باید و نباید های گردشگری روستایی در استان

بر اساس ارزیابی های بین المللی صورت گرفته، ایران در میان ۱۰ کشور نخست دنیا از نظر ظرفیت گردشگری قرار دارد. این ظرفیت می تواند فرصت عظیمی جهت انتقال ارزش های فرهنگی- مذهبی ایران اسلامی در اختیار ما گذارده و به علاوه موجب ایجاد مشاغل خدماتی پایدار با صرف هزینه های کم باشد. اما در حال حاضر سالانه کمتر از پنج ملیون گردشگر به ایران سفر می کنند که با در نظر گرفتن فرصت های موجود، سهم بسیار ناچیزی از گردشگری جهان را شامل می شود. بیش از نیمی از گردشگران خارجی، تنها به دو شهرهای زیارتی ایران و با انگیزه های مذهبی سفر می کنند و جاذبه های تاریخی و طبیعی کشور نقش کمتری در جذب گردشگران خارجی دارند. با وجود آنکه توسعه گردشگری به عنوان یکی از اهداف اصلی و برنامه های کلیدی دولت روحانی از روزهای پیش از انتخابات مطرح گردید و در نخستین روزهای روی کار آمدن دولت نیز در سخنرانی ها و اعلان برنامه های دولتمردان جایگاه ویژه ای داشت، اما در عمل به سبب فرو رفتن کابینه در معضلات سیاسی- اقتصادی و اولویت یافتن مسائل دیپلماتیک، رفته رفته واژه گردشگری رنگ باخت و نتوانست طبق آنچه در شعارها گفته می شد به کمک اقتصاد بحران زده ایران بیاید.
متاسفانه در دو سال گذشته نه تنها اقدام چشم گیری به منظور تقویت زیرساخت های گردشگری در کشور صورت نگرفت، بلکه تلاش برای ارتقاء سطح فرهنگ پذیرش و میزبانی از گردشگران نیز تا حد زیادی به دست فراموشی سپرده شد.
امروزه صنعت گردشگری ما به ایده های نوینی نیازمند است که با بهره گیری از خلاقیت جوانان تحصیلکرده و با انگیزه کشور، نسبت به ایجاد جاذبه های گردشگری در چارچوب شأن جامعه ایرانی- اسلامی تلاش نماید. اگرچه به دلیل شرایط خاص فرهنگی مذهبی در کشور در حال حاضر محدودیت هایی برای پذیرش گردشگرانی که با اهداف صرفا سیاحتی سفر می کنند وجود دارد، اما در حدود ۲۰ درصد گردشگران جهان را گردشگران فرهنگی تشکیل می دهند.
در میان استان های کشور، مرکزی را شاید بتوان از لحاظ آنکه بیشتر جاذبه های گردشگری آن در روستاهایش نهفته اند از سایر استان ها متمایز کرد. در میان شهرستان های استان نیز به جز محلات که به سبب مرکزیت تولید گل و گیاهان زینتی در کشور شاخص شده است، سایر شهرستان ها را نمی توان گردشگر پذیر نامید. با این همه، سطح خدمات رسانی و امکانات برای اندک تعداد گردشگرانی که سالانه با انگیزه های مختلف گذارشان به استان مرکزی و به ویژه شهرهای صنعتی این استان از جمله اراک و ساوه می افتد بسیار پایین بوده و کمتر می توان مشاهده کرد که هم وطنانی که به اراک سفر می کنند، این کلانشهر بی نظمی ها را با خاطره ای خوش و خاطری آرام ترک کنند.
با وجود ضعف های زیر ساختی فراوان، می توان به این موضوع که کلانشهر اراک به علت توسعه صنعتی با هجمه گسترده مهاجران و کارجویان غیر بومی مواجه بوده و این اختلاط اقوام موجب شده است تا هیچ فرهنگ و سنت ویژه ای در شهر دیده نشود به عنوان یکی از عوامل بی میلی گردشگران برای بازدید از این شهر یاد کرد.
از سوی دیگر کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و دارای مهارت در بخش توریسم که به گفته روحانی، یکی از کلیدی ترین معضلات توسعه گردشگری در کشور است، دامن گیر استان مرکزی نیز شده و در اراک افرادی که در امور هتلداری، تورگردانی و خدمات گردشگری تخصص داشته باشند و بتوانند مفاخر، تاریخ و جاذبه های گردشگری استان مرکزی را به خوبی به گردشگران معرفی نمایند به ندرت پرورش می یابند و این امور را به عنوان پیشه خود بر می گزینند.
گردشگری روستایی در مرکزی
استان مرکزی دارای یک هزار و ۲۱۰ روستا است که از این تعداد ۳۵ روستا به عنوان هدف گردشگری استان به منظور جذب گردشگر انتخاب شده اند. با اینکه عمده جاذبه های تاریخی و طبیعی گردشگری در استان مرکزی در مناطق روستایی قرار گرفته اند، به دلایلی چون معرفی نا مناسب و تبلیغات ناکافی این روستاها و عدم پذیرایی مناسب روستا نشینان از گردشگران، درآمدزایی از صنعت توریسم در این مناطق بسیار ناچیز است. از یک طرف این نگرش در میان روستاییان وجود دارد که گردشگران نه تنها سودی برای آنها ندارند، که موجب آسیب رسیدن به محیط زیست، منابع و مزارع اهالی می شوند. به ویژه اینکه در استان مرکزی و استان های همجوار، در سال های اخیر گردشگران برخورد شایسته ای با محیط زیست نداشته و اغلب آن را تخریب نموده اند که از مصادیق آن می توان به رها سازی زباله های تجزیه ناپذیر در طبیعت روستاها و آلوده کردن رودخانه ها اشاره کرد. در این راستا لازم است که فرهنگسازی گسترده ای در هر دو قشر گردشگر و میزبان انجام پذیرد. اما مسئله مهم تر فراهم نبودن زیر ساخت های نرم افزاری و سخت افزاری برای تسهیل در فرآیند جذب گردشگر در این روستا ها است. به عنوان نمونه تا زمانی که به توسعه و اصلاح راه های ارتباطی بین شهری و مسیرهای مواصلاتی روستاهای هدف توسعه گردشگری بی توجهی شده و مسیر ایمنی برای عبور و مرور شهروندان فراهم نگردد، با وجود جاذبه های طبیعی موجود نیز نمی توان حتی به حضور گردشگران درون استانی در این بخش ها امید چندانی داشت.
با وجود تصویب بودجه ۳۰ میلیارد ریالی در کارگروه گردشگری استان به منظور توسعه زیر ساختی در ۳۵ روستای هدف گردشگری در استان مرکزی، به نظر نمی رسد که این مقدار اندک تأمین مالی بتواند به توسعه چشم گیری در این بخش بیانجامد. زیرا بسیاری از این روستاها زیرساخت های لازم برای ساکنین خود را نیز نداشته و روستا نشینان از کمبود امکانات محل سکونت خود رنج می برندکه گمان صرف نمودن این بودجه ۳۰ میلیاردی برای رفع این کمبودها دور از ذهن نیست. بنظر می رسد که حتی در صورت عدم تخصیص بودجه دولتی به توسعه گردشگری در این روستاهای شناسایی شده، در صورت اندیشیدن تدابیر مناسب به منظور تسهیل سرمایه گذاری بخش خصوصی بتوان به حرفه ای تر شدن و توسعه صنعت توریسم روستایی در استان مرکزی امید داشت.

سرمقاله- ابوالفضل آقاسی

شماره ۳۱۱    تاریخ: ۱۳۹۴/۰۷/۱۸