سه شنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۱   شماره ۱۵۶۴

بنویسیم محیط زیست، بخوانیم زندگی

سمیه انصاری‌فر

آیا می‌توان با راهکارهای ساده که هزینه زمانی و فیزیکی کمی برایمان دارند، دوستدار محیط زیست باشیم؟ ابتدا باید به عنوان یک انسان دغدغه‌مند که محیط زندگی، انسان‌ها و موجودات اطرافش در الویت سهم زندگی آسان و باکیفیت هستند به فهم تعاریفی نه چندان دشوار بپردازیم و سپس سبک زندگی‌مان را به نفع خودمان تغییر دهیم.

تعریف محیط زیست به زبان ساده
محیط زیست کلمه‌ای است که از ترکیب دو کلمه «محیط» و «زیست» ساخته شده. محیط به معنای اطراف، پیرامون، دور، محدوده و زیست به معنای حیات، زندگی، زندگانی و زیستن است. پس محیط زیست اشاره به زندگی پیرامون ما و هر آنچه در اطرافمان وجود دارد و ما با آن در ارتباط هستیم، دارد. تمامی عوامل محیط زیست با یکدیگر در کنش هستند و روی هم تاثیر می‌گذارند. این تاثیر محدود به مکان خاصی نمی‌شود و ما به عنوان انسان‌هایی که زندگی شهری یا روستایی را با مصرف‌گرایی افراطی امروز از سر می‌گذرانیم، وظیفه داریم که از محیط زیست و رفتارهایی که بر محیط زیستمان اثر می‌گذارند آگاه باشیم.

مدیریت پسماندها
حقیقت تلخ این است که انسان تولید کننده زباله یا پسماند است. پسماند یکی از عوامل اصلی آسیب به محیط زیست بوده و به همین دلیل راهکارهایی برای مدیریت پسماند ارائه شده است. به پسماندی که توسط فعالیت روزمره انسان در شهرها و روستاها مانند زباله‌های خانگی و نخاله‌های ساختمانی تولید می‌شود، پسماند عادی می‌گوییم. پسماند‌ها می‌توانند به حالت جامد، مایع و گاز باشند و برای مدیریت هرکدام راهکارهایی وجود دارد. سه اصل مهم مدیریت پسماند «کاهش، استفاده مجدد و بازیافت» است. اگر ما به عنوان شهروند مسئولیت پذیر این سه اصل را در خانه‌هایمان رعایت کنیم تاثیر به سزایی در روند کاهش تولید زباله خواهیم داشت.
چگونه کاهش دهیم؟
امان از مهمانی‌هایی که یک شبه به اندازه سال‌های طولانی به محیط زیست آسیب می‌زنند! آیا تعداد ظروف یکبار مصرفی که در مهمانی‌ها دور ریخته می‌شوند را دیده‌اید؟ می‌توان برای عدم استفاده از این ظروف قدم ساده‌ای برداشت. با صاحب مهمانی تماس بگیریم و مسئولیت تعدادی از ظروف قابل شستشو را برای جایگزینی ظروف یکبار مصرف به عهده بگیریم و یا اگر خودمان صاحب مهمانی هستیم، می‌توانیم از دوستان و نزدیکانمان درخواست کنیم که برای جلوگیری از تولید زباله و آسیب به محیط زیست، ظرف‌های مورد استفاده در خانه را برای پذیرایی به ما قرض بدهند. همین قدم ساده در یک مهمانی و حذف مصمم ظروف یکبار مصرف به طور کلی ما را از تولید پسماند اضافی دور می‌کند.

چگونه مجدد استفاده کنیم؟
همان مهمانی را به یاد بیاورید. چه وسایلی برای تزئین استفاده شده‌اند؟ ربان‌های پلاستیکی و شکلک‌های کاغذی! یک سوال کوتاه از خود بکنیم: آیا وجود تزئینات کاغذی و پلاستیکی در مهمانی‌ها الزامی هستند؟ انسان متفکر می‌داند که هیچ تجملاتی ارزش آسیب به محیط زندگی‌اش را ندارد. پس می‌توانیم مسیر حذف بسیاری از تجملات را پیش بگیریم. برخی برای وجود چنین تجملاتی خواسته کودکان را مطرح می‌کنند که باید به آن‌ها گفت: این که کودک شما بداند چگونه قدر زمین و محیط زیست را بداند و از آن مراقبت کند، بدون شک آینده‌ای درخشان‌تر خواهد داشت تا این که تمایل به کاغذ و پلاستیک‌های رنگی که عمر یک روزه و آسیب هزار ساله دارند داشته باشد.

چگونه بازیافت کنیم؟
باز هم به مهمانی مورد نظر برمی گردیم. حال تصمیم گرفته‌ایم که وسایل پلاستیکی و کاغذی برای تزئین مهمانی را قدغن کنیم. اما قرار نیست محیط مهمانی را تزئین نکنیم. این که از خلاقیت کودکمان بهره ببریم هم به نفع ما هم کودکمان و هم محیط زیست است. یک جستجوی کوچک در اینترنت با موضوع «چگونه از وسایلی که داریم یک کاردستی زیبا بسازیم» مسیر را برایمان آسان می‌کند. مثلا جعبه‌ای که درون آن کیک را از شیرینی فروشی تا خانه حمل می‌کنیم می‌تواند یکی از این وسایل باشد. کافی است یک جستجوی کوتاه در اینترنت داشته باشیم تا متوجه شویم همان جعبه می‌تواند جایگزین تزئینات مهمانی باشد که به دست شما و کودکتان ساخته شود.
ما باید به عنوان یک شهروند دوستدار محیط زیست، زباله‌هایی که تولید می‌کنیم را بازیافت کرده و سطل زباله جداگانه برای پسماندهای خشک و تر داشته باشیم. ساده‌ترین روش برای پذیرش این مسئولیت انسانی همین یک قدم ساده است که می‌توان به راحتی آن را انجام داد.

پلاستیک ممنوع
یکی از معروف‌ترین راهکارهای دوستداران محیط زیست، استفاده کیسه پارچه‌ای جایگزین کیسه‌های پلاستیکی است که از فروشگاه‌ها می‌گیریم. حذف پلاستیک یکی از مهم‌ترین راهکارهای نجات جان نیمه‌جان محیط زیست است. همیشه موقع خرید به یاد داشته باشید که می‌توان دوستدار محیط زیست بود، کافیست عادت منع پلاستیک را در رفتارمان تقویت کنیم. اگر یک خرید کوچک داریم که ممکن است در دست یا کیفمان جا بگیرد، پس چرا از فروشنده یک کیسه پلاستیکی تحویل بگیریم؟ اگر کیسه پارچه‌ای خرید را همیشه همراه داشته باشیم هم دیگر نیازی به پلاستیک نداریم. حتی نیازی به خرید یک کیسه پارچه‌ای جدید هم نداریم. کافیست سلیقه به خرج دهیم و باز هم از اینترنت کمک بگیریم. یکی از لباس‌های قدیمی خود که دیگر استفاده نمی‌کنیم را از کمد در بیاوریم و در راه حذف پلاستیک به کیسه خرید پارچه‌ای تبدیلش کنیم. فراموش نکنید که فردا دیر است، همین امروز اقدام کنیم.
استفاده از نی پلاستیکی و چنین وسایلی که باعث آسیب به محیط زیست می‌شوند را از همین امروز تعطیل کنیم. نی پلاستیکی یکی از وسایلی است که انسان پیش از وجود آن هم زندگی سختی نداشته! بدون آن هم زندگی سختی نخواهد داشت. کافی است کمی به وسایل مورد استفاده در طول روز فکر کنیم.

خرید‌های افراطی و آسیب‌های جدی
بحث حذف پلاستیک، کمی از لباس‌هایی که می‌خریم ندارند. اسیر موج مصرفگرایی شدن همان فراموش کردن انسانیت است. آیا درون کمد لباستان چندین لباس هستند و باز هم عادت به خرید لباس دارید؟ اگر اینطور است شما یکی از عاملین آسیب به محیط زیست هستید. کافیست بدانیم که کمپانی‌ها، تبلیغات و عادات مصرفگرایانه هرگز دلشان برای انسان نمی‌سوزد، این ما هستیم که باید برای نجات زندگی و زیست خود قدم برداریم. چگونه شروع کنیم؟ خود و اطرافیان را در استفاده چندین باره یک لباس تشویق کنیم. مهمانی که در قبل‌تر به آن اشاره کردیم به یاد دارید؟ آیا برای هر مهمانی یک لباس جدید استفاده می‌کنید؟ می‌توان این عادت را کنار گذاشت و از چرخه مصرفگرایی خارج شد. بدون شک هر قدم بزرگی آسان نیست. می‌توان با دوستان و اطرافیان برای آگاهی بخشی بیشتر حرف زد. می‌توان قضاوت‌ها را کنار گذاشت و اگر شخصی لباسش را دو یا چندبار استفاده مجدد کرد، آن را قضاوت نکرد و تشویق کرد. به قول سعدی بزرگ: «تن آدمی شریف است به جان آدمیت نه همین لباس زیباست نشان آدمیت
اگر آدمی به چشم است و دهان و گوش و بینی چه میان نقش دیوار و میان آدمیت». ذهن زیبا ذهنی است که جان کلام را می‌شنود و با ذهن انسان‌ها رابطه دارد، نه ظواهر زودگذر و فراموش شدنی…

تعادل همیشه بهترین انتخاب است
خانه خود را در فصول سرد و گرم در دمای متعادل نگه داریم تا اتلاف انرژی باعث بالا رفتن دمای کره زمین نشود. اگر شیر آب را باز می‌کنیم و دمای آب به حدی داغ است که پوست ما تحمل آن را ندارد، یعنی باید دمای آبگرمکن به حد نیاز رسیده و پایین تر بیاید. چنین اقدامات کوچکی، تاثیرات بسیار بزرگی خواهند گذاشت. همین امروز تغییر را از خودمان شروع کنیم.

استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی
با گذر از بحران کرونا و واکسینه شدن بیش از هفتاد درصد جامعه در برابر این ویروس، دیگر به راحتی می‌توان در مکان‌های عمومی قرار گرفت. استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به جای وسایل شخصی تاثیر به سزایی در کاهش آلودگی شهری داشته و دود کمتری در ریه شهر حس می‌شود. همچنین می‌توان دوچرخه را جایگزین استفاده هر روزه از ماشین شخصی کرد. البته باید بدانید که فعالیت ورزشی در روزهایی که میزان آلودگی هوای شهر بالاست نباید انجام شود و ممکن است به بدنتان آسیب جدی وارد کند.

دخانیات ممنوع!
چندی پیش سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که سیگار یکی از بزرگترین آلاینده‌های جهان است. همچنین در این گزارش اشاره شده که صنعت دخانیات عامل از بین رفتن حدود ۶۰۰ میلیون درخت در سال است در حالی که برای کشت و تولید تنباکو سالانه از ۲۰۰ هزار هکتار زمین و ۲۲ میلیارد تن آب استفاده می‌شود. همچنین حدود ۸۴ میلیون تن دی اکسید کربن منتشر می‌کند. ضمن این که دخانیات مبدا بسیاری از بیماری‌های مهلک برای انسان است، سلامت زیست و محیط زیست انسان را هم نشانه گرفته. چگونه می‌توانیم مشتری یک صنعت مرگبار برای خودمان و محیط زیستمان باشیم؟ این مسئله را از خودمان بپرسیم.