سه شنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۰   شماره ۱۴۵۳

حذف مترو و تراموای اراک؛ نظر کارشناسی یا نظر شخصی؟

حسین معافی

مدرس دانشگاه و فعال فرهنگی- اجتماعی

آینده پژوهی در مدیریت شهری از اصولی است که باعث پیشرفت شهرهـا و پیش بینی مشکلات و چالش های پیش رو در حوزه شهری می شود. با گسترش شهرها و افزایش جمعیت و خودروهای شخصی، افزایش آلودگی هوا و مشکلات حمل و نقل درون و برون شهری از مسائل مهمی خواهد بود که باید از قبل، پیش بینی شوند و علاوه بر راهکارهای کوتاه مدت استراتژی های بلند مدت نیز، اندیشیده شود.
استفاده از مترو، تراموا (حمل و نقل ریلی سبک) یکی از مهم ترین راهکارهای کاهش آلودگی هوا و ترافیک شهری است که در همه شهرهای بزرگ دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.
در شهر تهران اگر یک روز مترو دچار مشکل شود، شهر قفل می شود و شهروندان در حمل و نقل با معضلات زیادی روبرو خواهند شد. پس استفاده از حمل و نقل ریلی شهری مانند مترو و تراموا با وجود داشتن هزینه های زیاد از نیاز های اصلی شهر های بزرگ خواهد بود.
استاندار استان مرکزی هم در سال ۹۸ و هم در اوایل مرداد ماه۱۴۰۰ دستور حذف مترو و تراموای اراک را از طرح جامع حمل و نقل اعلام کردند. استدلال استاندار مرکزی برای حذف مترو از طرح جامع حمل و نقل، تجربه تلخ کلانشهرهایی همچون مشهد، اصفهان، شیراز، اهواز و قم در اجرای این طرح به دلیل کمبود اعتبار و مباحث فنی است.
سید علی آقازاده گفت: در طول ۲۰ سال اخیر شهرهای بالای یک میلیون نفر ده‌ها هزار میلیارد تومان پول مردم را زیر زمین هزینه کرده‌اند اما نتیجه لازم را نگرفته‌اند. در حال حاضر از طلا گشتن پشیمان شده‌ایم و نباید سرنوشت شهر را به اموری که شاید تا ۱۰ ساله آینده نیز اجرایی نمی‌شود، گره زد.
وی افزود: با این مباحث از امروز تا ۱۰ سال آینده بحث احداث مترو، تراموا و LRT (حمل و نقل ریلی سبک) در اراک از طرح جامع حمل و نقل حذف می‌شود چراکه هزینه‌بر است و به جای آن اقدامات دیگری در حوزه حمل و نقل عمومی دنبال خواهد شد. وی انجام مطالعات احداث BRT، بهبود وضعیت عبور و مرور با اصلاح سیستم حمل و نقل عمومی، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی را از جمله اقدامات مدنظر جایگزین پروژه ایجاد مترو و تراموا دانست.
اما در مورد دستور حذف مترو و تراموا از طرح جامع حمل و نقل اراک و صحبت های آقای استاندار، توجه به نکات زیر مهم و ضروری است:
– نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی و احداث BRT می تواند جزء برنامه های کوتاه مدت مقابله با آلودگی هوا و ترافیک شهری باشد که اجرای آنها ضروری است ولی استفاده از مترو و تراموا (قطار سبک شهری) در آینده از اولویت ها و برنامه های بلند مدت شهرهای بزرگی چون اراک خواهد بود که از امروز باید مطالعات و زیر ساخت های آن آماده شود.
– وقتی که هیأت دولت در سال ۸۶ بودجه ای برای طرح مطالعاتی متروی مهاجران- اراک – امیرکبیر در نظر می گیرد می توان با پیگیری های جـــدی بودجه های لازم را از دولت تأمین کرد. در ضمن متروی مهاجران- اراک – امیر کبیر که مجتمع های بزرگ پتروشیمی، پالایشگاه و نیروگاه شازند و بخشی از شهر اراک را پوشش می دهد، احتیاجی به حفاری و تونل های زیادی ندارد که این امر در کاهش هزینه ها مؤثر است و می توان به جای مترو از تراموا یا قطار برقی که هزینه های کمتری دارد، استفاده کرد.
– هم اکنون نیز پروژه های عمرانی و خدماتی زیادی در کشور و استان مرکزی معطل بودجه هستند و سالهاست نیمه کار مانده اند که امیدواریم در آینده نه چندان دور و بهبود اقتصاد کشور این پروژه ها تکمیل و به بهره برداری برسند. پس نمی توان از ترس هزینه ها دست به انجام کارهای بزرگ نزد و باید به آینده امیدوار بود و تلاش برای جذب بودجه های لازم را دوچندان کرده و از تمام ظرفیت های استانی بهره گرفت و به جای پاک کردن صورت مسئله، مسئله را حل کرد.
– اگر چه اجرای این پروژه ها موافقان و مخالفان زیادی دارد به نظر می رسد که باید کارشناسان و صاحب نظران بیشتری به ویژه شهرداری و منتخبین شورای شهر اراک در دوره ششم نیز نظرات و پیشنهادات خود را در این خصوص اعلام نمایند و در طرح جامع شهر اراک که تا سال ۱۴۱۰ پیش بینی شده است تمهیدات لازم را به عمل آورند.
– با توجه به همه سختی ها و هزینه ها تجربه های شیرین استفاده از مترو در شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز و کرج برکسی پوشیده نیست. متروی شهرهای قم، کرمانشاه و اهواز نیز در حال ساخت و متروی شهر کرمان و اراک در حال مطالعه هستند و امیدواریم که جناب استاندار در تصمیم خود مبنی بر حذف مترو و تراموا در طرح جامع حمل و نقل اراک، بازنگری نمایند.
همه ما امیدواریم که پایتخت صنعتی ایران؛ کلانشهر اراک که در بیشتر روزهای سال از آلودگی هوا رنج می-برد، مانند شهرهای همتراز خود از امکانات، تجهیزات، مبلمان شهری و حمل و نقل ریلی مناسب برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک شهری برخوردار گردد.