تحلیلی اجتماعی از مشکلات معیشتی قشر رانندگان برون شهری/زندگی های پنچر

چهارشنبه ۲۸ مهر ۹۵ شماره ۴۴۲

برای سلامتی آقای راننده صلوات! این جمله یکی از دعاهای معمول مسافران، در لحظه آغاز سفر در اتوبوس های کشور ما است.
قبل از حرکت اتوبوس از خداوند متعال می خواهیم که به برکت صلوات بر پیامبر عظیم الشان اسلام و خاندان مطهرش آقای راننده را سالم بدارد. چرا که می دانیم سلامت سفر ما در گرو سلامتی آقای راننده و عملکرد اوست.
اما گویا در ذهن ناخودآگاه ما سلامتی او را فقط تا پایان همان سفری که با او همراه هستیم طلب می کنیم ظاهرا همین که سلامت به مقصد رسیدیم دیگر برایمان تفاوتی نمی کند که بعد از آن آقای راننده به سلامت باشد یا نه؟
و گویا در همان سفر هم گمان می کنیم تنها با ذکر یک صلوات، تمام مشکلات، خستگی ها، دغدغه های فکری و هرآنچه که در رانندگی آقای راننده تاثیر منفی دارد برطرف خواهد شد.
اما وقتی می شنویم که سانحه ای مرگبار منجر به مرگ و مصدومیت مسافران گردید و کارشناسان، خستگی، خواب آلودگی، اشتباه در تصمیم گیری آقای راننده را علت اصلی حادثه بیان می کنند، گویا به ما گوشزد می شود که دعای خیر آغاز سفر به تنهایی برای دور کردن بلا کافی نبوده و حتی آنگاه که هیچ حادثه ای رخ نمیدهد اگر بدانیم که راننده بعد از پیاده کردن مسافران با چه مشکلاتی روبروست و چه دغدغه هایی دارد شاید متوجه شویم که مسئولیت دینی و انسانی ما بیش از آرزوی سلامتی وی در ساعتی که همراه ما بوده است می باشد.
با این مقدمه قصد آن داریم که در مرقومه حاضر مروری بسیار کوتاه داشته باشیم بر مشکلات عمده این قشر پر تلاش جامعه بشری که تا به امروز آنطور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته اند.
مطلبی که در این مقاله بیان می شود ماحصل مصاحبه و مشاهده مستقیم و غیرمستقیم وضعیت معیشتی بیش از هزاران نفر از رانندگان است که به دلیل حفظ کرامت افراد از ذکر نام ایشان خودداری می شود.
بحث را از دستمزد این قشر بزرگوار آغاز می نماییم.دستمزدهای ماهانه (سرویسی) ایشان در اکثر قریب به اتفاق موارد معادل با حداقل نرخ مصوب قانون کار کشور و با اندکی بالاتر (پایین تر) از آن می باشد. که در مقایسه با سطح متوسط جامعه بسیار پایین است. به عبارت گویاتر زیر خط فقر است. چنین دستمزدی معمولا کفاف حداقل های زندگی را نمی دهد چه برسد به آنکه کفاف اجاره منزل و هزینه تحصیل فرزندان را بدهد!!!
نکته دوم بحث عدم امنیت شغلی این بزرگواران است، طبق عرف جهانی، تغییر شغل برای یک فرد تا سه بار در طول زندگی و تغییر محل یا سازمان خدمت تا سه بار در یک شغل، قابل انتظار است. لکن در مورد رانندگان داخل کشور ما شواهد حاکی از آن است که بیش از ۸۰ درصد ایشان به طور میانگین هر دو سال یکبار شرکت تعاونی مسافربری یا شهر محل خدمت خود را عوض می کنند و آنهم نه به دلیل یافتن شرایط بهتر بلکه به دلیل عدم نیاز شرکت قبلی یا عدم توافق برای ادامه کار با شرکت یا کارفرمای قبلی است ناگفته پیداست که این چنین نرخ بالایی در تغییر شغل یا محل خدمت با کارفرما تا چه میزان موجب یاس و نومیدی و اضطراب و بی انگیزگی در فرد می شود. اضطراب در حین رانندگی موجب افزایش خطر تصادفات و بی انگیزگی ای که موجب رفتار احتمالی ناخوشایند شخص یا مسافران میشود.
بحث بعدی، فقدان بیمه تکمیلی برای رانندگان و خانواده های ایشان است. چرا یک راننده یا خانواده وی حق ندارد از بیمه تکمیلی بهره مند باشد؟ و شاید هم حق ندارد به بیماری ها و سوانح مشمول بیمه تکمیلی مبتلا شود؟ شاید او و خانواده اش با انبوهی از مشکلات و ناکامی ها فقط حق دارند در حد سرماخوردگی بیمار شوند؟!
بحث چهارم : تعلق نگرفتن سختی کار برای این شغل سخت است. بسیاری از مواردی که در ایین نامه های وزارت کار و یا آیین نامه های اختصاصی سازمانها به عنوان مصادیق سختی کار تلقی می شوند از قبیل دوری از منزل، دوری از شهر، نامنظم بودن ساعات خواب، خطرات و سوانح و غیره؛ همگی برای این شغل بیش از سایر مشاغل مصداق دارد. با این حال در عمل، این صنف، محروم از دریافت حق سختی کار هستند که به واقع جای تامل دارد.
بحث پنجم: محرومیت ایشان از تسهیلات مالی و غیرمالی است. شاید در کشور ما کمتر شخصی را بتوان یافت که در طول زندگی اش از تسهیلات مالی مختلف از قبیل وام خرید مسکن، وام خرید اتومبیل، وام ضروری پزشکی و غیره استفاده نکرده باشد. چنین تسهیلاتی معمولا یا از طریق صندوق های اختصاصی یک سازمان و یا با معرفی سازمانها و از طریق بانکها در اختیار افراد قرار می گیرند. اما در مورد رانندگان، نه صندوق اختصاصی ای برای پرداخت تسهیلات وجود دارد و نه توافقی بین کارفرمایان (که عمدتا شرکت های مسافربری هستند) با بانکها در این زمینه وجود دارد. آیا وضع معیشتی رانندگان آن قدر خوب است که در طول زندگی نیاز به هیچگونه تسهیلات ندارند و یا اینکه اساسا حق برخورداری از اینگونه تسهیلات را ندارند؟!
سخن آخر اینکه مشکلاتی که رانندگان محترم هر روز با آنها دست و پنجه نرم میکنند بیش از آن است که در مقاله حاضر گنجانده نشود. شاید موارد برشمرده شده تنها گوشه ای از این مشکلات و کمبودها باشد. هدف از این نوشته نیز آن نبود که مشکلات رانندگان را به تفضیل بررسی نماییم بلکه بیشتر به دنبال آن بودیم تا زنگ هشداری برای جامعه و مسئولین به صدا درآورده باشیم. امید است این نوشته مختصر پیش درآمدی باشد بر مطالعات جامع پیرامون وضعیت معیشتی و زندگی حرفه ای رانندگان محترم. گرچه اکثر این موارد علاوه بر رانندگان ارجمند اتوبوسهای برون شهری در مورد سایر رانندگان (از جمله رانندگان شاغل در حمل و نقل غیرمسافری) نیز ممکن است مصداق داشته باشد.
امید است این نوشته بتواند توجه مسولین را در سطوح مختلف از مجلس شورای اسلامی و هیات محترم دولت گرفته تا وزارت رفاه و تعاون، بیمه های شورای شهر و… را بیش از پیش به این صنف زحمتکش و بی ادعا جلب نماید و امید است آنگاه که در مقام یک مسافر همسفر این عزیزان هستیم یا آنگاه که در مقام یک کارمند یا مسئول پذیرای مراجعه این عزیزان به سازمان خود می باشیم. احترامی به مراتب بیش از پیش و خدماتی به مراتب شایسته تر از گذشته به ایشان ارائه نماییم.
انجمن صنفی رانندگان مسافربری استان مرکزی