سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰  شماره ۱۴۸۴

روزِ سوخته

نقدی بر برنامه هایِ روزِ اراک

شورای جدید نمی خواهد و اراده ای برای این که با نگاهی هوشمندانه اهتمام و کوششی در شناختِ بیشتر اراک انجام دهد، ندارد

در برنامه هایی که شورای ششم اعلام کرده است، اراده ای که روزِ اراک به جشنی عمومی و تأثیرگذار تبدیل شود، دیده نمی شود

یوسف نیک فام

نویسنده و پژوهشگرِ اراک

سه سال است که اراک نیز مانندِ برخی شهرهای کشور صاحبِ یک روز شده است. روزِ اراک. شورای شهرِ پنجمِ اراک با نظرخواهی از برخی فعالانِ فرهنگی و در نشستی به این جمع بندی رسید که ۲۸ مهر، روزِ صدارتِ امیرکبیر را به عنوانِ روزِ اراک نامگذاری کند. برخی با استدلال هایی بر انتخابِ این روز مخالفت هایی کرده اند و معتقدند که شایسته تر بود، مرجع مناسبت تری که صرفاً به شهرِ اراک اختصاص یابد انتخاب شود. مثلاً روزی که با عزمِ عمومی آموزشِ نخستین دانشجویان در مهرماه ۱۳۵۰ خورشیدی در نخستین مرکزِ دانشگاهی شهر، مدرسۀ عالی علومِ اراک با نامِ مرجان آغاز شد و یا هر روزِ دیگری که مشارکتِ جمعی و عمومی در شهر نمودِ بیشتری داشته باشد.
به هر حال، روزِ صدارتِ امیرکبیر موردِ انتخابِ جمعی قرار گرفته است و در تقویمِ رسمی به نامِ روزِ اراک ثبت شده است. شورای شهر پنجم تلاش کرد پس از این انتخاب برنامه هایی را تدارک ببیند. ساختِ سرودی که بسیاری بر شعر و محتوایِ آن انتقاداتی داشتند انجام شد و چندان برنامه ای که بتواند مناسب و شایستۀ این روز تدارک دیده شود، به اجرا درنیامد.
صاحب قلم در یادداشتی پیش از این با نامِ «روزِ اراک، روز امیر»، اصولاً انتخابی با عنوانِ روزِ اراک را امری پسندیده و خجسته قلمداد کرد، اما بر اساسِ تجربیاتی که از گذشته هایِ دور دربارۀ برنامه هایِ رسمی ای که شایبۀ دولتی بودن دربارۀ آن ها وجود دارد و کمتر مردم و گروه هایِ مردمی و انجمن ها و تشکل هایِ غیردولتی در آن حضور داشته اند، صرفاً نامی از چنین برنامه هایی باقی خواهد ماند و تأثیری در شهر نخواهند داشت، که متاسفانه در این چند دوره دقیقاً همین رویکرد دیده می شود.
از دیگر رو، به نظرم اراک علی رغمِ پژوهش هایِ مستقل و با انگیزه ای که با سخت کوشیِ صرفِ جمعی اندک از پژوهشگرانِ محلی به انتشارِ کتاب هایی منتج شده است، همچنان شهری ناشناخته است که بسیاری از زوایایِ آن ناشناخته و دور از دسترس باقی مانده است که متاسفانه با وجودِ دانشگاه هایِ متعدد و مراکزِ پژوهشی متعدد در شهر، اراده و تحرکی حتی ضعیف نیز در تاباندنِ نوری در این زوایایِ تاریک دیده نمی شود و از این رو اهمیت پژوهشگرانِ مستقلی که به تنهایی با انواع عواملِ بازدارنده و شرایطِ به شدت سخت همچنان به چنین امری می پردازند، بیش از پیش مهم و ارزشمند جلوه می کند.
شورای شهر پنجم و گویا شورای جدید نیز نمی خواهد و اراده ای برای این که با نگاهی هوشمندانه اهتمام و کوششی در شناختِ بیشتر اراک انجام دهد ندارد. اصولاً شهرداری و دیگر نهادها می توانند با شناخت بیشتر گذشته و اکنونِ اراک به اهدافِ سازمانی شان با بهره وری بیشتر به نتایجِ بهتری دست یابند که متاسفانه چنین اراده ای وجود ندارد. اصولاً در کشورِ ما نهاد ارزیاب و ارزشیابی کننده که دستگاه ها و نهادها را بابت اعتبار و بودجه ای که دریافت می کنند، موردِ سؤال قرار دهد وجود ندارد و اگر وجود هم داشته باشد، نمودی ندارد و هیچ مدیری بابتِ کارهایِ کرده و نکرده اش پاسخگویی به نهادی یا کسی ندارد. به طورِ مثال بابتِ اعتباری که در همۀ این سال ها به نهادی فرهنگی مانندِ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی داده شده است، آیا بررسی ای نظام مند صورت گرفته است که از نظرِ کیفی برنامه هایِ اجرایی این دستگاه چه اندازه دچار خطا و نقصان بوده و چقدر با اهداف کلانِ فرهنگی کشور هماهنگی داشته و پولِ بیت المال خرجِ چه شده و چه تأثیری داشته است؟
حالا حکایتِ روزِ اراک هم همان حکایت و ماجراست. شورایِ شهر و شهرداری بابتِ اعتباراتی که برای امور فرهنگی و پژوهشی می گیرد به چه نهاد و چه کسی پاسخگوست؟ آیا برنامه های روز اراک آسیب شناسی شده اند؟ آیا از شورا و شهرداری سؤال شده است که با اعتباری که برای روزِ اراک گرفتی و پول مردم را خرج کردی، توانستی تأثیرِ لازمی با اهدافی که خودت برای این روز در نظر گرفتی، گذاشته باشی ؟ یا این که تنها با ژست هایِ آن چنانی که بیایید ببینید که چه کرده ایم و چه سرودی ساخته ایم، تنها خود گفتی و خود خندیدی؟!
و اما در برنامه هایی که شورای ششم در نشستِ رسانه ای اعلام کرده است، همچنان اراده ای که روزِ اراک به جشنی عمومی و تأثیرگذار تبدیل شود، دیده نمی شود. با جشنِ غذا و فتیر برگزار کردن ره به جایی نخواهد برد. روز اراک نیاز به دبیرخانه ای دارد که در طول سال فعالانه کار کند، خود به استقبال چنین روزی برود و روزمره و باری به هر جهت عمل نکند. گویا باز هم همچنان در برنامه ریزی و اجرا به شدت ضعیف هستیم و اصلِ قضیه را با بی تدبیری و امور نابخردانه ضعیف و بیهوده جلوه می دهیم. اگر این شورا می خواهد در این روز به اقدامی مؤثر بیاندیشد می تواند درنگی در چند بند پیشنهادی زیر داشته باشد:
– هماهنگی و همراهی اجرای جشنِ روز اراک با پتانسیلِ موجود و توانمندی شهروندانِ اراک.
– برنامه ریزی هدفمند و مؤثر در اجرای جشن.
– پژوهش محوری در برنامه ها.
– کیفیت بخشی به برگزاری جشن و اهمیت دادن به جزییاتِ چگونگی آن.
– تفکر برطرف کردنِ آسیب ها و ضعف هایِ هر جشن در سالِ بعد.
– مشارکت گروه ها و انجمن ها و سازمان های غیردولتی.
– اجتناب از برگزاری جشن به صورتِ باری به هر جهت و ضعیف.
– ایجاد یک دبیرخانۀ هوشمند و بهره مندی از نظرها، پیشنهادهای نخبگان، صاحب نظران و فرهیختگانِ اراک در برنامه ریزی و اجرایِ جشن.
– دوری از نگرشِ صرفاً دولتی به عنوانِ یک آسیب در برگزاری جشن.
– این روز باید به روزی خاص و ویژه که در اذهانِ مردم باقی بماند تبدیل شود.

———————————————————————————————————————

یک پرسش
سرپرست سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اراک گفت: برنامه هایی که به مناسبت روز اراک در نظر گرفته شده از روز ۲۸ مهرماه آغاز شده و تا یک هفته بعد ادامه دارد.
اکبر رضایی در گفتگو با وقایع استان افزود: این برنامه ها با تصویب شورا و با همکاری نهادهای فرهنگی به اجرا خواهد رسید که از آن جمله می توان به مسابقات دو و میدانی کلانشهرهای کشور، اجرای برنامه ها و جشنواره های مختلف فرهنگی و ورزشی، برنامه های رادیویی و تلویزیونی، گلباران قبور شهدا، مسابقات در پارک های سراسر شهر و افتتاحیه نمایشگاه کتاب و توزیع بسته های فرهنگی و… اشاره کرد.
به گفته وی؛ همچنین هفت فیلم مستند در خصوص مشاغل اراک، بازار اراک، فرش اراک، مکان های دیدنی اراک در دو ماهه اخیر، در قالب سی دی هایی تهیه شده است، این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی استان سال ها پیش مشابه چنین کاری را انجام داده است.
حال جای این پرسش مطرح است که با وجود اپلیکیشن های مختلف ارتباطی و قابلیت های مختلفی که در پخش مستقیم فیلم و انتشار کلیپ وجـــود دارد، آیـــا کسی از نسخه های فیزیکی فیلم استقبال خواهد کرد؟ هزینه کرد بـرای چنین برنامه هایی قابل توجیه است؟

———————————————————————————————————————