شنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۹   شماره ۱۳۵۵

 دنیای کودکان

بخش دوم

مهنوش نیازی

عضو انجمن مشاوره استان مرکزی

غفلت پزشکی
شامل سرباز زدن یا تاخیر والد یا سرپرست در انجام اقدامات درمانی و مراقبت های بهداشتی که بــه صورت های مختلف دیده می شود:
نظارت و سرپرستی نا کافی
نظارت نا کافی شامل موارد ذیل است:
الف) فقدان نظارت مناسب: دستور العملی که براساس آن می توان نظارت بر کودک را کاهش داد. مدت زمان مجاز برای کاهش یا حذف نظارت در یک موقعیت خاص بر اساس سن، وضعیت رشدی و تکاملی کودک متفاوت است. برای این منظور باید بلوغ و پختگی کودک، دسترسی به فرد بزرگسال دیگر، مدت و دفعات این کاهش یا حذف نظارت و نیز محیط زندگی و اجتماعی کودک ارزیابی شود.
ب) در معرض خطر بودن: کودکان با خطرات مختلفی در محیط خانه و یا خارج از آن مواجه هستند. این خطرات عبارتند از خطرات ایمنی، سیگار، اسلحه گرم و سرد و شرایط غیربهداشتی خانه .
پ) بی کفایتی مراقبین جایگزین: یکی دیگر از رفتارهایی که در طبقه نظارت نامناسب قرار می گیرد، سپردن کودک به مراقبی است که توان نگهداری و مراقبت از کودک و تامین نیازهای اساسی او را ندارد و یا قابل اعتماد نیست. مثلا سپردن کودک به یک بچه کم سن، فردی که سابقه سوء رفتار با کودک را دارد، کسی که مبتلا به اختلالات روانپزشکی یا پزشکی.
غفلت محیطی
بسیاری از انواع غفلت هایی که در بخش های قبلی به آنها اشاره شد ریشه در غفلت محیطی دارند. به عبارت دیگر، غفلت از فراهم نمودن منطقه ای امن و انتخاب محله مناسب برای زندگی و ایجاد فرصت ها یا بهره گیری از منابع کافی برای تامین رشد اجتماعی، نوعی غفلت محیطی محسوب می گردد.غفلت از فراهم نمودن شرایط محیطی مناسب می تواند عملکرد کودک و خانواده را تحت تاثیر قرار دهد.
مطالعات، اثرات مخرب وجود رفتارهای پرخطر و بزهکارانه در همسایگی را بر تکامل کودک و سلامت روان او و نیز افزایش خطر سوء رفتار با کودکان نشان داده اند
غفلت عاطفی
اصولا ارزیابی و شناسایی موارد غفلت عاطفی دشوارتر از سایر انواع غفلت ها است و پیامد آن در مقایسه با غفلت جسمی طولانی تر و شدیدتر می باشد. معمولا این نوع از غفلت با سایر اشکال غفلت همانندی دارد. انواع مختلف غفلت عاطفی عبارتند از:
الف) محبت یا مراقبت ناکافی: عدم توجه مکرر ومداوم به نیازعاطفی کودک، محبت ناکافی و کم توجهی به کودک.
ب) همسر آزاری حاد یا مزمن: زمانی که کودک شاهد پرخاشگری یکی از والدین خود نسبت به دیگری است. وجود خشونت های خانگی را نیز می توان در این گروه قرار داد.
پ ) اجازه مصرف موادمخدر و الکل: زمانی است که والد، کودک را تشویق به مصرف مواد مخدر یا الکل نموده و یا اجازه مصرف این مواد را به او می دهد.
ت) اجازه انجام وتداوم رفتارهای ناسازگار: این نوع غفلت در مواردی مطرح می شود که والد، کودک را به انجام رفتارهای ناسازگارانه مثل بزهکاری و پرخاشگری نسبت به سایر کودکان تشویق می نماید، بطوری که والد یا سرپرست کودک نسبت به ارتکاب این گونه رفتارها از سوی کودک آگاه است.
ج ) انزوا: که به معنای محروم کردن کودک از تعامل یا مراوده با همسالان یا افراد بزرگسال در محیط داخل و خارج خانه می باشد.
غفلت آموزشی
قوانین و خط مشی های آموزشی در کشورهای مختلف باهم تفاوت دارد ولی در هر حالت والدین و مدرسه هردو مسئول تامین نیازهای آموزشی کودکان می باشند.
کودک آزاری جنسی
آزار و سو استفاده جنسی از کودکان دامنه وسیعی از رفتارهایی را در برمی گیرد که در آن شخص بزرگسال کودک را هدف فعالیت های جنسی خود قرار داده و از آن کسب لذت می کند.
سو استفاده جنسی به انواع تماسی که شامل تماس فیزیکی با نواحی جنسی ، نزدیکی دهانی با نواحی جنسی ، تماس دهانی با نواحی جنسی ، استفاده از اشیا نافذ و وادار نمودن قربانی به انجام رفتار های جنسی در مورد قربانی دیگر وغیر تماسی که انواع آن شامل عورت نمایی ، پورنوگرافی ،استفاده از الفاظ تحریک کننده و لذت بردن از انواع واکنش های کودک می باشد تقسیم می شود.
آزار و سو استفاده جنسی از کودکان مختص یک طبقه اجتماعی و اقتصادی خاص نمی باشد و درهمه طبقات با آثار مخرب روانی اجتماعی دیده می شود.علاوه بر اثرات منفی و از بین بردن کودکی و خارج کردن کودک از مسیر طبیعی رشد این پدیده هزینه زیادی برای دولت به بار می آورد چرا که کودکان سرمایه های انسانی هر کشور هستند علاوه بر کاهش کارکرد و عمل آنها در اثر این آسیب احتمال ابتلا به انواع اختلالات و بیماری های جسمی و روانی برای این کودکان وجود دارد.اغلب کودکانی که قربانی سوءاستفاده جنسی هستند هیچ گونه اطلاعی در خصوص سوء استفاده جنسی ندارند.آنها در طولانی مدت مورد آزار قرار می گیرند و تخمین زده می شود ۶۰ تا ۸۰ درصد آنها هیچگاه راجب این موضوع با کسی سخن نمی گویند و خدمات تخصصی دریافت نمی کنند همین مسئله باعث می شود آمار دقیقی از این کودکان در دسترس نباشد و مجرمان زیادی به حال خود رها می شوند.
راهکارهای پیشگیرانه و مقابل های آزارجنسی برای والدین
لازم و ضروری است که کودکان را در رابطه با ایمنی جنسی آموزش دهید تا بتوانید آ نها، خانواده ها و حتی جامعه را حفظ کنید.
مسئولیت پذیر باشید، بزر گسالان باید رفتارهای نامناسب و ناشایست سایر افراد بزرگسال یا نوجوان را در رابطه با کودکشان زیر نظر داشته باشند. چون کودک قادر به تشخیص نیست.
به نحوه استفاده کودکان از اینترنت، موبــایل و شبکه های اجتماعی توجه داشته باشید و هرگونه رفتارهای مشکوک و ناشناس را تحت کنترل داشته باشید و سعی کنید استفاده های اینترنتی به طور دست جمعی باشد.
نه گفتن را در زندگی به بچه ها آموزش دهید و از همه بخواهید به نه گفتن کودک احترام بگذارد. چه در بازی چه در آغوش گرفتن و حتی در بوسیدن، به عنوان مثال اگر فرزند شما نمی خواهد که مادربزرگ ببوسدش اجازه دهید فقط دست بدهد و بعد بامادرتان در رابطه با دلیل این مسئله حرف بزنید که نوعی آموزش ایمنی برای کودک است و اهمیت دارد.
مشخص کردن مرزهای خانوادگی و احترام به آن، همه اعضای خانواده دارای حق انحصاری در پوشیدن، حمام کردن،خوابیدن و سایر فعالیتهای شخصی هستند. اگر کسی به این حقوق احترام نگذارد یک بزرگسال باید به وضوح در مورد قوانین برای خانواده بازگو کند.
هنگامی که رفتارهای نامناسب را می بینید در آن مورد صحبت کنید.با کسی که باعث ناراحتی و آشفتگی شما شده صحبت کنید و در این مورد مداخله کنید. ممکن است به کمک شما نیاز است تا این رفتار را متوقف شود.
هر چیزی که می دانید مشکوک است گزارش دهید شاید آزار جنسی باشد. اگر کسی برمالا نکند سوءاستفاده متوقف نمی شود در رابطه با موضوعات مشکل و دشوار با والدین دیگر یا افراد متخصص صحبت کنید و نحوه سؤال کردن، رفتار و مواجهه با این موضوعات را یاد بگیرید.
از نام های درست و مناسب برای اعضای بدن استفاده کنید. هما نطور که بینی با اسم صحیح یادداده می شود سایر اعضا هم درست آموزش داده شود این دانش به کودکان زبان صحیح برای درک بدن خود رامیدهد. برای پرسیدن سؤالات که باید از آنها پرسیده شود و برای گفتن رفتارهایی که می تواند به سوءاستفاده منجر شود کمک می کند.
از لمس خوب و بد آگاه باشید و به فرزندتان نیز آموزش دهید و در مورد لمس کردن نقاط حساس بدن با فرزندتان صحبت کنید که هی چکس حق لمس بدن شما را ندارد و شما هم اجازه نداری بدن کسی را لمس کنی.
حریم خصوصی را به کودکان یاد بدهید. اگر کسی خواست به حریمشان دست درازی کنـــد، بتـــوانند نه بگویند و اجازه ندهند کسی لمسی کـه باعث ناراحتی شان میشود را انجام دهد.
فهرستی از سازمان ها، مراکز، مشاوران، روانشناسان مربوط به این موضوع را با شماره تماسشان تنظیم کنید که در صورت نیاز سریعاً اقدام کنید.
هنگام صحبت در مورد کودک آزاری جنسی چه در خانواده و چه در جامعه باید بر آموزش رفتار درست و منطقی به کودکان پافشاری داشت. ترساندن کودکان از مخاطرات بیرون کار اشتباهی است بلکه ما باید آنان را آگاه سازیم تا بتوانند این مسئله را درک کرده و با آن مقابله کنند. اگر والدین بتوانند به کودکان خود اموزش صحیح دهند امنیت و رضایت زندگی آتی کودک را تضمین می کند.
مسئولیت والدین در برابر کودکان این است که به کودکان خود آموزش دهند تا آشکارا در مورد علاقه و ناراحتی‌های خود در محیط خانواده صحبت کنند.
متأسفانه آموزش مسائله جنسی هنوز خیلی جا نیفتاده و بزرگ سالان و چه کودکان نمی توانند به راحتی درباره آن درخانواده صحبت کنند عدم صحبت و خجالت از والدین کودکان ار بیشتر در معرض تعرض قرار می دهد.
تزریق آگاهی به وسیله والدین با هدف هوشیار ساختن فرزندان در برابر خطر آسیب های جنسی بسیار اثر بخش و سودمند عمل می کند.
کودکان باید روز به روز برای مقابله با خطرات محیط پیرامون خویش آمادگی بیشتری بدست آورد فرزندانمان باید بتوانند به موقع خطرات پیرامون خویش را شناخته و زود در برابر آن واکنش نشان دهند.
آنان باید به موقع در برابر آسیب های جنسی احساس خطر کرده و مانع شده و به طریقی دفع کند و بدونه تردید برای کمک گرفتن اقدام کند.
عزت نفس و رشد این عامل مهم در کودکان اهمیت بسیاری دارد احترام به شخصیت کودک: والدین به عنوان بزرگترین الگوی فرزندان باید به آنان یاد بدهند که به شخص خود احترام بگذارند و تفاوت ها و ویژگی های شخصی خود و دیگران را بپذیرند و درک کنند.
آموزش دفاع از حریم شخصی و خصوصی، توانایی ابراز احساسات و بیان نیازهای شخصی ضروری است.
باید به فرزندان آموزش داد تا نیازهای خود را عنوان کنند و احساسات خود را بدونه خجالت بیان کرده و به خواسته های غیر منطقی دیگران با قاطعیت برخورد کند.
مهارت تصمیم گیری و حل مسئله را به فرزندان خویش آموزش دهید و تشویقشان کنید تا در شرایط گوناگون و سخت تصمیم بگیرند و مهارت های زندگی را تمرین کنند . به یاد داشته باشید جای کودکان خود تصمیم نگیرید و تلاش نکنید چاه و راه را به او نشان دهید.
والدین وظیفه دارند به کودک خود کمک کنند حد و مرز شخصی خود را درک و به رفتار نادرست دیگران که از حد و مرز آنان عبور کرده محکم برخورد کنند.
توجه داشته باشید کودک باید بداند که عبور از حد و مرز چه نتایج منفی در پی خواهد داشت.
در مورد موضوع جنسیت با کودکان خود بی پرده سخن بگویید کودک در مورد خصویات بدنی خود بسیار کنجکاو است .والدین نباید یه این امر طبیعی واکنش منفی نشان داده و آن را امری غیر طبیعی جلوه داده.صحبت های والدین در ارتباط با مقابله با آزار جنسی باید روشن و بی پرده و متناسب با فهم کودک باشد تا بتواند کودک و حتی خانواده اورا از خطرات احتمالی دور نگه دارد.
فرد آزار گر نمی تواند از کودک با اعتماد به نفس سوء استفاده کند زیرا کودک آگاه محیط امن را حق خود دانسته و هرگونه خطر احتمالی را گزارش داده و از خود دور میسازد. کودکان باید توسط والدین از نشانه هایی مانند حالت آشوب در معده گرم شدن بدن و سست شدن زانوها که نشانه های جسمانی خطر هستند آگاه باشند وکودکان آگاه هنگام بروز علائم از درخواست کمک از دیگران خجالت نمی کشند.
والدین موظف اند به کودک خود بیاموزند که بدن او متعلق به خودش است و هیچ کس حق لمس یا مشاهده اورا ندارد واین کار از لحاظ قانونی جرم محسوب می شود به کودک بیاموزند که وظیفه دارد از بدن خود محافظت کند.
والدین باید نقاط بدن کودک را که نواحی جنسی محسوب شده با نام درست به آنان آموزش دهید و اصلا خجالت نکشید زیرا این حس مطابقا به کودک انتقال می یابد.
والدین می بایست پیوند خودرا با کودک محکم سازد تا کودک بتواند از هر دری بدون احساس شرم وخجالت با شما گفت و گو کند.کودک باید بداند همیشه کسی هست که بتواند در امنیت با او سخن بگویی.