برای خالی نبودن عریضه/دستیار ویژه رئیس جمهور در حقوق شهروندی برای شرکت در همایش شوراهای دانش آموزی مدارس دخترانه متوسطه دوره دوم به اراک آمد

چهارشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۶ شماره ۷۹۵
***
وقایع استان
سهراب جان بزرگی
***
دیدار مقام ها و مسئولین نشان دهنده اهمیت و تاثیرگذاری مقام و مرتبه آنها در سیستم حکومتی یک کشور است. مثلا وقتی رئیس جمهور یک کشور درجه اول به ایران می آید، دیدارهایش با رئیس جمهور و رئیس مجلس و مقامات درجه یک کشور است. اما اگر آن سفر و آن مسافر اهمیت چندانی نداشته باشد، از مراسم استقبال تا دیدارهایش با وزرا و نمایندگان صورت خواهد گرفت. این موضوع هم در موارد بین المللی و هم در سفرها و بازدیدهای داخلی مصداق دارد. صبح دیروز شهر اراک میزبان دستیار ویژه رئیس جمهور در حقوق شهروندی بود. شهیندخت مولاوردی در بدو ورود به استان مرکزی در محل پاویون استانداری مورد استقبال جمعی از مسئولان استان قرار گرفت. خبرگزاری ایسنا برنامه او را اینچنین نقل کرده است. وی در سفر یکروزه خود به استان مرکزی در همایش شوراهـــای دانش آموزی مدارس دخترانه متوسطه دوم شرکت خواهد کرد. شوراهای دانش آموزی مدارس دخترانه متوسطه نوبت دوم. عنوانی که بیشتر شبیه یک شوخی است. شوراهای دانش آموزی محلی برای سرگرمیست و بیشتر جنبه تبلیغاتی برای آموزش و پرورش دارد، بدون آنکه هیچ خروجی و کارکرد مثبت و به درد بخوری داشته باشد. همه ما در دوران دانش آموزی اسم این شوراها را شنیده ایم و همه چیزی که از این شوراها به یاد داریم مراسم انتخاباتی است که همه سودش برایمان پیچیده شدن یک ساعت کلاس درسی بود. از برنامه های دیگر دستیار ویژه رئیس جمهور شرکت در جلسه مشترک کارگروه بانوان و خانواده و ستاد صیانت از حقوق شهروندی، نشست با سازمان های مردم نهاد و نشست با اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی از در این سفر است.
با خواندن این خبر از رای خود به حسن روحانی پشیمان شدم. دلیلش هم تقلیل مبتذل مطالبات مان در زمان انتخابات به دیدارها و سفرهای اینچنینی است. منشور حقوق شهروندی که تا کنون هیچ کس جدی اش نگرفته است. مدتی پیش در زمان اعتراضات مردمی به مسائل اقتصادی در یکی از خیابان های شهر اراک قدم می زدم. خیابانی که از کانون اعتراضات فاصله بسیاری داشت و آن زمان هم دیگر خبری از درگیری و شلوغی نبود. چند مامور نیروی انتظامی که با سر و کلاه و باتوم در آن خیابان حضور داشتند. ناگهان یکی از آنها جلویم را گرفت و گفت نباید از اینجا رد بشوی. اعتراض کردم که چرا به عنوان یک شهروند نمی توانم از پیاده روی خیابانی که اثری از درگیری هم در آن دیده نمی شود، رد بشوم. پاسخش این بود چون من می گویم. آن لحظه آرزویم این بود که ای کاش یک سرهنگ یا ماموری با درجه ای بالاتر جلویم را گرفته بود. چرا که اگر همان لحظه تصمیم میگرفتم وارد نیروی انتظامی بشوم، با مدرک تحصیلی ام درجه ای بالاتر از آن مامور نیروی انتظامی داشتم. به عنوان یک شهروند در پاسخ به خشونت آن مامور از حقوق شهروندی ای صحبت کردم که حسن روحانی رئیس جمهور منتخب مردم با هیاهوی بسیار آن را رونمایی کرد. پاسخ آن مامور و دوستانش خنده ای بود به رئیس جمهور و منشور حقوق شهروندی. در نهایت هم نتوانستم از پیاده رویی که آن مامور دوست نداشت از آن رد بشوم، بگذرم و مجبور شدم به آن طرف خیابان بروم و مسیرم را ادامه دهم.
منشوری که حتی با استناد به آن از کوچکترین و عادی ترین حقوق شهروندی نمی توان استفاده کرد، ارائه طرح این منشور توسط دولت روحانی حاکی از وجود اراده‌ای در این دولت است که شهروندان را صاحب اصلی حقوق می‌داند. به نظر می رسد روحانی نمی دانسته که نهادهای دیگری هم هستند و در هرم قدرت در ایران مردم به لحاظ حقوقی در کف هرم قرار دارند. هرچند از یک حقوقدان که خودش در سمت های امنیتی و اطلاعاتی سابقه کار طولانی مدت دارد، بعید است این موضوع را نداند. این رویکرد می‌تواند سبب شود تا نگاه تبلیغی و پوپولیستی بر بحث حقوق شهروندی مسلط شود که در آن صورت می‌تواند مانند بسیاری از موضوعات مهم دیگر در حد سندی بدون ضمانت اجرایی باقی بماند و تاثیر چندانی از خود برجای نگذارد.
در ادبیات سیاسی هرگاه به دموکراسی و حقوق شهروندی پرداخته می‌شود معمولا به تجربه انتخابات مستقیم در دولت شهر آتن اشاره می‌شود که جلوه‌ای از آغاز تجربه حق شهروندی در عرصه سیاسی بود. آنچه اما باید تاکید شود این است که تجربه حقوق شهروندی در ابعاد گسترده و سیستماتیک آن محصول قرون معاصر است. شاید جامع‌ترین نظریه‌ای که در باره مفهوم حقوق شهروندی ارائه شده به توماس مارشال انگلیسی تعلق دارد که برای اولین بار در سال‌های پس از جنگ به طرح جنبه‌های سه‌گانه حقوق شهروندی و اهمیت آنها در توسعه دموکراسی‌ها پرداخت. مارشال شهروندیِ مدرن را تحققِ سه مرحله آن، طی سه قرن اخیر دانسته است. در قرن هجدهم «شهروندی مدنی» یعنی حقوق برابر شهروندان در برابر قانون، آزادیِ داشتن عقیده و بیان، آزادیِ تشکیل اجتماعات و سایر آزادی‌های فردی طرح و برای تحقق آن مبارزه شد. قرن نوزدهم، «شهروندی سیاسی» در مرکز توجهات قرار گرفت که طی آن حق رای برابر و حق تشکیل و قانونی شدن نهادهای صنفی و سیاسی برجسته شد. سرانجام در قرن بیستم «شهروندی اجتماعی»، اهمیت یافت. تلاش برای برخورداری از حقوق مساوی در زمینه آموزش، بهداشت و درمان، مسکن و سایر امکانات رفاهی، به اساسی‌ترین نیروی محرکه برای توسعه سیاسی و اجتماعی تبدیل شد.
حسن روحانی باید بداند که تحقق حقوق شهروندی با منشور او امکان پذیر نیست. اگر واقع بین باشیم، خیل عظیم فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار را می بینیم. جوانان با استعدادی که پولی در جیبشان نیست و نمی توانند به تفریحات تیپیک شمال شهر تهران بپردازند. آزادی های سیاسی، فکری و اجتماعی که خبری از آنها نیست. حتی حق شرکت در کنسرت های ساده موسیقی هم با مشکلات عدیده ای روبروست. هوای پاک. حمل و نقل ایمن. امنیت شغلی و موضوعات بسیار دیگری که با پرداختن به آنها حقوق شهروندی مردم تا حد بسیار زیادی تامین می شود. حقوقی که نه با منشور روحانی و نه حتی با منشور کوروش قابل دستیابی نیستند. مولاوردی دستیار ویژه رئیس جمهور در حقوق شهروندی هم که برای شرکت در همایش شوراهای دانش آموزی مدارس دخترانه متوسطه نوبت دوم به اراک آمده، اگر دوری در شهر بزند بی تردید متوجه این موضوع خواهد شد که سمتش تنها برای خالی نبودن عریضه است و در این شهرستان و بسیاری از شهرستان های دیگر خبری از حقوق اولیه و پایه شهروندی نیست. منشوری که دولت همچنان درگیر اجرایی شدن آن است. مولاوردی مهمترین مشکل و چالش در حوزه تحقق منشور حقوق شهروندی را تبدیل این منشور به فرهنگ جامعه، گفتمان عمومی و مطالبه جامعه دانست.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا شهیندخت مولاوردی در بدو ورود به استان مرکزی در جمع خبرنگاران، اظهار کرده: طبق آنچه که در حقوق شهروندی تحت عنوان سازوکارهای اجرایی منشور حقوق شهروندی پیش‌بینی شده پیگیری برنامه های عملیاتی شدن این سازوکارها مدتی است که در دستور کار قرار داده شده است و برای بند به بند منشور حقوق شهروندی برنامه تعریف شده است. امیدواریم تا پایان سال پیش نویس این برنامه ها ارائه شود و از سال ۱۳۹۷ به سمت اجرایی و عملیاتی شدن آن حرکت کنیم.
برجسته‌ترین مشخصه «شهروندی اجتماعی» آن است که کلیه شهروندان، صرفنظر از میزان توانمندی، بطور برابر از برنامه‌های رفاهی که در قانون تعیین می‌شود برخوردار می‌شوند‌. قانونی شدن این حقوق موجب می‌شود تا همه، صرف نظر از پایگاه طبقاتی، در اساسی‌ترین حقوق و امکانات رفاهی بیمه شوند و دیگر ثروت فردی ملاک و پیش‌شرط دسترسی به خدمات اجتماعی اولیه نظیر آموزش، تحصیل، بهداشت و درمان نباشد. ملاحظه می‌کنیم که طرح و تکامل حقوق شهروندی پدیده جدیدی نیست که نیاز به مبانی و پایه‌های جدید تجربی داشته باشد بلکه حاصل تجربه جوامعی است که در روند استقرار دموکراسی پیشتاز بوده‌اند. بر خلاف نظر دستیار ویژه رئیس جمهور که مهمترین مشکل منشور حقوق شهروندی را تبدیل شدن آن به گفتمان عمومی میداند، به نظر می رسد مردم و گفتمان شان ضمانتی بر اجرایی شدن حقوق شهروندی نیست، چرا که همین مردم و همین گفتمان باعث شد روحانی بر مسند ریاست جمهوری تکیه زند و در نهایت تنها درصد محدودی از مطالبات این گفتمان محقق شد.