شنبه ۴ مرداد ۱۳۹۹   شماره ۱۲۹۸

در ستون صدای مشاور این هفته بخوانید

در باب اهمیت روانشناسان کودک و دلایل مراجعه به آن ها

مجتبی اخوان

ظهور ابزار و تکنولوژی های جدید، به وجود آمدن تغییر در ساختارهای جامعه و قرار گرفتن در مرحله گذار از مدرنیسم به دوران پست مدرن سبب به وجود آمدن تغییراتی در روابط انسانی، نیازهای اساسی افراد و تغییر در نحوه ارضای آن نیازها شده است. این تغییرات به گونه ای زندگی انسان را تحت تاثیر قرار داده که در آن سبک های زندگی سنتی دیگر پاسخ گوی نیازهای عصر حاضر نیستند. از طرفی، بسیاری از مسائل و مشکلاتی هم که بزرگسالان جامعه کنونی با آن دست و پنجه نرم می کنند به دلیل آماده نشدن آن ها در گذشته، برای زندگی در عصر امروز است.
حال در نظر بگیرید که ما در کنار تمام مسائل و مشکلاتی که در جامعه امروزی داریم باید حواسمان به فرزندانمان نیز باشد و بتوانیم کودکانی را پرورش دهیم که برای زندگی در آینده آماده شوند. اما سوال اینجاست، که چطور می توانیم کودکانمان را طوری تربیت کنیم که برای زندگی در آینده آماده شوند و بتوانند از پس مشکلات و چالش های زندگی برآیند؟ بسیاری از افراد هنوز هم پاسخ را در روش های سنتی جست وجو می کنند و براساس همان روش ها و سبک هایی که خود در آن رشد کرده اند فرزندانشان را تربیت می کنند. عده ای دیگر از افراد مسئله تربیت را به گردن نهاد های دیگر مثل آمــوزش و پرورش می اندازند و تا آنجا که ممکن است نقش خود را کمرنگ جلوه می دهند. دسته ای از افراد چندان خودشان را درگیر این قضایا نمی کنند و کودک را به حال خود می گذارند تا هرطور که خودش صلاح دانست بزرگ شود. اما عده ای دیگر هستند که اهمیت دوران کودکی و نقش آن در شکل گیری شخصیت بزرگسالی فرد را به خوبی می دانند. به همین دلیل برای این مسئله وقت می گذارند و جهت توفیق در این امر به افراد متخصص و صاحب نظر در این حوزه مراجعه می کنند. اگر شما جزو افرادی هستید که آینده فرزندتان برایتان اهمیت دارد با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
هنگامی که فرزندمان دچار بیماری می شود برای اینکه به او کمک کنیم فورا او را نزد پزشک می بریم؛ چون می دانیم پزشک فردی تحصیل کرده و متخصص در این زمینه است و تنها کسی است که می تواند به ما کمک کند. به همین دلیل توصیه های او را رعایت می کنیم، داروهایی را که تجویز کرده تهیه می کنیم و تا مدتی کودک خود را تیمار می نماییم تا بتواند بهبودی اش را به دست آورد.
اما زمانی که کودکمان از نظر روحی و روانی حال خوبی ندارد چگونه رفتار می کنیم؟ آیا آن زمان هم همین کار می کنیم؟ یعنی به فرد متخصص در این زمینه مراجعه می کنیم یا مسئله چندان جدی نمیگیریم و براساس دیدگاه های ذهنی خودمان پیش می رویم؟ یا به توصیه های دیگران (که فلان کار را بکن تا شرایط بهتر شود) گوش می کنیم؟
قبل از انجام هر کاری باید به این نکته توجه کنیم که دوران کودکی یکی از مهم ترین و حساس ترین دوره ها در طول زندگی انسان است. دورانی که پایه گذار شخصیت فرد در بزرگسالی است و نحوه گذر کردن از آن تا حد زیادی می تواند پیش بینی کننده، ثبات، آرامش و موفقیت های تحصیلی، شغلی و خانوادگی باشد. تجربیات و احساساتی که کودکان در این دوران به دست می آورند زندگی بزرگسالی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. مطالعات روانشناختی نیز این مطلب را تایید می کنند که ریشه بسیاری از مشکلات افراد بزرگسال در دوران کودکی آنان نهفته است. چنانچه این تجربیات دردناک باشند موجب بروز بسیاری از ناسازگاری ها در فرد می شوند. برای مثال کودکانی که تجربه رها شدگی دارند، اغلب این تجربه را تا بزرگسالی با خود به همراه می آورند. این تجربه و ترس در زندگی آن ها تاثیر می گذارد و می تواند باعث ایجاد اخلال در روابط کاری و زناشویی آنها شود.
کودکانی که برای مسائل مختلف به شدت تنبیه می شوند، دچار خشم زیاد می شوند اما چون به دلایل مختلف(مثل ترس) نمی توانند آن را ابراز نمایند آن را فروخورده و این خشم فروخورده شده را با خود به بزرگسالی می آورند و تبدیل به افرادی ناشکیبا و خشمگین می شوند و چنانچه کاری مطابق با میل آنان پیش نرود خشم خود را ابراز و دیگران را به شدت تنبیه می کنند.
حال باید به این نکته دقت کنید، طبق آنچه ذکر شد و با توجه به تاثیری که این دوران در طول زندگی انسان برجای می گذارد، وظیفه ما چیست؟ آیا باز هم باید طبق دیدگاه های خودمان پیش برویم یا باید جهت تربیت کودکانی شاد، خلاق و با اعتماد به نفس که بتوانند مسئولیت زندگی خود را در آینده به عهده بگیرند و بتوانند مسائل خود را حل کنند از متخصصین این حوزه بهره جوییم؟
روانشناسی کودک زیر مجموعه ای از علم روانشناسی است که به بررسی علمی و دقیق کودک از نظر جنبه های مختلف رشد جسمانی، شناختی، عاطفی، هیجانی و اجتماعی و همچنین نیازهای او می پردازد. اینکه کودک در هر سنی چه خصوصیات و نیازهایی دارد و در صورت برآورده نشدن این نیاز ها در آینده با چه مشکلاتی روبرو می شود از جمله مباحثی است که در این حوزه به دقت مورد مطالعه، بحث و بررسی قرار می گیرد. چگونگی تعاملات کودک با والدین، دوستان، آشنایان و هم سن و سالانش و آسیب هایی که ممکن است در این تعاملات کودک را آزرده سازد و از نظر روانی او را دچار مشکل نماید از دیگر مواردی است که در این حوزه مورد بررسی قرار می گیرند.همچنین اختلالات و ویژگی های خاصی که هرکدام از کودکان ممکن است از بدو تولد با خود به همراه داشته باشند به طوری که زندگی آنان را تحت تاثیر قرار دهد و نگذارد پا به پای سایر همسالانشان رشد کنند نیز در این حوزه مورد بررسی و درمان قرار می گیرد.
با توجه به آنچه که ذکر شد روانشناسان کودک بهترین کسانی هستند که می توانند خدمات مشاوره ای و بالینی مطلوب در این حوزه ارائه دهند. افرادی که تحصیلات آکادمیک خود را در این زمینه گذرانده اند، از ویژگی های رشدی کودکان به خوبی آگاهی دارند، مسائل و مشکلات شایع این دوران را به خوبی می دانند، شیوه های صحیح فرزندپروری و تعامل با کودک را می شناسند، چگونگی پاسخگویی به سوالات کودکان را می دانند، منابع مورد مورد نیاز در این زمینه را مطالعه نموده اند، دوره های تخصصی را سپری کرده اند و علاقه و حوزه کاری تخصصی شان کودک است.
در پایان باید این نکته را در نظر داشته باشید که مراجعه به روانشناسان کودک می تواند کمک شایانی در حل بسیاری از دغدغه ها و چالش هایی که ممکن است شما با کودک خود داشته باشید، نمایدو به شما کمک می کند تا بتوانید کودکانی شاد و خلاق تربیت کنید و آنان را برای زندگی در آینده، پذیرش مسئولیت و مواجهه با مسائل و مشکلات پیش رو آماده کنید