشکل سیاسی بخش کشاورزی، دبیر کل آن شد.
او که یکی از گزینه‌های ریاست سازمان محیط زیست در دولت یازدهم بود سرانجام بهمن ماه سال ۹۲ با تشکیل کارگروه نجات دریاچه ارومیه بر اساس مصوبه دولت، به‌عنوان دبیرکارگروه و مدیر اجرایی احیای دریاچه ارومیه تعیین شد. کارگروهی که برای تحقق مهمترین هدف زیست‌محیطی دولت یازدهم در بدو تشکیل ایجاد شد و هرچند اقدامات بسیار موثری در این حوزه توسط این کارگروه انجام شد اما کلانتری، دبیر و مجری این کارگروه بهمن ماه سال ۹۵ گفت که با دست خالی نمی‌توان کاری کرد و چون بودجه احیا بموقع داده نشده، دریاچه هم طبق برنامه در سال ١۴٠٢ احیا نخواهد شد. موضوعی که به نظر می‌رسد در تمام طرح‌های زیست‌محیطی دغدغه‌ای یکسان است.
اما این روزها سازمان حفاظت محیط زیست نیازمند سکانداری قدرتمند، پرتوان و قاطع است که بتواند کشتی محیط زیست کشور را با چانه‌زنی در دولت و گرفتن حق محیط زیست از دستگاه‌ها و تامین بودجه و تجهیزات مورد نیاز به ساحلی امن و آرام برساند. موضوعاتی که به نظر می‌رسد عیسی کلانتری که سوابق اجرایی متعددی دارد بتواند به خوبی از عهده آنها برآید.
با این شرایط نکته ای که باید به آن توجه گردد این است که به گفته محمد درویش، چهره ی مطرح حوزه محیط زیست، کلانتری فاقد پایگاه مردمی در میان فعالان محیط زیست است و همین امر باعث خواهد شد وی با مشکلات عدیده ای روبرو شود. برخی دیگر از فعالان محیط زیستی استان هم به کارنامه ضدمحیط زیستی کلانتری اشاره کرده و می گویند: عملکرد وی در زمانی که در وزارت جهاد کشاورزی بوده و حمایت هایش از محصولات تراریخته، اقداماتی که باعث افزایش فرسایش خاکی در ایران شد و غلبه تفکر سازه ای در مدیریت آب بیانگر آن است که وی گزینه مناسبی برای این پست نیست. بهر حال در انتظار این هستیم که نشنیدن صدای مخالفت فعالان محیط زیستی با کلانتری چه سرنوشتی رابرای سازمان محیط زیست رقم خواهد زد.
در جریان انتخابات ریاست جمهوری یکی از مهمترین شعارهای طرفداران آقای روحانی این بود که به او رای بدهیم تا به عقب بازنگردیم. در محیط زیست می‌توان مدعی بود مخالف این شعار عمل شده است. آشکار است که روحانی بهبود اقتصاد با هر شرایطی و به هر هزینه محیط زیست را هدف قرار داده است. روزگار با این کابینه برای سدسازان و بتون ریزان و پیمانکاران و قرارگاه‌های زورمندشان قطعا شیرین‌تر خواهد بود. به بهای تلخکامی محیط زیست ایران.
